Nesnellik ve Öznellik Salınımında Hermeneutiğin Bilgi Problemine Yaklaşımı

Yıl 2024, Sayı: 2, 103 - 120, 25.10.2024

Erdal Yılmaz

Öz

Yorum kavramı ilk bakışta bir anlam çokluğunu imler göründüğü için, bilgiye hermeneutik/yorumbilimsel bakışın kaçınılmaz olarak öznellik taşıdığı ve görelilik içerdiği iddia edilebilir. Bu yaklaşımı destekler gibi görünen bir diğer husus hermeneutiğin metin ve olgu analizlerinin dil düzeyinde vuku bulduğu, dilin kelimeleri ve kavramlarının katmanlı bir yapıya sahip olduğu, dolayısıyla aynı metne veya olguya yönelik hermeneutik analizin çeşitlilik barındıracağı iddiasıdır. Bu da elbette bilgiye hermeneutik yaklaşımın yine kaçınılmaz olarak görelilik içerdiği iddiasını desteklemektedir. Bu çalışma, bu iddiaların hermeneutiğin bilgi problemine yaklaşımını ne ölçüde yansıttığına odaklanmakta ve bu doğrultuda hermeneutiğin gelişim seyrini takip etmek suretiyle, bir felsefi disiplin olarak hermeneutiğin ortaya çıkmasında oynadıkları roller bakımından üç filozofun bilgi problemine yaklaşımlarını incelemektedir. Bu filozoflar Schleiermacher, Dilthey ve Gadamer’dir. Her ne kadar yorum kavramı bir anlam çokluğunu imlediğinden hermeneutik anlayışın bilgi problemine yaklaşımı ilk bakışta nesnellikten uzak ve öznelliğe/göreliliğe mahkûmmuş gibi görünse de bu incelemede en azından bu üç filozofun bilgiye hermeneutik yaklaşımlarının görelilik fikrine mesafeli olduklarını iddia etmekteyiz.

Anahtar Kelimeler

Bilgi, Hermeneutik/Yorumbilim, Schleiermacher, Dilthey, Gadamer

Etik Beyan

Bu çalışmada, etik durum açısından sıkıntı oluşturacak herhangi bir husus içerilmemektedir.

HERMENEUTICS’ APPROACH TO THE PROBLEM OF KNOWLEDGE IN THE OSCILLATION OF OBJECTIVITY AND SUBJECTIVITY

Öz

Since the concept of interpretation seems to imply a multiplicity of meanings at first glance, it can be argued that the hermeneutic approach to knowledge inevitably carries subjectivity and relativity. Another point that seems to support this approach is the claim that hermeneutics' analyses of texts and phenomena occur at the level of language, that the words and concepts of language have a layered structure, and that hermeneutical analysis of the same text or phenomenon will contain diversity. This, of course, supports the claim that the hermeneutic approach to knowledge inevitably involves relativism. This study focuses on the extent to which these claims reflect hermeneutics' approach to the problem of knowledge. By following the course of the development of hermeneutics, it examines the approaches of three philosophers to the problem of knowledge in terms of the roles they played in the emergence of hermeneutics as a philosophical discipline. These philosophers are Schleiermacher, Dilthey and Gadamer. Although the hermeneutic approach to the problem of knowledge seems to be far from objectivity and doomed to subjectivity/relativism at first glance since the concept of interpretation implies a multiplicity of meanings, we argue that at least these three philosophers' hermeneutic approaches to knowledge do not endorse the idea of relativism.

Anahtar Kelimeler

Knowledge, Hermeneutics, Schleiermacher, Dilthey, Gadamer

Kaynakça

• Creel, R. E. (2001). Thinking Philosophically: An Introduction to Critical Reflection and Rational Dialogue. Massachusetts: Blackwell.
• Descartes, R. (2008). Meditation on First Philosophy. (M. Moriarty, Çev.). Oxford: Oxford University Press.
• Dilthey, W. (2002). The Formation of the Historical World in the Human Sciences. (R. A. Makkreel, Çev.). Princeton & Oxford: Princeton University Press.
• Dilthey, W. (1996). The Rise of Hermeneutics. R. A. Makkreel & F. Rodi (Ed.), (F. R. Jameson & R. A. Makkreel, Çev.), Hermeneutics and the Study of History içinde (ss. 235-260). Princeton & New Jersey: Princeton University Press.
• Dilthey, W. (1990). Die Geistige Welt: Einleitung in die Philosophie des Lebens. (Gesammelte Schriften, Cilt V). Stuttgart: B. G. Teubner Verlagsgesellschaft.
• Dilthey, W. (1989). Introduction to the Human Sciences. R. A. Makkreel & F. Rodi (Ed.). Princeton & New Jersey: Princeton University Press.
• Dilthey, W. (1977). Ideas Concerning A Descriptive and Analytic Psychology. (R. M. Zaner, Çev.), Descriptive Psychology and Historical Understanding içinde (ss. 21-120). The Hague: Martinus Hijhoff.
• Dilthey, W. (1962). Weltanschauungslehre: Abhandlungen Zur Philosophie Der Philosophie. (Gesammelte Schriften, Cilt VIII). Stuttgart: B. G. Teubner Verlagsgesellschaft.
• Dilthey, W. (1927). Der Aufbau der Geschichtlichen Welt in den Geisteswissenschaften. (Gesammelte Schriften, Cilt 7). Leibzig & Berlin: B. G. Teubner.
• Gadamer, H.-G. (2009). Hakikat ve Yöntem-II. (H. Arslan & İ. Yavuzcan, Çev.). İstanbul: Paradigma Yayıncılık.
• Gadamer, H.-G. (2008a). Hakikat ve Yöntem-I. (H. Arslan & İ. Yavuzcan, Çev.). İstanbul: Paradigma Yayıncılık.
• Gadamer, H.-G. (2008b). Man and Language. (D. E. Linge, Çev.), Philosophical Hermeneutics içinde (ss. 59-69). Los Angeles: University of California Press.
• Gadamer, H.-G. (2008c). The universality of the Hermeneutical Problem. (D. E. Linge, Çev.), Philosophical Hermeneutics içinde (ss. 72-89). Los Angeles: University of California Press.
• Gadamer, H.-G. (2007a). Classical and Philosophical Hermeneutics. (R. E. Palmer, Çev.), The Gadamer Reader: A Bouquet of the Later Writing içinde (ss. 41-72). Illinois: Northwestern University Press.
• Gadamer, H.-G. (2007b). Language and Understanding. (R. E. Palmer, Çev.), The Gadamer Reader: A Bouquet of the Later Writing içinde (ss. 89-108). Illinois: Northwestern University Press.
• Gadamer, H.-G. (2007c). Text and Interpretation. (R. E. Palmer, Çev.), The Gadamer Reader: A Bouquet of the Later Writing içinde (ss. 156-192). Illinois: Northwestern University Press.
• Grondin, J. (1994). Introduction to Philosophical Hermeneutics. (J. Weinsheimer, Çev.). New Haven & London: Yale University Press.
• Makkreel, R. A. (1977). Introduction. (R. M. Zaner & K. L. Heiges, Çev.), Descriptive Psychology and Historical Understanding içinde (ss. 3-20). The Hague: Martinus Hijhoff.
• Önder, D. (2023). Heidegger Felsefesinde Varlık ve Hakikat (Yayımlanmamış Doktora tezi). İstanbul Üniversitesi, Türkiye. Palmer, R. E. (1998). Hermenötik. (İ. Görener, Çev.). İstanbul: Anka Yayınları.
• Schleiermacher, F. (1998). Hermeneutics and Criticism and Other Writings. (A. Bowie, Çev.). Cambridge: Cambridge University press.
• Schmidt, L. K. (2006). Understanding Hermeneutics. Durham: Acumen.
• Yılmaz, E. (2023). Bilinç, Hakikat ve Dile Dair Hermeneutik Yaklaşım. Divan: Disiplinlerarası Çalışmalar Dergisi (54). doi: https://doi.org/10.20519/divan.1220593
• Zimmermann, J. (2015). Hermeneutics: A very short introduction. Oxford: Oxford University Press.