Farabi’nin Eğitim Felsefesi Bağlamında Din ve Felsefeyi Konumlandırışı

Yıl 2021, Sayı: 1, 52 - 64, 25.04.2021

Celal Yeşilçayır

Öz

Antik Yunan Felsefesi ile İslam dini arasında sentez inşa etmeye çalışan Farabi, sonraki dönemlere oldukça zengin bir düşünsel miras bırakmıştır. Onun düşünsel mirası bağlamında eğitimle ilgili kaleme aldığı düşüncelerin de önemli bir payının olduğu anlaşılmaktadır. Onun eğitim felsefesi, siyaset ve ahlak anlayışları ile yakın bir ilişki içinde olmakla birlikte bu alanda belirgin bir biçimde karşımıza çıkan iki unsur din ile felsefedir. Böylelikle onun, söz konusu sentezci yönteme eğitimle ilgili düşünceleri çerçevesinde de başvurduğu ortaya çıkmaktadır. Elinizdeki çalışmada Farabi’nin din ve felsefeyi eğitim alanında nasıl konumlandırdığının ele alınıp, irdelenmesi amaçlanmaktadır. Bu bağlamda toplumun birliğini sağlama ve insanların yetkinleşmesi sürecinde din ile felsefeye yüklenen anlamlar serimlenmektedir. Son tahlilde ise onun eğitim felsefesinde din ile felsefenin kendi aralarında nasıl ilişkilendirildiğinin ve derecelendirildiğinin de tartışılması amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Farabi, sentez, eğitim, din, felsefe

Farabi's Positioning Religion and Philosophy in the Context of Philosophy of Education

Öz

Trying to build syntheses between Ancient Greek Philosophy and Islam, Farabi left a very rich intellectual legacy to later periods. It is understood that the thoughts he wrote about education in the context of his intellectual legacy also had an important share. Although he is in a close relationship with his educational philosophy, politics and moral understanding, the two elements that we encounter prominently in this field are religion and philosophy. Thus, it is revealed that he also applied to the synthesizer method in question within the framework of his thoughts on education. In the present study, it is aimed to address and examine how Farabi positioned religion and philosophy in the field of education. In this context, the meanings attributed to religion and philosophy in the process of ensuring the unity of society and empowerment of people are displayed. In the final analysis to discuss how religion and philosophy are associated and graded among themselves in his philosophy of education.

Anahtar Kelimeler

Farabi, synthesis, education, religion, philosophy

Kaynakça

• Akyüz, Y. (2019). Farabi’nin Türk ve Dünya Eğitim Tarihindeki Yeri, Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences, 15 (2) , 81-88.
• Arslan, A. (2015). Çevirenin Takdimi, Farabi Hakkında, Farabi. İdeal Devlet, el-Medinetül Fazıla içinde (ss. 7-29). (A. Arslan, çev.). İstanbul: Divan Kitap.
• Arslan, A. (2020). Giriş, Ortaçağ İslam ve Batı Dünyasında Siyaset Felsefesi, Farabi, Mutluluğun Kazanılması içinde (ss. V-XXVII). (A. Arslan, çev.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Aydın, H. (2010). Dinî-Felsefî Temelleri Işığında Fârâbî’nin Eğitim Ütopyası, Kelam Araştırmaları 8 (1), 123-150.
• Cevizci, A. (2015). Felsefe Tarihi, İstanbul: Say Yayınları.
• Cevizci, A. (2016). Ortaçağ Felsefesi Tarihi, İstanbul: Say Yayınları.
• Erasmus, D. (1985). A Declamation on the Subject of Early liberal Education for Children. De Pueris Statim ac Liberaliter İnstituendis Declamation. J. K. Sowards (ed.) Collected Works of Erasmus (vol. 26, 291-346). (B. C. Verstraete, trans.), Toronto: University of Toronto Press.
• Farabi (2008). Kitâbü’l Hurûf / Harfler Kitabı. (Ö. Türker, çev.). İstanbul: Litera Yayıncılık.
• Farabi (2012). Kitâbu’l-Burhân. (Ö. Türker ve Ö. M. Alper, çev.). İstanbul: Klasik Yayınları.
• Farabi (2015). İdeal Devlet, el-Medinetül Fazıla. (A. Arslan, çev.). İstanbul: Divan Kitap.
• Farabi (2017). Mantıkta Kullanılan Lafızlar. (Y. Aydınlı, çev.). İstanbul: Litera Yayıncılık.
• Farabî. (2020). Mutluluğun Kazanılması. (A. Arslan, çev.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Kant, I. (1803). Über Pädagogik, Königsberg. Deutsches Textarchiv (1-102). http://www.deutschestextarchiv.de/kant_paedagogik_1803/11, Erişim Tarihi: 26.11.2020.
• Kılıç, C. (2015). İslam Felsefesi Tarihi, Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Komşu, U. C. (2011). Konfüçyüs ve Sokrates’in Eğitim Felsefelerinin Yetişkin Eğitimi Açısından Karşılaştırılması, Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi,12 (4), 25-54.
• Kurşunoğlu, M. S. (2018). Farabi’nin Siyaset Felsefesinde Senkretik Bir Terim Olarak ‘Mille’, Mavi Atlas, 6 (Özel Sayı), 29-62.
• Medkûr, İ. (1990). Farabi. M. M. Şerif (ed.), İslam Düşüncesi Tarihi, cilt: II, 67-86. (O. Bilen, çev.), İstanbul: İnsan Yayınları.
• Nasr, S. H. (1993). Fârâbî’ye Niçin “İkinci Öğretmen” Adı Verilmiştir? (S. Tülücü, çev.), Diyanet İlmi Dergi, 29 (1), 51-56.
• Platon (2012). Devlet. (S. Eyüboğlu ve M. A. Cimcoz, çev.) İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Reçber, M. S. (2018). Din Felsefesi, Kılıç, R. ve Reçber, M. S. (ed.), Din Felsefesi El Kitabı (13-28). Ankara: Grafiker Yayınları.
• Rousseau, J. J. (2014). Emile ya da Eğitim Üzerine. (Y. Avunç, çev.), İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Türksever, E. ve Çiçek, M. (2018). Farabi’nin Düşünce Dünyası İçerisinde Din ve Felsefe İlişkisi, Al-Farabi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 2 (2), 21-27.
• Tokarev, S. A. (1988). Hıristiyanlık, (O. Gülkaya, çev.), Felsefe Dergisi, 88 (3), 58-72.
• Ülken, H. Z. (2015). Eski Yunan’dan Çağdaş Düşünceye Doğru İslam Felsefesi, Kaynakları ve Etkileri, Ankara: Doğu Batı Yayınları.