ROMANDAN FİLME UYARLAMALAR ÜZERİNE KARŞILAŞTIRMALI BİR ANALİZ: YAŞAR NE YAŞAR NE YAŞAMAZ

Yıl 2023, Sayı: 22, 65 - 75, 02.10.2023

Deniz Telek

Öz

Edebî eserlerden filme yapılan uyarlamalarda iki temel yaklaşım mevcuttur. Bu yaklaşımlardan ilki, kaynak metnin herhangi bir bozulmaya uğramadan film diline özgü biçimlere aktarılması işlemidir. İkincisi ise kaynak metinden bütünüyle farklı ve neredeyse özgün denilebilecek bir eser ortaya koyma çabasıdır. Bu çalışmanın amacı edebiyattan filme yapılan uyarlamalarda ortaya çıkan bu yapısal farklılıkların temelinde yatan nedenleri her iki alanın kendine özgü biçimlerini inceleyerek aydınlatmaya çalışmaktır. Bu bağlamda kaynak metin olarak Aziz Nesin’in 1977 yılında yayımlanan Yaşar Ne Yaşar Ne Yaşamaz adlı romanı seçilmiştir. Çalışmada edebiyattan filme yapılan uyarlamalarda ortaya çıkan “ana öyküyü bulma işlemi”, “karakter seçimi”, “temanın keşfi” ve “eserin üslup ve atmosferinin yaratımı” gibi başlıklardan hareketle, kaynak metinden üretilmiş iki farklı film çalışması karşılaştırmalı analiz yöntemi ile incelenmiştir. İnceleme sonucunda kaynak metinden üretilen film çalışmalarının ana öykü, karakter seçimi, tema, üslup ve atmosfer açısından farklı şekilde yorumlandıkları tespit edilmiştir. Çalışmanın sonucunda ortaya çıkan tespitlerden hareketle romandan filme yapılan uyarlamalar nitelik açısından tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Edebiyat, Film, Uyarlama, Biçim, Tema

A COMPARATIVE ANALYSIS ON ADAPTATIONS FROM NOVELS TO FILM: YAŞAR NE YAŞAR NE YAŞAMAZ

Öz

There are two main approaches in adaptations of literary works into films. The first approach involves transferring the source text into film language-specific forms without undergoing any distortion. The second approach aims to create a work that is substantially different from the source text, almost to the point of being considered original. The purpose of this study is to illuminate the underlying reasons for these structural differences in adaptations from literature to film by examining the unique forms of both fields. In this context, the source text chosen is Aziz Nesin's novel Yaşar Ne Yaşar Ne Yaşamaz published in 1977. Within the study, utilizing the titles such as "finding the main storyline," "character selection," "discovering the theme," and "creating the style and atmosphere of the work" that emerge in adaptations from literature to film, two different film adaptations produced from the source text are examined using a comparative analysis method.

Anahtar Kelimeler

Literature, Film, Adaptation, Form, Theme

Kaynakça

• Andrew, D. (2022). André Bazin on adaptation cinema’s literary imagination (1. bs.). University of California Press. https://doi.org/10.2307/j.ctv2ks6tv3.5
• Aristoteles. (1987). Poetika (1. bs.). Remzi Kitabevi.
• Cartmell, D. ve Whelehan, I. (Ed.). (1999). Adaptations: From text to screen, screen to text (1. bs.). Routledge.
• Çelen, M. (2016). Yaşar Yaşamaz kendi öyküsünü Aziz Nesin’in nasıl yazdığını anlatıyor. A. Nesin, Yaşar Ne Yaşar Ne Yaşamaz içinde (41. bs., ss. 5-9). Nesin Yayıncılık.
• Çetin Erus, Z. (2000). Romandan sinemaya uyarlamalar: Gerçekleştirilme süreci açısından bir değerlendirme. Maltepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, (1), 45-55.
• Çetin Erus, Z. (2005a). Amerikan ve Türk sinemalarında uyarlamalar: Karşılaştırmalı bir bakış (1. bs.). İstanbul: Es Yayınları.
• Çetin Erus, Z. (2005b). Romanda bakış açısı ve sinemaya uyarlanması. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, (22), 229-237. https://dergipark.org.tr/tr/pub/iuifd/issue/22867/244231
• Çevikbaş, R. (2014). Bürokrasi kuramı ve yönetsel işlevi. Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 3(2), 75-102. https://dergipark.org.tr/tr/pub/eyad/issue/57420/813871İnaç, A ve İnaç, U. (Yönetmen). (2008). Yaşar ne yaşar ne yaşamaz [Film]. TFT Yapım.
• Hayward, S. (2018). Cinema studies: The key concepts (5. bs). Routledge.
• Kıran, A. E. ve Kıran, Z. (2000). Yazınsal okuma süreçleri (1. bs). Seçkin Yayınevi.
• Kırel, S. (2004). Uyarlamak mı? Uyumlamak mı?: "Tersyüz-Adaptation". Galatasaray Üniversitesi İletişim Dergisi, (1), 115-134. http://iletisimdergisi.gsu.edu.tr/tr/pub/issue/7378/96591
• Marx, K. (2009). Critique of Hegel's 'philosophy of right' (A. Jolin, Çev.). (J. O'Malley, Ed.). Cambridge University Press.
• McKee, A. (2003). Textual analysis: A beginner's guide (1. bs.). SAGE Publications. https://doi.org/10.4135/9780857020017
• Nesin, A. (2016). Yaşar ne yaşar ne yaşamaz (41. bs.). Nesin Yayıncılık.
• Orbey, E. (Yönetmen). (1974). Yaşar ne yaşar ne yaşamaz [Film]. Ender Film.
• Sophokles. (2002). Eski Yunan tragedyaları-3 Kral Oidipus (1. bs.). Mitos Boyut Yayınları.
• Timuçin, A. (2004). Felsefe sözlüğü (5. bs.). Bulut Yayınları.
• Willems, G. (2015). Adaptation policy: Film policy and adaptations in flanders (1964-2002). Literature/Film Quarterly, 43(1), 64-76. https://www.jstor.org/stable/43799010
• Yüksel, A. (1990). Antik Yunan tiyatrosunda komedyanın evreleri. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 33(1-2), 557-569. https://dergipark.org.tr/tr/pub/dtcfdergisi/issue/66754/1043974