Risks of Nuclear Energy and Occupational Health and Safety in Nuclear Power Plants

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 1, 53 - 65, 30.04.2022

Zeyneb Kahraman , Keriman Yürüten Özdemir

https://doi.org/10.33720/kisgd.1090500

Öz

Due to the increasing energy requirement with the increase in population, countries prefer nuclear energy to meet their energy needs. Nuclear power plants are used as an alternative, especially since they do not cause global warming and produce high energy. Despite all its positive effects, nuclear energy also has dimensions that threaten the environment and human health. For this reason, the concept of safety in nuclear power plants is very important. Occupational health and safety measures are important for both the environment and human health when the power plant is operated without safety precautions during the design phase. If necessary precautions are not taken in nuclear facilities, employees are exposed to hazards and risks in terms of occupational health and safety, and as a result of accidents, radioactive materials mix with water and soil and cause environmental pollution. In addition, radioactive contamination poses great threats to human health. In this study, the risks of nuclear energy, its effects on human health and nuclear accidents are mentioned. The article was prepared within the scope of the studies in the literature, and the safety practices in nuclear facilities and the occupational health and safety measures that should be taken together were evaluated.

Anahtar Kelimeler

Nuclear energy, safety, occupational health, radiation, risk

Nükleer Enerjinin Riskleri ve Nükleer Santrallerde İş Sağlığı ve Güvenliği

Öz

Nüfusun artışıyla birlikte enerji gereksinimi artmakta, ülkeler enerji ihtiyacını gidermek amacıyla nükleer enerjiyi tercih etmektedir. Özellikle küresel ısınmaya yol açmadığı ve yüksek oranda enerji ürettiği için nükleer santraller alternatif olarak görülmektedir. Bunun yanı sıra nükleer enerjinin çevre ve insan sağlığını tehdit edici boyutları da bulunmaktadır. Bu bağlamda nükleer santrallerde güvenlik kavramı çok önemlidir. Tasarım aşamasındaki güvenlik tedbirleri dışında santral çalışırken uygulanacak iş sağlığı ve güvenliği tedbirleri hem çevre hem de insan sağlığı açısından önem taşımaktadır. Nükleer tesislerde, gerekli önlemler alınmadığı takdirde çalışanlar iş sağlığı ve güvenliği anlamında tehlike ve risklere maruz kalmakta, kazalar sonucunda radyoaktif maddeler suya ve toprağa karışarak çevre kirliliğine neden olmaktadır. Ayrıca radyoaktif kirlenme ile insan sağlığı açısından büyük tehditler oluşmaktadır. Bu çalışmada, nükleer enerjinin riskleri, insan sağlığına etkileri ve meydana gelen nükleer kazalardan bahsedilmiştir. Makale, literatürde yer alan çalışmalar kapsamında hazırlanmış olup, nükleer tesislerdeki güvenlik uygulamaları ve beraberinde alınması gereken iş sağlığı ve güvenliği tedbirleri değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

nükleer enerji, güvenlik, iş sağlığı, radyasyon, risk

Kaynakça

• S. Erdoğan, Arz Güvenliği Bakışı ile Türkiye'de Enerji Politikaları, Ankara: Orion Kitabevi, 2016.
• M.K. Güngör ve M.A. Buldurur, “Türkiye’de Enerji Potansiyelinin Doğru Kullanımı: Nükleer Enerji Yatırım Projelerinin Değerlendirilmesi,” İdealkent Dergisi, cilt 8, no. 21, ss. 292-314, 2017.
• M. Özalp, “Türkiye’de Nükleer Enerji Kurulumunun Enerjide Dışa Bağımlılık ve Arz Güvenliğine Etkisi,” Cumhuriyet Üniversitesi İİBF Dergisi, cilt 18, no: 2, ss. 175-188, 2017.
• E. Koç ve M.C. Şenel, “Dünyada ve Türkiye'de Enerji Durumu Genel Değerlendirme,” Mühendis ve Makina Dergisi, cilt 54, no. 639, ss. 32-44, 2013.
• A. Ataş, “Nükleer Santrallerde Meydana Gelen Atıklar ve Zararları ile İlgili Bilgi Düzeyi Ölçülmesi,” Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 2020.
• E. Akyüz, “Türkiye’de Nükleer Enerjinin İklim Değişikliği ile Mücadelede Fırsatları ve Riskleri,” Uluslararası Küresel İklim Değişikliği Kongresi, 1-9, 2021.
• D.S. Toprak, “Kömür ile ilgili bilgi ve belgeler,” https://www.enerji.gov.tr/File/?path=ROOT%2f1%2fDocuments %2fSayfalar%2fK%c3%b6m%c3%bcr+Nedir-.pdf (erişim tarihi 21.09.2021), 2019.
• A. Yıldız ve E. Köse, “Nükleer Santrallerde İş Kazaları,” EJONS International Journal on Mathematic, Engineering and Natural Sciences, Cilt 4, No. 13, ss. 93-111, 2020.
• Anonim, “Nükleer güç santralleri,” https://nukleer.enerji.gov.tr/trTR/Sayfalar/DunyadaNukleerGuc-Santralleri (erişim tarihi: 01.10.2021), 2019.
• K. Temurçin ve A. Aliağaoğlu, “Nükleer Enerji ve Tartışmalar Işığında Türkiye'de Nükleer Enerji Gerçeği,” Coğrafi Bilimler Dergisi, Cilt 1, No. 2, ss. 25-39, 2003.
• S. Gandhi ve J. Kang, “Nuclear Safety and Nuclear Security Synergy,” Annals of Nuclear Energy, Cilt 60, ss. 357-361, 2013.
• G. Petrangeli, Nuclear Safety, Oxford: Elsevier, 2006.
• M. A. Çetiner ve S. Sunal, “Dünyada Nükleer Enerji Kullanımı ve Yeni Yaklaşımlar,” 21. Yüzyıl, Temmuz/Ağustos/Eylül, 193-204, 2008.
• T. Belen, “Enerji Arz Güvenliği Risk Endeksi Oluşturulması İçin Bir Model Önerisi ve Nükleer Santrallerin Risk Üzerindeki Etkisinin Ölçülmesi,” Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 2015.
• G. Ördek ve M. Yıldırım, “Enerjide Son Seçim: Nükleer Enerji,” Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 6, No. 1, ss. 32- 44, 2007.
• World Nuclear Association, https://www.worldnuclear.org (erişim tarihi 01.10.2021).
• Enerji Tabii Kaynaklar Bakanlığı, “Nükleer enerji, Nisan 2019 tarihinde enerji,” https://www.enerji.gov.tr/tr-TR/Sayfalar/Nukleer-Enerji (erişim tarihi 21.09.2021).
• G. Tuncer, ve M.F. Eskibalcı, “Türkiye Enerji Hammaddeleri Potansiyelinin Değerlendirilebilirliği,” İstanbul Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Yerbilimleri Dergisi, Cilt 16, No. 1, ss. 81-92, 2003.
• H. Doğanay ve O. Coşkun, Enerji Kaynakları, Ankara: Pegem Akademi, 2017.
• N. Apergis, J.E. Payne, K. Menyah ve Y. Wolde-Rufael, “On the Causal Dynamics Between Emissions, Nuclear Energy, Renewable Energy, and Economic Growth,” Ecological Economics, Cilt 69, No. 11, ss. 2255-2260, 2010.
• K. Menyah ve Y. Wolde-Rufael, “CO2 Emissions, Nuclear Energy, Renewable Energy and Economic Growth in the US,” Energy Policy, Cilt 38, No. 6, ss. 2911-2915, 2010.
• A. Gülsoy, “Nükleer Santrale Yönelik Halkın Tutum ve Davranışları: Sinop ve Akkuyu Nükleer Santralleri Örneği,” Yüksek Lisans Tezi, Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gümüşhane, 2018.
• Ü.T. Gürsan, “Fen Öğretmen Adaylarının Belirsizliğe Tahammülsüzlükleri, Nükleer Santraller ile İlgili Risk ve Fayda Belirsizlik Algıları ve Nükleer Santrallerden Elektrik Ürerimi Konusunda Öğretim Öz Yeterlilikleri,” Yüksek Lisans Tezi, Bursa Uludağ Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bursa, 2020.
• A.B. Uşaklı, “Nükleer Radyasyon ve Etkileri,” Türk Silahlı Kuvvetleri Dergisi, Cilt 379, ss. 118- 126, 2004.
• T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, “Nükleer santraller,” https://webdosya.csb.gov.tr/db/ced/editordosya/N%C3%83%C5%93KLEER%20SANTRALLER.pdf (erişim tarihi 17.04.2022), 2014.
• N. Yeyin, “Radyasyonun Biyolojik Etkileri,” Nucl Med Semin, Cilt 1, No. 3, ss. 139-143, 2015.
• Canadian Nuclear Safety Commission (CNSC), “Radioactive waste,” http://www.nuclearsafety.gc.ca/eng/waste/index.cfm (erişim tarihi 21.09.2021), 2018.
• M. Bulucu, Nükleer Atıklar Nasıl Yönetiliyor, Trend Analizi, 2018.
• World Nuclear Association, “Radioactive waste management,” https://www.world-nuclear.org/information-library/nuclear-fuel-cycle/nuclear-wastes/radioactive-waste-management.aspx (erişim tarihi 17.04.2022), 2022.
• Devlet Planlama Teşkilatı, “Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı Elektrik Enerjisi Özel İhtisas Komisyonu Raporu,” DPT: 2569 - ÖİK: 585, Ankara, 2001.
• International Atomic Energy Agency, “Nükleer kazalar,” https://www.iaea.org (erişim tarihi 02.10.2021).
• Fizik Mühendisleri Odası, “Nükleer kazalar,” www.fmo.org.tr (erişim tarihi 01.10.2021).
• Y. Atakan, Nükleer Reaktör Kazasından 10 Yıl Sonra Fukuşima’da Durum ve Alınabilecek Dersler, Ankara: TMMOB Fizik Mühendisleri Odası, 2021.
• TENMAK, “Nükleer güvenlik,” https://nuken.tenmak.gov.tr/ogrenci/bolum3_02.html (erişim tarihi 01.10.2021).
• Türkiye Atom Enerjisi Kurumu, “Nükleer santrallerde güvenlik felsefesi ve güvenlik sistemleri,” http://kurumsalarsiv.tenmak.gov.tr/handle/20.500.12878/647 (erişim tarihi 21.09.2021), 2018.
• Anonim, “Nükleer santral güvenlik sistemleri,” http://www.akkunpp.com/nukleer-santralguvenlik-sistemleri (erişim tarihi 04.10.2021).
• A. Tabarak ve Y. Khuatbyek, “Nükleer santraller,” https://docplayer.biz.tr/10582793-Nukleer-enerji-santralleri.html (erişim tarihi 20.09.2021).
• A.Y. Özemre, A. Bayülken ve Ş. Gencay, 50 Soruda Türkiye’nin Nükleer Enerji Sorunu, İkinci Baskı. İstanbul: Kaknüs Yayınları, 2000.
• L.E. Sarıcı, “Nükleer santral nasıl çalışır,” https://www.osti.gov/etdeweb/servlets/purl/607610 (erişim tarihi 01.10.2021), 2004.
• E. Keleş, “Nükleer Radyasyonla Çalışmaların İş Sağlığı ve Güvenliği Açısından Değerlendirilmesi ve Nükleer Tıp Merkezi Risk Analizi,” Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Medeniyet Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul, 2021.
• M. Ertuğrul, “İş Yerlerinde Elektromanyetik ve Radyasyona Maruziyet,” İş Hijyeni içinde, Z. Özkurt, Ed., Erzurum: Açıköğretim Fakültesi Yayını, 2019.
• Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim ve Araştırma Merkezi, “Sağlık Sektöründe Tehlike ve Riskler,” Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim ve Araştırma Merkezi’nin Kurumsal Kapasitesinin Güçlendirilmesi Teknik Destek Projesi, Ankara, hazırlayanlar H. Akarsu ve M. Güzel, 2016.
• S. Dönmez, “Radyasyon Tespiti ve Ölçümü,” Nükleer Tıp Seminerleri; Cilt 3, ss. 172-177, 2017.
• Resmi Gazete, “Radyasyon Güvenliği Yönetmeliği,” https://www.mevzuat.gov.tr/File/GeneratePdf?mevzuatNo=5272 &mevzuatTur=Kuru mVeKurulusYonetmeligi&mevzuatTertip=5 (erişim tarihi 20.09.2021).
• Milli Eğitim Bakanlığı, Radyoloji-Radyasyonun Zararlı Etkileri, Millî Eğitim Bakanlığı, Ankara, 2011.
• Z. Pekmezci, “Nükleer Enerji Santrallerine Yönelik Yerel Halkın Bakışı: Sinop İli Örneği,” Yüksek Lisans Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Samsun, 2020.
• Resmi Gazete, “Bazı Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinde Değişiklik Yapılmasına Dair Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi,” https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2020/03/20200328-1.pdf (erişim tarihi 01.10.2021).
• TENMAK, https://www.tenmak.gov.tr/haberlerslide/ 2598-biz-kimiz.html (erişim tarihi 02.10.2021).
• Nükleer Düzenleme Kurumu, “2020 yılı Faaliyet Raporu,” https://webim.ndk.gov.tr/file/88c4b4a1-7994-403e-8bec-21a2a21b03c1 (erişim tarihi 17.04.2022).
• Resmi Gazete, “Nükleer Düzenleme Kurumunun Teşkilat ve Görevleri Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi,” https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2022/03/20220308-2.pdf (erişim tarihi 17.04.2022).
• Anonim, “Rusya inşaata 2013 yılında başlayacak”, www.ekoavrasya.net (erişim tarihi 20.09.2021).
• Nükleer Akademi, “Akkuyu projesi,” http://nukleerakademi.org/nukleersantralprojeleri/akkuyuprojesi (erişim tarihi 01.10.2021).
• A. Ataş, “A’dan Z’ye Akkuyu Nükleer Santralı İnşaatındaki ihmaller zinciri: Apartman inşaatı bile daha ciddi yürütülür,” https://www.birgun.net/haber/a-danz-ye-akkuyunukleersantrali-insaatindaki-ihmaller-zinciri-apartman-insaatibile-dahaciddi-yurutulur262456 (erişim tarihi 20.09.2021).
• L. Öcal, “Nükleer Enerji Politikalarının Yerel Düzeyde Taşınmaz Değerleri Üzerine Etkileri: Nükleer Santrallerin Akkuyu ve Sinop Bölgelerindeki Etkileri Üzerine Bir İnceleme,” Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimler Enstitüsü, Ankara, 2020.
• Enerji Tabii Kaynaklar Bakanlığı, “Haberler: Sinop'ta nükleer santrali başka tedarikçi ile yapabiliriz,” https://www.enerji.gov.tr/trTR/BakanlikHaberleri/Sinopta-nukleer-santralibaska-tedarikciile-yapabiliriz (erişim tarihi 01.10.2021).
• F. Bozdağ, D. Kale, A. Soysal ve G. Yapıcı, “Sinop Nükleer Güç Santrali Projesi Son Şekli Verilen ÇED Raporu’nun İnsan ve Çevre Sağlığı Açısından Değerlendirilmesi,” A. Sosyal ve G. Yapıcı, Ed., ISBN 978-605-9665-71-1, Ankara: Türk Tabipleri Birliği Yayınları, 2022.
• Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği, http://www.tmmob.org.tr/icerik/emosinop-nukleer-santralprojesi-disariya-kaynak-aktarim-aracidir (erişim tarihi 21.09.2021).
• B.G. Göktepe, “Fukushima Sonrası Dünya Enerji Politikaları ve Nükleer Güç,” Türkiye 12. Enerji Kongresi, Ankara-Türkiye, 14-16 Kasım 2012.
• H. Palabıyık, H. Yavaş ve M. Aydın, Nükleer Enerji ve Sosyal Kabul, Birinci Baskı, Ankara: Uşak Yayınları, 2010.