KAMU HARCAMALARI VE SOSYOEKONOMİK GELİŞMİŞLİK DÜZEYLERİ BAKIMINDAN İLLERİN GRUPLANDIRILMASI: TÜRKİYE ÜZERİNE BİR UYGULAMA

Yıl 2020, Cilt: 12 Sayı: 22, 276 - 297, 29.05.2020

Ayşe Atılgan Yaşa , Gonca Yüzbaşı Künç

https://doi.org/10.20990/kilisiibfakademik.597161

Cited By: 2

Öz

Bu
çalışmada, Türkiye’de sosyoekonomik gelişmişlik göstergeleri dikkate
alındığında öne çıkan iller ile kamu hizmetlerinden yararlanan illerin olası benzerlik
ve farklılıklarının tespiti amaçlanmıştır. Çalışma kapsamında 2018 yılına ait kamu
harcamaları fonksiyonel açıdan ele alınmış ve ilgili değişkenlere ilk olarak
çok değişkenli istatistikî yöntemlerden çok boyutlu ölçekleme analizi ve
kümeleme analizi uygulanmıştır. Sonrasında illere ait sosyoekonomik değişkenler
ele alınarak çok boyutlu ölçekleme analizi ve kümeleme analizi kullanılmıştır.  Çalışma, yapılan uygulamalar sonucu elde
edilen benzerlik ve farklılıkların değerlendirilmesiyle devam etmiştir. Çalışma
sonucunda, söz konusu illerin sosyoekonomik gruplanmalarıyla kamu harcamalarına
ait gruplanmalarının birebir olmasa da paralele yakın sonuçlar verdiği
görülmüştür. Ancak bazı illerin sosyoekonomik açıdan daha gelişmiş düzeyde iken
kamu harcamaları açısından daha düşük seviyede olduğu görülmüştür. Bazı illerin
ise sosyoekonomik açıdan diğer illere göre daha az gelişmişlik seviyesindeyken
kamu harcamaları açısından daha yüksek seviyede olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kamu Harcamaları, Bütçe, İller, Çok Boyutlu Ölçekleme Analizi, Kümeleme Analizi

Kaynakça

• AKTAŞ, A. (2011). Belediyelerin Mali Yapısı ve Bütçeleme Süreci. Dış Denetim Dergisi, 4, 92- 103.
• ALBAYRAK, A. S. (2012). Türkiye’de İllerin Sosyoekonomik Gelişmişlik Düzeylerinin Çok Değişkenli İstatistik Yöntemlerle İncelenmesi. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 1(1) : 153-177.
• AYDIN, D., ve BAŞKIR, M. B. (2013). Bankaların 2012 Yılı Sermaye Yeterlilik Rasyolarına Göre Kümeleme Analizi ve Çok Boyutlu Ölçekleme Sonucu Sınıflandırılma Yapıları. Bankacılık ve Sigortacılık Araştırmaları Dergisi, 1 (5): 29-47.
• AYDIN, N., ve YALÇIN, E. (2017). Güneydoğu Anadolu Bölgesindeki İllerin Memnuniyet Düzeylerinin Çok Boyutlu Ölçekleme Analizi İle Karşılaştırılması. Alphanumeric Journal, 5 (1): 15-36.
• BÜLBÜL, S., ve KÖSE, A. (2010). Türkiye'de bölgelerarası iç göç hareketlerinin çok boyutlu ölçekleme yöntemi ile incelenmesi. Istanbul University Journal of the School of Business Administration, 39 (1).
• ÇELİK, Ş. (2015). Çok boyutlu ölçekleme analizi ile hayvancılık açısından Türkiye’de illerin sınıflandırılması. Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Fen Bilimleri Dergisi, 31 (4): 159-167.
• FALAY, N. (1997). Türkiye’de Yerel Yönetimlerin Mali Yapısına İlişkin Eğilimler. Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, C, 6, 2.
• GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI (2019), http://www.gib.gov.tr, (Erişim tarihi: 15.05.2019).
• GENÇOĞLU, P. (2018), Türkiye’de İllerin Gelişmişlik Düzeyi Dikkate Alınarak Sağlık Hizmetlerinin Kümeleme Analizi Aracılığıyla Değerlendirilmesi. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (52): 301-324.
• GÜLER, B. A. (1992). Yerel Yönetimler: Liberal Açıklamalara Eleştirel Yaklaşım, Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü.
• GÜLLÜCE, İ. (2004). Yerel Yönetimlerin sorunları ve Çözüm Önerileri, İstanbul: Alfa Yayınları
• GÜNDÜZ,S.(2011) Uzaklık Fonksiyonlarının Çok Boyutlu Ölçekleme Algoritmalarındaki Etkinliğinin İncelenmesi Ve Uygulamalar (Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, 2011). 12,2011.
• HOUT, M. C., PAPESH, M. H., GOLDINGER, S. D. (2013). Multidimensional scaling. Wiley Interdisciplinary Reviews: Cognitive Science, 4(1), 93-103.
• İBİCİOĞLU, M. (2012). Yatırım Araçlarının Getirileri Arasındaki İlişkilerin Çok Boyutlu Ölçekleme Yöntemi ile Analizi. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi. 8(2): 45-55.
• KILIÇ, İ., SARAÇLI, S.,ve KOLUKISAOĞLU, S. (2011). Sosyo-ekonomik göstergeler bakımından illerin bölgesel bazda benzerliklerinin çok değişkenli analizler ile incelenmesi. İstatistikçiler Dergisi: İstatistik ve Aktüerya, 4(2): 57-68
• KOYUNCU, E. (2012). Yenilenen Yerel Yönetim Sisteminde Belediye ve İl Özel İdarelerinin Genel Bütçe Vergi Gelirlerinden Alacakları Payların Karşılaştırmalı Analizi. KRUSKAL, J. B. (1964). Multidimensional scaling by optimizing goodness of fit to a nonmetric hypothesis. Psychometrika, 29(1), 1-27.
• MOOİ, E., & SARSTEDT, M. (2011). Cluster analysis. A concise guide to market research.
• ORHUNBİLGE, N. (2010). Çok değişkenli istatistik yöntemler. İstanbul: İstanbul Üniversitesi, İşletme Fakültesi Yayını.
• ÖZDAMAR, K. (2004). Paket Programlar ile İstatiksel Veri Analizi, Kaan Kitapevi, 5. Baskı, İstanbul.
• SALA, C. H. & BRAGULAT, E. J. (2004). “A Program To Perform Ward's Clustering Method On Several Regionalized Variables”, Computers & Geosciences, 30 (8): 883.
• ŞAHİN, A., CANKURT, M., GÜNDEN, C., ve MİRAN, B. (2013). Türkiye’de Tarımsal Kooperatifçiliğin İller açısından Çok Boyutlu Analizi. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 44(1), 51-62.
• TURANLI, M.; ÖZDEN, Ü. H. ve TÜREDI, S. (2006). “Avrupa Birliği’ne Aday ve Üye Ülkelerin Ekonomik Benzerliklerinin Kümeleme Analiziyle İncelenmesi”, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(9) : 99.
• TÜĞEN K. (2016), Devlet Bütçesi, İzmir: Başsaray Matbaası.
• TÜZÜNTÜRK, S. (2009). Çok boyutlu ölçekleme analizi: suç istatistikleri üzerine bir uygulama. Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 28(2): 71-91.
• TRYFOS, P. (1998). Chapter 15: cluster analysis. Methods for Business Analysis and Forecasting: Text & Cases,. sl: Wiley, 6-7.
• YAKAR, S., ve KANDIR, S. Y. (2012). Türkiye’de Belediyelerin Tahvil İhracı ve Amerika Birleşik Devletleri Uygulaması. Maliye Dergisi, (162): 430-447.
• WICKELMAIER, F. (2003). An introduction to MDS. Sound Quality Research Unit, Aalborg University, Denmark, 46(5), 1-26.
• YENİDOĞAN, T. G. (2008). Pazarlama Araştırmalarında Çok Boyutlu Ölçekleme Analizi: Üniversite Öğrencilerinin Marka Algısı Üzerine Bir Araştırma, Akdeniz Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8 (15) : 138-169.
• YILANCI, V. (2010). “Bulanık Kümeleme Analizi İle Türkiye'deki İllerin Sosyoekonomik Açıdan Sınıflandırılması”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15 (3): 120.
• ZEYTİNOĞLU, F. Ç., ve SADIÇ C. (2013). Türkiye’deki İllerin Turizm Verileri Açısından Çok Boyutlu Ölçekleme Analizi ile İncelenmesi, Trakya University Journal of Social Science, 15 (2): 77-94.