Kadavranın Donuk Metamorfozunda İzler Bakış ve Müstehcen-Bakış

Yıl 2020, Sayı: 2, 37 - 56, 15.10.2020

Özlem Derin

Öz

Kadavranın yaşam ve ölüm arasındaki anlamsız, tanımsız ve belirsiz konumuna odaklanan bu metin; karşılıklı ilişkiyle belirlenen gündelik yaşamın içindeki ben, öteki, ben-olmayan ilişkisini temel almaktadır. Ölü bedenin bozulma ve çürüme evresi, bir yandan kaçınılan bir iğrençliği açığa çıkarırken diğer yandan da bozulmanın, içte olanın-dışa taşmasının tuhaf çekiciliği kendisiyle karşı karşıya kalan kişinin bakışını avlamaktadır. Toplumda ben ve öteki arasında bir kontrol mekanizması olarak açığa çıkan izler-bakış, kadavra/ben’in yabancısı/canavarımsı olanla olan karşılaşmasında müstehcen-bakışa evrilmektedir. Julia Kristeva’nın, Abject (İğrenç) kavramının ben ve öteki, ben ve ben’i dışlayan kadavra anlayışı üzerinden ilerleyen düşünsel süreç, İvana Bašić’in “Abject Art” çalışmalarından örneklemelerle sürdürülecektir. Bu noktada esas amaç iğrencin yaşamdaki karşılığının ölüm ve sanatla olan ilişkisinin ne denli müstehcenlik yarattığı ve kendine yabancılaşmış olan insanın mevcut sınırları aşmasında benzer etkiyi yarattığının sergilenmesidir. Ölüm ve çürümenin getirdiği donuk metamorfoz hali, Bašić’in çalışmalarındaki kaygan ve sümüksü dokunun insan-canavar arası bir metamorfoz geçişini sergilemesiyle eş hale gelmekte ve tanımsız ve anlamsız olan yaşamın içine tehditkâr biçimde yerleşmektedir.

Anahtar Kelimeler

İğrenç, Abject Art, Kadavra, İzler Bakış, Müstehcen-Bakış

In the Frozen Metamorphose of a Cadaver Watching Gaze and Obscene-Gaze

Öz

This text focuses on the meaningless, undefined, and ambiguous position of the cadaver between life and death. It is based on the self, the other, the non-self relationship in everyday life determined by mutual relationship. The phases of the corruption and decay of the dead body, on the one hand, reveals abominable abjection, while on the other hand, the strange appeal of the deterioration, the inner-outward, catches the eye of the person who faces him. The watching gaze that emerges as a control mechanism between "I" and the "other" in society evolves into obscene-gaze in the confrontation with the cadaver/stranger/monstrous one. The intellectual process of Julia Kristeva's concept of Abject (Disgusting), which is based on the cadaver understanding that excludes "I" and the "other", I and non-I, will be continued with examples from the works of Abject Art by Ivana Bašić. At this point, the main purpose is to show how abject in life creates the relationship with life and death in an obscene way and that art creates obscene and the same effect on the alienated person's overcoming existing boundaries. The dull metamorphosis state brought about by death and decay becomes synonymous with the slippery and slimy tissue in Bašić's work, exhibiting a metamorphose between human and beast and settles threateningly into a life that is undefined and meaningless.

Anahtar Kelimeler

Abject, Abject Art, Cadaver, Watching Gaze, Obscene-Gaze

Kaynakça

• Akkol, N. (2018). “Abject Art Olarak Kadın Bedeni ve Performans Sanatındaki Kışkırtıcılığı”, Ulakbilge, Cilt 6, Sayı 29, 1349-1361.
• Artun, A. (2005). “Georges Bataille’da Erotizmle Ölümün Birliği ve Sanat”, Skopbülten, (online), (Erişim Tarihi: 25.06.2020) https://www.e-skop.com/skopbulten/sanat-ve-olum-georges-batailleda-erotizmle-olumun-birligi-ve-sanat/2304
• Barber, L. (1970) “J.G. Ballard interview”, Re/Search 8 -9, Penthouse.
• Bataille, G. (1929). “Formless”, Vision of Excess. Selected Writings, 1927-1939 (Allan Stoekl with Carl R. Lovitt and Donald M. Leslie Jr. Çev.), Minneapolis: University of Minnesota Press.
• Bilgin, T. (2018). Bedenden Nesneye, Nesneden Bedene (Transfer): Figür, Fragman, Hacettepe Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, Heykel Anasanat Dalı, Yüksek Lisans Sanat Çalışması Raporu, Ankara.
• Butler, J. (2012). Cinsiyet Belası: Feminizm ve Kimliğin Altüst Edilmesi. (Başak Ertur, Çev.), İstanbul: Metis Yayınları.
• Doğan, H. (2014), Çağdaş Sanatta Çirkinlik, Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi.
• Doğan, H. (2017). “Çağdaş Bir Eğilim Olarak Abject Art (İğrenç Sanat)”. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 5, Sayı: 46, Mayıs, 421-436.
• Ertem, C. (2013). “Andre Gide ve Dostoyevski‘de İkilik Teması Üzerine Düşünceler”. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 8/10 Fall, 281-286.
• Fisher, P. (2002). The Vehement Passions. Princeton: Princeton University Press.
• Foster, H. (2009). Gerçeğin Geri Dönüşü. (E. Hoşsucu, Çev.), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Haig, I. (2013). Dirty Bodies and Clean Technologies The absent abject body in media arts culture, PHD Thesis, UNSW, COFA, Media Arts.
• Heinamaa, S. (2020). “Disgust”, The Routledge Handbook of Phenomenolgy of Emotions. Eds. Thomas Szanto – Hilge Landweer, London: Routledge.
• Hessler, S. (2019). “Transformation, Immortality, and the Abject in İvana Bašić’s Sculptures”, Flash Art, https://flash---art.com/article/ivana-basic-by-steffanie-hessler/
• Jones, A. (2014). “Beden Sanatı Özneyi Sahnelemek” Ahu Antmen, Sanat Cinsiyet, Sanat Tarihi ve Feminist Eleştiri. (Esin Soğancılar, Çev.), İstanbul: İletişim Yayınları.
• Kearney, R. (2012). Yabancılar, Tanrılar, Canavarlar Ötekiliği Yorumlamak. (Barış Özkul, Çev.), İstanbul: Metis Yayınları.
• Kristeva, J. (2004). Korkunun Güçleri İğrençlik Üzerine Bir Deneme. (Nilgün Tutal, Çev.), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Kristeva, J. (1982). Powers of Horror: Essays on Abjection. New York: Columbia University Press.
• Kristeva, J. (1991). Strangers to Ourselves. New York: Columbia University Press.
• Kunak, G. (2013). “Hem İç Hem Dış Hem Parça Hem Tekrar”. Skopbülten, (online) (Erişim Tarihi: 25.06.2020) https://www.e-skop.com/skopbulten/hem-ic-hem-dis-hem-parca-hem-tekrar/1567
• McGinn, M. (1997) Wittgenstein and the Philosophical Investigations. London, New York: Routledge.
• Miller, W. (1998). The Anatomy of Disgust. London: Harvard University Press.
• Parıltı, U. – Uhri, A. (2018). “Geçmişten Bugüne Ölüm Olgusuna ve Ritüellere Bilimsel Yaklaşım”, TÜBA-AR Özel Sayı, 13-28.
• Vosloo, J. (2017). Towards a Border that Feels: Theorising Otherness in Conversation with Julia Kristeva, BA Honours Philosophy Research Paper, Stellenbosch University.
• Williams, L.R. (1999) The Inside-out of Masculinity: David Cronenberg’s Visceral Pleasures, in Michele Aaron (ed.), The Body’s Perilous Pleasures, Dangerous Desires and Contemporary Culture, Edinburgh: Edinburgh University Press.
• Yücel, D.M. (2013). “Beden Algısı ve Modern Zamanlar Yorumu”. DMY Felsefe. (online), (Erişim Tarihi: 25.06.2020) https://www.dmy.info/modern-beden-algisi/
• Zurek, A. (2011). Abjection: The Theory And The Moment. Visual Studies Senior Thesis, University Of Pennsylvania/School Of Arts And Sciences.