SOSYAL MEDYADA BİLİMİN POPÜLER KÜLTÜR UNSURU OLARAK SUNUMU: YOUTUBE ÖRNEĞİ

Yıl 2024, Sayı: 23, 23 - 51, 28.03.2024

Gizem Tunçöz Gamze Yetkin Cılızoğlu

Öz

Sanayi Devrimi ile birlikte yaşanan teknolojik gelişmeler, iletişim alanında da ilerlemelere yol açmıştır. Bunun sonucunda, insanın doğaya karşı mücadelesi karşında yaptığı düzenlemeleri ve toplumların günlük yaşam pratiklerini kapsayan kültür, kitle iletişim araçları tarafından ticari veya ideolojik amaçlar doğrultusunda kitlelere sunulmaya başlamıştır. Bu doğrultuda ortaya çıkan kitle kültürü ve kitle kültürü ürünlerinin arasından toplumların seçimiyle sıyrılarak popülerleşen içerikler ve ürünler popüler kültürü oluşturan unsurlardandır. Popüler kültürün en güçlü üreticisi ve dağıtıcısı olarak nitelendirilen sosyal medya mecraları aracılığıyla “bilimsel bilginin” kullanılması ve sunulması, tıpkı sanat gibi bilimin de metalaşmasına neden olmaktadır. Bu araştırmanın amacı sosyal medya mecralarında bilimsel bilginin bir popüler kültür ürünü olarak nasıl işlendiğini ve bu doğrultuda nasıl meta haline getirildiğini ortaya koymaktır. Bu amaç çerçevesinde YouTube’da içerik üreten Kurgesagt – In a Nutshell, Popular Science TR, Evrim Ağacı ve Bebar Bilim isimli kanallar içerik analizi yöntemiyle incelenmiştir. İncelemeden elde edilen bulgular sonucunda sosyal medya mecralarında bilimsel bilginin bir popüler kültür ürünü haline getirildiği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kültür, Popüler Kültür, Bilim, Sosyal Medya, YouTube

THE PRESENTATION OF SCIENCE AS A ELEMENT OF POPULAR CULTURE ON SOCIAL MEDIA: A CASE STUDY OF YOUTUBE

Öz

The Industrial Revolution, along with technological advancements, has led to progress in the field of communication. As a result, the regulations made by humans in their struggle against nature and the daily life practices of societies, encompassing culture, have begun to be presented to the masses through mass media channels for commercial or ideological purposes. Among the mass culture and mass culture products that emerge in this direction, content and products that become popularized through the choices of societies constitute elements of popular culture. Through social media platforms, which are identified as the most powerful producers and distributors of popular culture, the use and presentation of "scientific knowledge" lead to the commodification of science, much like art. The aim of this research is to reveal how scientific knowledge is processed as a popular cultural product on social media platforms and how it is commodified in this regard. Within this framework, content produced on YouTube by channels such as Kurzgesagt –In a Nutshell, Popular Science TR, Evrim Ağacı, and Bebar Bilim was analyzed using the content analysis method. As a result of the analysis, it was determined that scientific knowledge is commodified as a popular cultural product on social media platforms.

Anahtar Kelimeler

Culture, Popular Culture, Science, Social Media, YouTube

Kaynakça

• Adorno, T. W. (2011). Kültür endüstrisi, kültür yönetimi. (N. Ülner; M. Tüzel; E. Gen, Çev.). İletişim Yayınları.
• Altınbaş Sarıgül, F. (2019). Popüler kültür; Nedir? Ne değildir? (1. bs.). Altınbaş Üniversitesi Yayınları.
• Arık, M.B. (2005). Popüler kültür ve belgesel tüketimi. N. Öcel (Ed.), Belgesel film üstüne yazılar içinde (ss. 144-156). Nobel Yayınları.
• Aydın, M. (2010). Bilgi sosyolojisi (2. bs. ). Açılım Kitap.
• Bebar Bilim. (2020, 11 Mart). Beklenti Her Şeydir: PYGMALION ETKİSİ [Video]. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=w7ksvoT60Xk
• Bebar Bilim. (2021, 10 Ocak). Evrenin Akılalmaz Büyüklüğü [Video]. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=8GhKoyWY6fY
• Bebar Bilim. (2020, 11 Mart). Tarihin en Önemli İcadı: TRANSİSTÖRLER! [Video]. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=cAdCiOAhugI
• Bilgin, N. (2014). Sosyal bilimlerde içerik analizi: Teknikler ve örnek çalışmalar. Siyasal Kitabevi.
• Burke, P. (2001). Bilginin toplumsal tarihi. (M. Tunçay, Çev.; 2. bs.). Tarih Vakfı Yurt Yayınları
• Çalgüner Kılınç, E. (2023). Bir medya gösterisi olarak bilgi yarışmaları: “Kim Milyoner Olmak İster” programı örneği. İNİF E- Dergi, 8(2), 10-31. DOI: 10.47107/inifedergi.1330378
• Duran, K. N. ve Yeniceler, İ. (2019). Gelenekselden yeni medyaya geçiş sürecinde içerik üretimi sürecinin dönüşümü: Cüneyt Özdemir Youtube kanalı. Yeni Medya Elektronik Dergisi, 3(3), 200-212. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ejnm/issue/45760/578033
• Dursun, O. ve Evirgen, D. (2014). Bilginin Popüler Kültür – Popüler Kültürün Bilgi Aracı Olarak Kullanıldığı Bir Alan: Yarışma Programları Ticari Televizyonların Yarışma Programlarından Beklentisi Nedir?. Global Media Journal: TR Edition, 4(8): 125-153. https://www.researchgate.net/publication/330144738
• Ekem, N. (1992). Bilim-kurgu filmler yoluyla sinemada bilimsel gerçekler. Kurgu Dergisi, 10(1): 68-83. https://dergipark.org.tr/tr/pub/kurgu/issue/59604/858299
• Eraslan, L. (2016). Sosyal medyayı anlamak: Bir sosyal medya rehberi. Nobel Yaşam Yayınevi.
• Erdoğan, İ. ve Korkmaz, A. (2005). Popüler kültür ve iletişim (1. bs.). ERK.
• Evrim Ağacı. (2020, 09 Ağustos). Vajina Hakkında 30 Gerçek! Cinsiyetler, Üreme ve Cinsellik #1 [Video]. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=PVNJpiEzmeY
• Evrim Ağacı. (2020, 27 Temmuz). Celal Şengör Neden Ateist Olduğunu Açıklıyor – Celal Şengör Anlatıyor! [Video]. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=f2mp4LQdBtE
• Evrim Ağacı. (2021, 03 Ekim). Isaac Newton: Yaşamış Son Büyücü! [Video]. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=l9PAPZRva_4 Fiske, J. (1999). Popüler kültürü anlamak. (S. İrfan, Çev.). Bilim Sanat Yayınları/ARK.
• Geray, H. (2003). İletişim ve teknoloji uluslararası birikim düzeninde yeni medya politikaları (1. bs.). Ütopya Yayınevi.
• Horkheimer, M. ve Adorno T. W. (1995) Aydınlanmanın diyalektiği. (O. Özühül, Çev.). Kabalcı Yayınevi.
• Kadıoğlu, S. (2015). Türkiye’de bilimin popülerleşmesi ve Maddiyat Dergisi, 1925-26. Osmanlı Bilimi Araştırmaları, 16(2): 33-51. https://dergipark.org.tr/tr/pub/iuoba/issue/1227/14375
• Karaduman, N. (2017). Popüler kültürün oluşmasında ve aktarılmasında sosyal medyanın rolü. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (2): 2-27 https://dergipark.org.tr/tr/pub/erusosbilder/issue/31346/343292
• Kurzgesagt – In a Nutshell. (2020, 01 Mart). Mavi Balinalar Neden Kansere Yakalanmazlar? – Peto Paradoksu [Video]. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=1AElONvi9WQ
• Kurzgesagt – In a Nutshell. (2020, 19 Mart). Korona-virüs Nedir ve Ne Yapmalısın? [Video]. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=BtN-goy9VOY
• Kurzgesagt – In a Nutshell. (2020, 22 Eylül). Evrendeki En Büyük Yıldız – Boyut Karşılaştırması [Video]. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=3mnSDifDSxQ McLuhan, M. ve Powers, B. R. (2001). Global köy (The global village) 21. yüzyılda yeryüzü yaşamında ve medyada meydana gelecek dönüşümler (B. Öcal Düzgören, Çev.; 2. bs.). Scala Yayıncılık.
• Mutlu, E. (1995). İletişim sözlüğü (2. bs.). ARK Yayınları.
• Öktem, N. ve Karagöz, E. (2017). Sosyal bilimlerde yöntem. Astana Yayınları.
• Özçetin, B. (2018). Kitle iletişim kuramları: Kavramlar, okullar, modeller (2. bs. ). İletişim Yayınları.
• Popular Science TR. (2020, 05 Aralık). İspanyol Gribi Sonrası Hayat Nasıl Normale Dönmüştü [Video]. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=GjqkY3y8XBk
• Popular Science TR. (2021, 12 Haziran). 24.000 Yıl Sonra Uyandılar! Karşınızda BdelloidRotifier [Video]. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=Rn-c1aB9uUA
• Popular Science TR. (2021, 25 Nisan). Kara Veba: En Ölümcül Salgın [Video]. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=BgJGwGAWzsM
• Satır, M. E. (2019). Bilginin seyirlik hale dönüştürülmesi ve Kim Milyoner Olmak İster programı özelinde bilgi yarışmaları üzerine bir inceleme. Kritik İletişim Çalışmaları Dergisi, 1(1), 31-42. https://dergipark.org.tr/tr/pub/kritik/issue/43949/526416
• Thurs, D. P. (2007). Science talk: Changing notions of science in American popular culture. Rutgers University Press.
• Tutar, H. ve Yılmaz, M. K. (2013). İletişim: Genel ve örgütsel boyutlarıyla. Seçkin Yayıncılık.
• Türkoğlu, N. (2004). İletişim bilimlerinden kültürel çalışmalara: Toplumsal iletişim, tanımlar, kavramlar, tartışmalar. Babil Yayınları.
• Van Riper, A. B. (2002). Science in popular culture: A reference guide (1. bs.). GreenwoodPress.
• Williams, R. (1993). Kültür (S. Aydın, Çev.). İmge Kitabevi
• Yaylagül, L. (2013). Kitle iletişim kuramları: Egemen ve eleştirel yaklaşımlar. Dipnot Yayınları.
• Yılmaz, S. H. (2010). Toplumdan medyaya (1. bs.). Literatürk.