Aristoteles’te İyi Yaşam, Kendine Yeterlilik ve Kölelik

Yıl 2021, Sayı: 1, 1 - 17, 25.04.2021

Çiğdem Yazıcı

Öz

Aristoteles’in iyi yaşam felsefesi onun siyaset felsefesinde önemli bir yere sahipken, kölelik anlayışıyla çok ilişkili olarak incelenmez. Oysa kölelik anlayışının yakından incelenmesi, onun iyi yaşamı mümkün kılacak bir siyasi yapı olarak kent-devlet teorisinde kilit rol oynadığını gösterir. Politika’da en iyi yaşam olarak gördüğü teorik yaşamı mümkün kılabilmek için kurumsal olarak köleliği adil gösteren bir savunma geliştirir. Bu savunmada kullandığı gerekçelerin odak noktası “kendine yeterliliktir”. Buna göre hem muhakemede hem kendini yönetmede kendi kendisine yeten kişi özgür ve “tam insan” olmuştur, yetemeyen ise yönetilmeye ve köleliğe uygun dolayısıyla “tam olmamış veya tamamlanmamış insandır”. Bu sebeple, makale ilkin iyi yaşamın, ikinci olarak siyasi devlet yaşamının, üçüncü olarak da köleliğin ve özgürlüğün “kendine yeterlilik” ile ilişkisine odaklanarak eleştirel bir inceleme sunar. Bu sayede, Aristoteles’te önceden varsayılan bir doğal kölelik anlayışı olmadığını; mutluluk ve siyasi yaşam ilişkisi adına kurumsal olarak köleliğin gerekliliğini savunduktan sonra, köleliği adil gösterebilmek için zor kullanımı gerektirmeyen “doğal” kölelik anlayışını bilhassa geliştirdiğini görebiliriz. Dahası belli etnik halkların karakter özelliklerine göre köleliğe doğal olarak uygun oldukları fikrini de bu düşüncenin ardından geliştirir. Sonuçta, Aristoteles’in kölelik anlayışındaki etnik ayrımların biyolojik temelli özcü bir ırkçılık ile yapılmasa da insanlığının tam olması için kendi kendine yetmesi beklenen normatif bir insan anlayışıyla yapıldığını söyleyebiliriz.

Anahtar Kelimeler

Aristoteles, iyi yaşam, kendine yeterlilik, kölelik, ethnos

Good Life, Self-Sufficiency and Slavery in Aristotle

Öz

Although Aristotle’s theory of good life takes an important place in his political theory, it is not examined thoroughly in relation to his account of slavery. A close reading of this account shows us that it plays a significant role in his theory of city-state funding the theoretical life. In Politics, he defends natural slavery without force as just and institutionally necessary to provide a foundation for the theoretical life as the best life. The basic point of the justifications in this defense is “self-sufficiency”. Accordingly, when one is self-sufficient in deliberation and in ruling oneself then one is free and complete, if not then one is born to be ruled as a slave and perhaps not “a complete human being”. Hence, this article offers a critical and close reading of Aristotle’s account by focusing on the relation of “self-sufficiency” first with good life, second with the political life, and third with slavery and freedom. Therefore, we see that there is no presupposed idea of natural slavery in Aristotle, rather it is developed after slavery is defended as institutionally necessary for the city-state. Furthermore, he develops the idea that there exist peoples, who lack self-sufficiency and fit slavery “naturally” according to their ethnic character, also after defending that slavery is institutionally necessary. After all, the ethnic distinctions in Aristotle’s account might not derive from a position of biologically essentialist racism, but from a type that relies on a normative understanding of human being, which requires self-sufficiency for the human being to become complete.

Anahtar Kelimeler

Aristotle, good life, self-sufficiency, slavery, ethnos

Kaynakça

• Aristoteles (1982). Politika (Mete Tunçay, Çev.). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Aristoteles (2007). Nikomakhos’a Etik (Saffet Babür, Çev.). Ankara: Bilgesu Yayıncılık.
• Aristoteles (2015). Metafizik (Y. Gurur Sev, çev.). İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
• Aristoteles (2018). Politika (Özgüç Orhan, çev.). İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
• Aristotle (1998). Politics (C. D. C. Reeve, trans.). Indianapolis: Hackett Publishing Company.
• Aristotle (1999). Nicomachean Ethics (Terence Irwin, trans.). Indianapolis: Hackett Publishing Company.
• Bakırezer, G. (2008). Antik Yunan Düşüncesinde Kölelik. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, (63) 1, 18-54.
• Cambiano, G. (1987). Aristotle and the Anonymous Opponents of Slavery. M. I. Finley (Ed.), Classical Slavery içinde (ss. 22-41). London: Frank Cass.
• Erol, A. F. (2007). Arkaik Dönem Atina’sında Kölelik Sistemi. GÜ Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, (27) 1, 249-260.
• Fisher, N. R. E. (1993). Slavery in Ancient Greece. Classical World Series, Bristol: Bristol Classical Press.
• Fortenbaugh, W. W. (1977). Aristotle on Slaves and Women. J. Barnes, M. Schofield ve R. Sorabji (Ed.), Articles on Aristotle 2: Ethics and Politics içinde (ss. 135-139). London: Duckworth.
• Garver, E. (1994). Aristotle’s Natural Slaves: Incomplete Praxeis and Incomplete Human Beings. Journal of the History of Philosophy, (32) 2, 173-195.
• Gürsoy, A. Ö. (2000). Yoldaş, Yurttaş, Paydaş: Rorty'nin Liberal Demokrasi Savunması Üzerine Bir Deneme. Armağan Öztürk ve Doğancan Özsel (ed.), Yurttaşlık ve Demokrasi içinde (ss. 135-163). Ankara: Nika Yayınevi.
• Lindsay, T. K. (1994). Was Aristotle Racist, Sexist, and Anti-Democratic? A Review Essay. The Review of Politics, (56) 1, ss. 127-151.
• Nussbaum, M. (1988). Nature, Function, and Capability: Aristotle on Political Distribution. Julia Annas (ed.) Oxford Studies in Ancient Philosophy içinde (ss. 145-184). Oxford: Clarendon Press.
• Özcan, M. (2013). Efendilik ve Kölelik. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi (30) 2, ss. 129-160.
• Platon (2015). Devlet. (Sabahattin Eyüboğlu ve M. Ali Cimcoz, çev.). Istanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Schlaifer, R. (1960). Greek Theories of Slavery from Homer to Aristotle. M. I. Finley (ed.) Slavery in Classical Antiquity içinde (ss. 93-132). Cambridge: Heffer.
• Schofield, M. (1990) Ideology and Philosophy in Aristotle’s Theory of Slavery. Gunter Patzig (Ed.) Aristoteles’ “Politike”: Aklen des XI. Symposium Aristotelicum içinde (ss. 1-27). Gottingen: Vandenhoeck & Ruprecht.
• Smith, N. D. (1983). Aristotle’s Theory of Natural Slavery. Phoenix (37) 2, 109-122.
• Ward, J. K. (2002). Ethnos in the Politics: Aristotle and Race. J. K. Ward & T. L. Lott (ed.) Philosophers on Race: Critical Essays içinde (ss. 14-37). Oxford: Blackwell Publishers.