Feminist Tarihyazımında Soykütüksel Yaklaşım: Eleştirel Tarih

Yıl 2020, Sayı: 2, 75 - 91, 15.10.2020

Serpil Durğun

Öz

Amerikalı feminist tarihçi Joan Wallach Scott kadın deneyimlerine yer vermeyen ideolojik, kısmi ve çarpık tarihi aşan yeni bir tarihyazımının geliştirilmesini ister. Bu doğrultuda Scott, toplumsal yapıdaki ayrışma ve hiyerarşi kategorilerinden biri olarak ele alınan toplumsal cinsiyet kategorisinin, sınıf, ırk, etnik köken gibi diğer hiyerarşi kategorilerini de kapsayacak şekilde yeniden tanımlanmasını önerir. Tarihi, zamansız olma iddiasındaki düşünceleri sorgulamamızı sağlayan ve böylece değişim hakkında düşünme imkânının yolunu açan bir disiplin olarak gören Scott, bu görüşünü özgürleştirici ancak sabit olmayan eleştirel tarih projesi olarak adlandırır. Söz konusu proje, Foucault’nun şimdinin tarihi dediği soykütüksel yaklaşıma karşılık gelir. Doğruluğundan şüphe edilmeyen doğal ya da verili olduğu kabul edilen kavram ve kategorilerin soruşturulmasını içeren soykütüksel yaklaşımda tarihsel soruşturmaya şimdiden başlanır. Şimdiden geçmişe belirli bir kırılmaya ya da dönüşüme ulaşıncaya kadar gidilir ve ardından yakalanan kırılma ya da dönüşümün izi takip edilerek şimdiye gelinir. Böylece, insanın kendisini tanımasını sağlayacak olayların, diğer bir ifadeyle insanın düşündüğü, dile getirdiği, yaptığı şeylerle kendisini bir özne olarak nasıl kurduğuna ilişkin olayların tarihsel bir soruşturmadan geçirilmesi mümkün olur. Bu kapsamda makale, feminist tarihyazımında farklılığın birtakım amaçlara hizmet eden belirli bir tarihsel temsil olarak görülmesinde, Foucault’nun soykütük düşüncesinin yerini anlama amacına yöneliktir.

Anahtar Kelimeler

Feminist Tarihyazımı, Scott, Toplumsal Cinsiyet, Foucault, Soykütüksel Yaklaşım

Genealogical Approach to Feminist Historiography: Critical History

Öz

The American feminist historian Joan Wallach Scott desires to develop a new historiography which transcends ideological, partial and distorted history that does not include the experiences of women. In this context, Scott suggests and proposes that a redefinition of the gender category, which is considered to be one of the categories of segregation and hierarchy in the social structure, to include the other hierarchy categories such as classes, races and ethnicities. Scott who considers history as a discipline that allows us to question thoughts that claim to be timeless and thus paves the way for thinking about change and she names this view of her a liberating yet unstable critical history project. The project in question corresponds to the genealogical approach that Foucault calls the present history. In the genealogical approach, which involves the investigation of concepts and categories considered to be natural or ascribed without suspicion, historical investigation is to begin from the present. A journey is made back from the present to the past until a certain break or transformation is attained and hence the present is reached by following the trace of the captured break or transformation. And thus, it will be possible to undergo a historical investigation of the events that will enable the human to know herself, in other words, the events about how a person builds herself as a subject with his thoughts, expressions and deeds. As such, the article aims at comprehending the standing point of Foucault’s thought of genealogy in the feminist historiography, in observing the difference as a certain historical performance that serves some purpose.

Anahtar Kelimeler

Feminist Historiography, Scott, Gender, Foucault, Genealogical Approach

Kaynakça

• Alcoff, L. M. (2000). Phenomenology, Post-Structuralism, and Feminist Theory on the Concept of Experience. (L. Fisher & L. Embree, Eds.), Feminist Phenomenology in (pp.39-56). Dordrecht: Kluwer Academic Publishers. Erişim Adresi: https://link.springer.com/chapter/10.1007/978-94-015-9488-23
• Bayram, A. K. (2018). Foucault’nun Yöntemi: Hakikatin Söylemsel İnşasının Arkeolojisi ve Soykütüğü. Marmara Üniversitesi Siyasal Bilimler Dergisi, 6 (2), 217-230.
• Berktay, F. (2015). Tarihin Cinsiyeti. İstanbul: Metis Yayınları.
• Cahill, A. J. (2000). Foucault, Rape, and the Construction of the Feminine Body. Hypatia, 15 (1), 43-63. Erişim Adresi: https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/j.1527-2001.2000.tb01079.x
• Collin, F. (2005). Felsefi Farklılıklar (A. Fethi, Çev.). (G. Duby&M. Perrot, Ed.), Kadınların Tarihi V: Yirminci Yüzyılda Kültürel Bir Kimliğe Doğru içinde (ss. 241-271), İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Çakır, S. (2004). Tarihyazımında Kadın Deneyimlerine Ulaşma Yolları. Kadınların Belleği, Kadın Eserleri Kütüphanesi ve Bilgi Merkezi Vakfı, 36 (Kasım). Erişim Adresi: http://kadineserleri.org/wp-content/uploads/2018/08/kadinlarin-bellegi-kasim-2004.pdf
• Davidoff, L. (2016). Feminist Tarihyazımında Sınıf ve Cinsiyet (Z. Ateşer & S. Somuncuoğlu, Çev.). (A. Durakbaşa, Ed.). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Foucault, M. (1994). Dostluğa Dair/ Söyleşiler (C. Ener, Çev.). İstanbul: Hil Yayınları.
• Foucault, M. (2017). Cinselliğin Tarihi (H. U. Tanrıöver, Çev.). 8. Baskı. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Foucault, M. (1999). İktidar ve Benlik (G. Çağalı Güven, Çev.), Kendini Bilmek içinde (ss. 11-20). İstanbul: Om Yayınları.
• Foucault, M. (2011). Felsefe Sahnesi/Seçme Yazılar 5 (I. Ergüden, Çev.). 2. Basım. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Foucault, M. (2016). Entelektüelin Siyasi İşlevi/Seçme Yazılar 1 (O. Akınhay, F. Keskin & I. Ergüden, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Lash, S. (2011). Modernite mi Modernizm mi? Weber ve Günümüz Toplumsal Teorisi. (M. Küçük, Çev.&Ed.), Modernite versus Postmodernite içinde (ss. 153-186). İstanbul: Say Yayınları.
• Lloyd, G. (2015). Erkek Akıl (M. Özcan, Çev). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Merquior, J.G. (1986). Foucault (N. Elhüseyni, Çev). İstanbul: Afa Yayınları.
• Nye, A. (2004). Feminism and Modern Philosophy: An Introduction. New York: Routledge.
• Özdemir, O. (2013). Bir Cinsiyetlendirme Pratiği Olarak Tecavüz. Felsefe Yazın, 21 (Ocak/Şubat), 28-34. Erişim Adresi: https://www.academia.edu/5096105/B%C4%B0R_C%C4%B0NS%C4%B0YETLEND%C4%B0RME_PRAT%C4%B0%C4%9E%C4%B0_OLARAK_TECAV%C3%9CZ..._Omca_%C3%96zdemir_
• Philp, M. (2015). Michel Foucault (A. Demirhan, Çev.). (Q. Skinner, Ed.), Çağdaş Temel Kuramlar içinde (ss. 89-109). İstanbul: İletişim Yayınları
• Scott, J. W. (2007). Toplumsal Cinsiyet: Faydalı Bir Tarihsel Analiz Kategorisi (A. Tunç Kılıç, Çev.). İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Scott, J. W. (2010). Toplumsal Cinsiyet: Faydalı Bir Tarihsel Analiz Kategorisi (D. Demirler & F. Dinçer, Çev.). Kültür ve Siyasette Feminist Yaklaşımlar, 12 (Ekim), 112-138.
• Scott, J. W. (2013). Feminist Tarihin Peşinde (A. Günaydın, Çev.). (F. Dinçer & Ö. Aslan, Ed.). İstanbul: bgst Yayınları.
• Scott, J. W. (2017). Eleştirel Tarih Kuramı: Kimlikler, Deneyimler, Politikalar (Z. Yaya, Çev.). Ankara: Dost Kitabevi.
• Skinner, Q. (2015). Temel Kuramın Dönüşü (A. Demirhan, Çev.). (Q. Skinner, Ed.), Çağdaş Temel Kuramlar içinde (ss. 9-31). İstanbul: İletişim Yayınları.