Karar Verme Teknikleri Üzerinde Yapılan Çalışmaların Bibliyometrik Analizi

Yıl 2024, Cilt: 16 Sayı: 30, 153 - 172, 30.05.2024

Şebnem Yücel

https://doi.org/10.20990/kilisiibfakademik.1442217

Öz

Öz
Amaç: Çalışmada; karar verme tekniklerinin türleri ve nasıl ele alındığı, yöneticiler bakımından hangi karar verme tekniğinin tercih edildiği ve sonuçlarının neyi etkilediğini ortaya çıkartmak amaçlanmıştır.
Tasarım/Yöntem: Bu çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden Bibliyometrik Analizi tercih edilmiştir. Bu bağlamda; Scopus Veri Tabanı’nda 1973-2023 yılları arasındaki son elli yılda yapılan karar verme tekniklerini içeren 3767 adet çalışmanın verisi analiz edilmiştir. Analizlerde, VOSviewer (Benzerliklerin Görselleştirilmesi) ve R Studio Biometrix paket programları kullanılmıştır.
Bulgular: Analizler sonucunda; yapılan yayınların %73,8'i makale, %20,9'u bildiri ve %2,3'ü derlemedir. Temel araştırma alanları ise mühendislik, bilgisayar bilimi ve matematiktir. 2005 yılından itibaren yayın sayısında belirgin bir artış olmuştur. Çin, Hindistan ve İran, hem bu konuda en fazla yayın yapan, hem de en çok atıf alan ülkelerdir. 2017 sonrasında karar almada, COVID-19, güç, çok kriterli karar verme, belirsizlik gibi konulara vurgu yapılmıştır.

Sınırlılıklar: Karar verme tekniklerinin, diğer veri tabanlarında da incelenmemesi bu araştırmanın sınırlılığını oluşturmaktadır.
Özgünlük/Değer: Geçmişten günümüze etkin yöneticilikte, rasyonel karar vermeye ilişkin daha önce yapılan çalışmaların incelenmesi; karar verme tekniklerinin kullanılmasının önemini ortaya çıkarması açısından literatüre anlamlı bir katkı sağlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

scopus veri tabanı, karar verme teknikleri, bibliyometrik analiz, karar verme

Etik Beyan

Etik kurul gerekmemektedir.

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

Teşekkür

-

Bibliometric Analysis of Studies on Decision Making Techniques

Öz

Abstract
Purpose: In the study; it is aimed to reveal the types of decision-making techniques and how they are tackled, which decision-making technique is preferred by managers and what affects the results.
Design/Methodology: In this study, Bibliometric Analysis, one of the qualitative research methods, was preferred. In this context; data from 3767 studies covering decision-making techniques conducted in the last fifty years between 1973 and 2023 were analyzed in Scopus Database. VOSviewer (Visualization of Similarities) and R Studio Biometrix package programs were used in the analyses.

Findings: As a result of the analysis; 73.8% of the publications are articles, 20.9% are reports and 2.3% are compilations. The main research areas are engineering, computer science and mathematics. There has been a significant increase in the number of publications since 2005. China, India and Iran are the countries that publish the most on this subject and receive the most citations. In decision-making after 2017, issues such as COVID-19, power, multi-criteria decision-making, and uncertainty have been emphasized.
Limitations: The limitation of this research is that decision-making techniques are not examined in other databases.
Originality/Value: Examining previous studies on realistic decision-making in effective management from past to present makes a meaningful contribution to the literature in terms of revealing the importance of using decision-making techniques.

Anahtar Kelimeler

scopus database, decision making techniques, bibliometric analysis, decision making

Proje Numarası

-

Kaynakça

• Ağaç, G. & Baki, B. (2016). Sağlık alanında çok kriterli karar verme teknikleri kullanımı: literatür incelemesi. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 2016,19 (3): 343-363. https://dergipark.org.tr/tr/pub/hacettepesid/issue/24440/259074
• Aithal, P.S. & Kumar, P.M. (2017). Critical situations in decision making through six thinking hats method. International Journal of Applied Engineering and Management Letters (IJAEML), 1(2), 1-9. http://dx.doi.org/10.5281/zenodo.838378
• Aktaş, R., Doğanay, M.M., Gökmen, Y., Gazibey, Y. & Türen, U. (2015). Sayısal karar verme yöntemleri, Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş.
• Alamri, F.S. Saeed, M.H. & Saeed, M. (2024). A hybrid entropy-based economic evaluation of hydrogen generation techniques using multi-criteria decision making. International Journal of Hydrogen Energy, 49 (5), 711–723. http://dx.doi.org/10.1016/j.ijhydene.2023.10.324
• Alsharif, A.H., Salleh, N,Z. MD. & Baharun, R. (2020). Research trends of neomarketing a bibliometric analysis. journal of theoretical and applied ınformation technology, 98(15), 2948-2962. https://www.jatit.org/
• Arslankaya S. & Göraltay, K. (2019). Çok kriterli karar verme yöntemlerinde güncel yaklaşımlar, İksad Yayınevi.
• Babacan, A. (2020). Karar verme teknikleri yönüyle performans ölçüm yöntemleri, Isparta Uygulamalı Bilimler Üniversitesi Uygulamalı Sosyal Bilimler ve Güzel Sanatlar Dergisi (Sosgüz), 2 (Özel Sayı), 20-29. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1190529
• Bostancı, B., Yılmaz Bakır,N., Doğan, U. & Koçak Güngör, M. (2017). Bulanık karar verme teknikleri ile cbs destekli konut memnuniyeti araştırması. Gazi Üniversitesi, Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi Dergisi, 32 (4), 1193-1207. https://doi.org/10.17341/gazimmfd.369540
• Buchanan, J., Sheppard, P. & Vanderpoorten, D. (1998, August). Ranking projects using the Electre method. Proceedings of the 33rd Annual Conference of the New Zealand Operational Research Society, 30, (s.42-51). https://orsnz.org.nz/conf33/papers/p58.pdf
• Camacho, L.M. & Paulus, P.B. (1995). The role of social anxiety in group brainstorming. Journal of Personality and Social Psychology, 68(6), 1071-1080. https://doi.org/10.1037/0022-3514.68.6.1071
• Can, H., Tuncer, D. & Ayhan, D.Y. (2004). Genel işletmecilik bilgileri, Siyasal Kitabevi.
• Chen, Y., Jin, Q., Fang, H., Lei, H., Hu, J., Wu, Y. & Wan, Y. (2019). Analytic network process: Academic insights and perspectives analysis. Journal of Cleaner Production, 235, 1276-1294. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0959652619323558?via%3Dihub
• Chien, C. (2020). A case study of the use of the six thinking hats to enhance the reflective practice of student teachers in Taiwan. Education, 3(13), https://doi.org/10.1080/03004279.2020.1754875
• Coccia, M. (2018). The Fishbone diagram to identify, systematize and analyze the sources of general purpose technologies. Journal of Social and Administrative Sciences, 4(4), 291-303. https://ssrn.com/abstract=3100011
• Coşkun, Ü. (2020). Karar ve karar verme süreci, Ulakbilge Soyal Bilimler Dergisi, 53, 1181–1191. http://dx.doi.org/10.7816/ulakbilge-08-53-08
• Dağdeviren, M., Akay, D. & Kurt, M. (2004). Analytical hierarchy process in job evaluation process and its application. Gazi University Journal of Engineering and Architecture, 19(2). 131-138. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/76125
• Demirci, A. (2023). Çok kriterli karar verme teknikleri ile tesis yeri seçimi. Lojistik Dergisi, 20 (57), 43-61. https://lojistikdergisi.org/wp-content/uploads/2023/12/Lojistik-_Dergisi_57.pdf
• Donthu, N., Kumar, S., Mukherjee, D., Pandey, N. & Lim, W. M. (2021). How to conduct a bibliometric analysis: an overview and guidelines. Journal of Business Research, 133, 285-296. https://doi.org/10.1016/j.jbusres.2021.04.070
• Dugosh, K.L., Paulus, P.B., Roland, E.J. & Yang, H.-C. (2000). Cognitive stimulation in brainstorming. Journal of Personality and Social Psychology, 79(5), 722-735. http://dx.doi.org/10.1037/0022-3514.79.5.722
• Gonzalez-Urango, H., Mu, E., Ujwary-Gil, A. & Florek-Paszkowska, A. (2024). Analytic network process in economics, finance and management: Contingency factors, current trends and further research. Expert Systems with Applications, 237, 1-13. https://doi.org/10.1016/j.eswa.2023.121415
• Güngör, S. & Özcan, U. (2022). Karar kuramı ve karar verme. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, 33 (1), 119-125. https://doi.org/10.31590/ejosat.1035682
• Hall, C. (2011). Publish and perish? bibliometric analysis, journal ranking and the assessment of research quality in tourism. Tourism Management, 32 (1), 16-27. https://doi.org/10.1016/j.tourman.2010.07.001
• He, X. & Lv, C. (2023).Toward personalized decision making for autonomous vehicles: a constrained multi-objective reinforcement learning technique, Transportation Research, 156 (2), 1-17. https://doi.org/10.1016/j.trc.2023.104352
• Jahan, A., Mustapha, F., Ismail, M.Y., Sapuan, S.M. & Bahraminasab, M. (2011). A comprehensive VIKOR method for material selection. Materials & Design, 32(3), 1215-1221. https://doi.org/10.1016/j.matdes.2010.10.015
• Khanorkar, Y. Kane, P.V. (2023). Selective inventory classification using abc classification, multi-criteria decision making techniques, and machine learning techniques. Materials Today: Proceedings, 72, 1270-1274. http://dx.doi.org/10.1016/j.matpr.2022.09.298
• Kheybari, S., Rezaie, F.M. & Farazmand, H. (2020). Analytic network process: An overview of applications. Applied Mathematics and Computation, 367, 124780. https://doi.org/10.1016/j.amc.2019.124780
• Koçel, T. (2014). İşletme yöneticiliği, Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş.
• Levary, R.R. & Wan, K. (1999). An analytic hierarchy process-based simulation model for entry mode decision in foreign direct investment. Omega, 27(6), 661-677. https://ideas.repec.org/a/eee/jomega/v27y1999i6p661-677.html
• Lezki, Ş., Sönmez, H., Şıklar, E., Özdemir, A. & Alptekin, N. (2016). (Ed: H. Durucasu), İşletmelerde karar verme teknikleri, T.C. anadolu üniversitesi yayını no: 3355 açıköğretim fakültesi yayını, 2210, https://ets.anadolu.edu.tr/storage/nfs/ISL408U/ebook/ISL408U-16V1S1-8-0-1-SV1-ebook.pdf
• Mercan, Y. & Çetin, O. (2022). Bütünleşik çok kriterli karar verme teknikleri ile yeşil tedarikçi seçimi, Trakya Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi e-Dergi, 11 (1), 42 - 61. https://doi.org/10.47934/tife.11.01.04
• Merigó, J.M. & Yang, J.B. (2017). A bibliometric analysis of operations research and management science. Omega, 73, 37-48. https://doi.org/10.1016/j.omega.2016.12.004
• Mongeau, P.A. & Morr, M.C. (1999). Reconsidering brainstorming. Group Facilitation. A Research and Application Journal, 1 (1), 14-21. https://www.proquest.com/openview/d568f89c64cb5e74781f0ea11a552917/1?pq-origsite=gscholar&cbl=43244
• Nakiboğlu, M. (2003). Kuramdan uygulamaya beyin fırtınası yöntemi. Turkish Journal of Educational Sciences, 1(3). 1-10. https://dergipark.org.tr/tr/pub/tebd/issue/26131/275246
• Oliveira, O., Silva, F., Juliani, F., Barbosa, L. & Nunhes, T. (2019). Bibliometric method for mapping the state-of-the-art and identifying research gaps and trends in literature: an essential instrument to support the development of scientific projects. S.Kunosic ve E. Zerem, (Ed.), Scientometrics Recent Advances içinde.10.5772/intechopen.85856, https://www.intechopen.com/books/7646
• Olugbenga, A.R. (2016). Six Thinking Hats and social workers' innovative competence: An experimental study. Journal of Education and Practice, 7(24), 149-153. https://www.iiste.org/
• Opricovic, S. & Tzeng, G.H. (2004). Compromise solution by MCDM methods: A comparative analysis of VIKOR and TOPSIS. European Journal of Operational Research, 156(2), 445-455. https://doi.org/10.1016/S0377-2217(03)00020-1
• Özdemir, Y. & Özdemir, S. (2020). Weighting The universal design principles using multi-criteria decision making techniques, Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi, 8(1), 105- 118. https://doi.org/10.21923/jesd.427505
• Özkalp, E. (1991). Örgütlerde grupların karar verme teknikleri, Eskişehir Anadolu Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fak. Dergisi, 9 (1). 311-320. https://dergipark.org.tr/tr/pub/anadoluibfd/issue/48505/629834
• Özyalçın, A.T. & Bircan, H. (2023). Çok kriterli karar verme problemlerinin çözümüne yönelik otomasyon geliştirme, Uluslararası Yönetim Bilişim Sistemleri ve Bilgisayar Bilimleri Dergisi, 7(1), 1-32. https://doi.org/10.33461/uybisbbd.1194495
• Pehlivan E. & Akpınar, Ö. (2022). Çok kriterli karar verme teknikleri ile tarsim özelinde bir uygulama, Başkent Üniversitesi, Ticari Bilimler Fakültesi Dergisi, (6)2, 132- 151. https://dergipark.org.tr/tr/pub/jcsci/issue/72993/1166592
• Qadir, A., Abdullah, S., Lamoudan, T., Khan, F. & Khan, S. (2023). A new three way decision making technique for supplier selection in logistics service value cocreation under ıntuitionistic double hierarchy linguistic term set. Heliyon, 9(8), 1-22, http://dx.doi.org/10.1016/j.heliyon.2023.e18323
• Qin, X., Huang, G., Chakma, A., Nie, X. & Lin, Q. (2008). A MCDM-based expert system for climate-change impact assessment and adaptation planning-A case study for the Georgia Basin, Canada. Expert Systems with Applications, 34(3), 2164-2179. https://doi.org/10.1016/j.eswa.2007.02.024
• Roy, B. (1991). The outranking approach and the foundation of electre methods. Theory and Decision, 31, 49-73. https://link.springer.com/article/10.1007/BF00134132
• Saaty, T.L. (1990). How to make a decision: The analytic hierarchy process. European Journal of Operational Research. 48 (1), 9-26. https://doi.org/10.1016/0377-2217(90)90057-I
• Singh, S., Upadhyay, S.P., & Powar, S., (2022). Developing an ıntegrated social, economic, environmental, and technical analysis model for sustainable development using hybrid multi-criteria decision making methods, Applied Energy, 308 (5), 1-14. https://doi.org/10.1016/j.apenergy.2021.118235
• Slameto, S. (2016). Application of fishbone diagram analysis to improve school quality. Dinamika Ilmu, 16(1), 59-74. https://doi.org/10.21093/di.v16i1.262
• Slimani, F.E., Zghibi, A., Elomri, A., Aloui, S., Naeem, K., Merzougui, A., Msaddek, M.H. & Chekirbene, A. (2024). Identification of groundwater potential recharge zones in a tunisian, anthropogenic coastal region: ınsights from multi-criteria decision-making techniques. Journal of African Earth Sciences, 209, 1-16. https://doi.org/10.1016/j.jafrearsci.2023.105108
• Süzülmüş S. & Polat, Y. (2022). Çok kriterli karar verme yöntemleri kullanılarak sığır işletmelerinin hayvan refahına göre sıralaması, İksad Yayınevi.
• Türegün, N. (2022). Financial performance evaluation by multi-criteria decision-making techniques, Heliyon, 8 (5), 1-13. https://doi.org/10.1016/j.heliyon.2022.e09361
• Türk Dil Kurumu. (2021). Güncel türkçe sözlük, Ocak 2024, https://sozluk.gov.tr
• Tütüncü, Ö., Orhan, B.K. & Akgül, S.Ö. (2020). Use of multiple voting, pareto analysis, and fishbone techniques in tourism and recreation research. Anatolia: Journal of Tourism Research, 31(3), 299-306. https://doi.org/10.17123/atad.843965
• Tüzemen, A. & Aslan, E. (Ed.), (2021). Karar vericinin el kitabı yöneticiler için karar verme teknikleri ve örnek problem çözümleri, Seçkin Akademik ve Mesleki Yayınlar.
• Ünal, C. & Atılgan, T. (2007). Konfeksiyonda karar verme teknikleri. Tekstil ve Konfeksiyon, 17(4), 256-263. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/218033
• Van N.,K., Li, J., Reniers, G. & Ponnet, K. (2018). Bibliometric analysis of safety culture research. Safety Science, 108, 248-258. https://doi.org/10.1016/j.ssci.2017.08.011
• Velasquez, M. & Hester, P.T. (2013). An analysis of multi-criteria decision-making methods. International Journal of Operations Research, 10(2), 56-66. http://www.orstw.org.tw/ijor/vol10no2/ijor_vol10_no2_p56_p66.pdf
• Yenisu, E., Şahin, F. & Öztekkeli, H. (2021). Yönetim düşüncesinin evriminde sistem kuramının etkileri: kavramsal bir çözümleme. Akademi Sosyal Bilimler Dergisi, 6 (18), 514-527, https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/802663
• Zahedi, F. (1986). The analytic hierarchy process—a survey of the method and its applications. Interfaces, 16(4), 96-108. https://www.jstor.org/stable/25060854
• Zare, S., Shirvan, H.E., Hemmatjo, R., Faridan, M., Hajghani, M., Dehaghi, B.F., (2018). Using the analytic network process method for prioritizing and weighing shift work disorders among hospital personnel. Journal of Circadian Rhythms, 16(1), 10, 1-10. doi: https://doi.org/10.5334/jcr.163.
• Zhu, B., Xu, Z., Zhang, R., & Hong, M. (2015). Generalized analytic network process. European Journal of Operational Research, 244(1), 277-288. https://ideas.repec.org/a/eee/ejores/v244y2015i1p277-288.html
• Zyoud, S.H. & Fuchs-Hanusch, D. (2017). A bibliometric-based survey on AHP and TOPSIS techniques. Expert Systems with Applications, 78, 158-181. https://doi.org/10.1016/j.eswa.2017.02.016