İktisadi Kalkınma Penceresinden D-8 Ülkeleri

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 1, 20 - 37, 11.06.2021

Adem Doğan Güven Delice

Öz

Bu çalışmada, D-8 ülkelerinin kalkınma düzeyleri büyüme merkezli, insan merkezli, çevre merkezli ve finansal gelişme ölçütleri doğrultusunda somutlaştırılmaya çalışılmıştır. 1997’den günümüze gelindiğinde, Bangladeş, Nijerya ve Pakistan düşük gelir grubundan, alt-orta gelir grubuna, Endonezya ve İran alt-orta gelir grubundan üst-orta gelir grubuna yükselmiştir. Mısır alt-orta gelir; Malezya ve Türkiye ise üst-orta gelir grubunda kalmaya devam etmiştir. 1997-2018 arasında sınai üretimin toplam katma değerdeki payı Endonezya, İran, Malezya, Nijerya ve Türkiye’de azalmış; Mısır’da sabit kalmış; Bangladeş ve Pakistan’da ise artmıştır. İmalat sanayi üretiminin toplam katma değerdeki payı da sınai üretime benzer bir seyir izlemiştir. 1997-2018 arasında Nijerya haricindeki D-8 ülkeleri insani kalkınma düzeylerini bir üst seviyeye yükseltmeyi başarmıştır. Bangladeş ve Pakistan düşük insani kalkınma düzeyinden orta insani kalkınma düzeyine terfi etmiştir. Mısır, Endonezya ve İran orta insani kalkınma düzeyinden yüksek insani kalkınma düzeyine geçebilmiştir. Malezya yüksek insani kalkınma düzeyinden çok yüksek insani kalkınma düzeyine yükselmiş; Türkiye ise, orta insani kalkınma düzeyinden çok yüksek insani kalkınma düzeyine sıçramıştır. D-8 ülkelerinin Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Amaçlarını gerçekleştirme performanslarının yaklaşık %50 ila %70 arasında değiştiği gözlenmektedir. Şu an için, sürdürülebilir kalkınma liginde İran, Malezya ve Türkiye ortanın üstünde yer almakta; Mısır tam ortada, Endonezya, Bangladeş, Pakistan ve Nijerya ise ortanın altında yer bulmaktadır. Finansal kurumların ve finansal piyasaların gelişimi açısından D-8 ülkeleri arasında Malezya ve Türkiye’nin iyi konumda oldukları görülmektedir. 1997-2018 arası finansal gelişme seyri açısından bakıldığında, Mısır, Endonezya ve Pakistan dışında kalan ülkelerde finansal gelişme endeks değerinin istikrarlı bir artış trendi gösterdiği gözlenmektedir.

Anahtar Kelimeler

D-8 Ülkeleri, Büyüme merkezli kalkınma, , insani kalkınma, sürdürülebilir kalkınma, , finansal gelişme

Kaynakça

• Bağcı, H. (2018). Finansal Gelişmişlik Endeksi Oluşturulması: OECD Ülkelerinde Bir Uygulama, Yönetin ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, Cilt 16, Özel sayı, 238-254. Bakırtaş, T. (2014). Dünya’da ve Türkiye’de Ekonomik Kalkınma, Nobel Akademi Yayıncılık, Ankara.
• Berber, M. (2017). İktisadi Büyüme ve Kalkınma, 6. Baskı, Celepler Matbaacılık, Trabzon.
• Chang, Ha-J. (2015). Sanayileşmenin Gizli Tarihi, (Çev: Emin Akçaoğlu), 6. Basım, Efil Yayınevi, Ankara.
• DFID Financial Sector Team, (2004). The Importance ofFinancial Sector Development for Growth and Poverty Reduction, Department for InternationalDevelopment, Policy Division Working Paper.
• Doğaner Gönel, F. (2010), Kalkınma Ekonomisi, Ankara, Efil Yayınevi. Ferreira, C. (2021). Financial Development and Macroeconomic Performance: A Cointegration Approach, INFER Brief Series No. 2. Huang, Y. (2010). Determinants of Financial Development, Palgrave Macmillan, London.
• Islam,S.N., & Kenneth,I.(2018). From ‘Structural Change’ to ‘Transformative Change’ Rationale and Implications, DESA Working Paper No: 155, ST/ESA/2018/DWP/155, February.
• Kaynak, M. (2007). Kalkınma İktisadı, Geliştirilmiş 2. Baskı, Gazi Kitabevi, Ankara.
• Kasparian, J., & Rolland, A., (2012), OECD’s Better Life Index: Can Any Country Be Well Ranked?, Journal of Applied Statistics, Vol. 39, Issue 10, 2223–2230.
• Kelleher,A.(1993). The Need for Human Centered Development, American Journal of Economics and Sociology, Volume: 52, Issue:1, 49-51.
• Koyuncu, M. & Özar, Ş. (2017). Büyümemek Mümkün mü? ‘Ekonomik Küçülme Fikri’ Üzerine Tartışmalar, İçinde, Kalkınma İktisadının Penceresinden Türkiye’ye Bakmak, İletişim Yayınları, İstanbul, 175-196.
• Marois, T & Pradella, L. (2014). Kutuplaştıran Kalkınma: Neoliberalizme Karşı Alternatifler Bulmak ve Kriz, İçinde, Kutuplaştıran Kalkınma, Der: Marois, T. & Pradella, L. Çev: Barış Baysal, Notabene Yayınları, Ankara, 10-24.
• Mcneill, D. (2007). Human Development: The Power of the Idea, Journal of Human Development, Vol, 8, No, 1, March, 5-22. Peşkircioğlu, N. (2016), “Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri: Küresel Verimlilik Hareketine Doğru”, Kalkınmada Anahtar Verimlilik, Sayı: 335, Kasım, https://anahtar.sanayi.gov.tr/tr/news/2030-surdurulebilir-kalkinma-hedefleri-kuresel-verimlilik-hareketine-dogru/7319 (20.11.2020).
• Polat, M. H. (2012). Küreselleşen Kalkınma, Açılım Kitap, İstanbul.
• Sachs, J., Schmidt-Traub, G., Kroll, C., Lafortune, G., & Fuller, G. (2019). Sustainable Development Report 2019: Transformations to Achieve the Sustainable Development Goals, New York, Bertelsmann Stiftung and Sustainable Development Solutions Network (SDSN).
• Sachs, J. (2019). Sürdürülebilir Kalkınma Çağı (Çeviren: Barış Gönülşen), Yeditepe Üniversitesi Yayınevi, İstanbul.
• Sachs, J., Schmidth-Traub, G., Kroll C., Lafortune, G., Fuller G., & Woelm, F., (2020). The Sustainable Development Report 2020: The Sustainable Development Goals and Covid-19, Camridge Universty Press, Cambridge.
• Sehrawat, M. & A.K. Giri, (2014). The Relationship Between Financial Development Indicators and Human Development in India, International Journal of Social Economics, Vol. 41 Issue 12, 1194 – 1208.
• Sen, A. (2004). Özgürlükle Kalkınma, (Çev: Yavuz Alagon), Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
• Seyidoğlu, H. (2017). Uluslararası İktisat: Teori, Politika ve Uygulama, Geliştirilmiş 21. Baskı, Güzem Can Yayınları, İstanbul.
• Svirydzenka, K. (2016). Introducing a New Broad-based Index of Financial Development, IMF Working Paper, WP/16/5.
• Tekin, B. & Gör, Y. (2019). Finansal Gelişmişlik ile İnsani Gelişmişlik Arasındaki Eşbütünleşme ve Nedensellik İlişkileri, Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, BOR Özel Sayısı, 1-16.
• The World Bank, Global Financial Development Database, https://www.worldbank.org/en/publication/gfdr/data/global-financial-development-database (12.02.2021)
• Türkay, M. (1995). Gelişme: Kavramsal Köken ve Yorumlar, İçinde, Gelişme İktisadı (Ed: İşgüden, Tamer vd), Beta, İstanbul, 89-110.
• Uddin, Md. A. & Masih, M. (2015). Finance, Growth and Human Development: An Islamic Economic Development Perspective, Munich Personal RePEc Archive, MPRA Paper No. 65818.
• UN, (2012), İstediğimiz Gelecek, Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Konferansı (Rio+20) Rio de Janeiro, Brezilya, 20-22 Haziran 2012, Konferans Çıktısı, ISBN 978-605-4667-14-7, Ankara.
• UN, (2015), Resolution Adopted by the General Assembly on 25 September 2015, A/RES/70/1, October, https://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=A/RES/70/1&Lang=E (20.11.2020).
• UNDP, (2019), Human Development Report 2019: Beyond Income, Beyond Averages, Beyond Today - Inequalities in Human Development in the 21st Century, United Nations Development Programme.
• WCED, (1991), Ortak Geleceğimiz, (Çeviren: Belkıs Çorakçı), 3. Baskı, TÇSV Yayını, Ankara.
• World Bank, (1997), World Development Indicators, http://documents1.worldbank.org/curated/en/615561468766151166/pdf/multi-page.pdf (13.10.2020).
• Yılmaz, V. (2017). Yeşil Büyüme ve Türkiye’de Uygulanabilirliği, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Sivas Cumhuriyet Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yülek, M. (2019). Ulusların Yükselişi: İmalat, Ticaret, Sanayi Politikası ve Ekonomik Kalkınma, 2. Baskı, Çeviri: Gökhan Karaca Şahin, Kronik Kitap, İstanbul.
• Zafir, C. Z. (2014). Sürdürülebilir Kalkınma Yaklaşımı, İçinde, (Ed: Ahmet Faruk Aysan ve Devrim Dumludağ), Kalkınmada Yeni Yaklaşımlar, Ankara: İmge Kitabevi, 243-275.
• Zor, A. (2020). “İnsani Gelişme Endeksi ve Türkiye”, IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı:7, Dönem: Yaz, ss. 38-52.
• http://developing8.org/d-8-baseindbasic-social-and-economic-indicators/ (21.10.2020). https://databank.worldbank.org/data/source/worl-development-indicators. (20.10.2020).
• https://datahelpdesk.worldbank.org/knowledgebase... (20.10.2020).
• https://data.worldbank.org/indicator/NY.GNP.PCAP.CD?locations=MY-NG-PK-TR-BD-EG-ID-IR... (21. 10. 2020).
• http://hdr.undp.org/en/humandev (03.11.2020).
• http://www.oecdbetterlifeindex.org/about/better-life-initiative/ (10.02.2021)