Sağlık Hizmetlerinde Çalışan Kadınlarda Hissedilen Cam Tavan Algısının Örgütsel Bağlılığa Etkisi

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 1, 145 - 170, 11.06.2021

Yasemin Muş Mahmut Özdemir

Öz

Dünyada kadın istihdamında önemli ilerlemeler kaydedilmiş olsa bile, kadın çalışanların kariyer hedeflerine ulaşmada ve yönetici pozisyona yükselmelerinde birçok engelle karşılaştıkları bir gerçektir. Hem Dünya’da hem de ülkemizde nüfusun neredeyse %50’sini oluşturan kadınlar, çalışma hayatında erkeklerin arkasında kalmaktadır. Sürdürülebilir kalkınmada önemli bir yapı taşı olan cinsiyet eşitsizliğinin ortadan kaldırılması için aşılması gereken önemli bariyerlerin başında cam tavan engelleri gelmektedir. Örgütsel başarıya ulaşmak isteyen kurumlar çalışanlarının bağlılığını yüksek tutmalıdır. Bu da ancak var olan engellerin tespit edilip ortadan kaldırılmasıyla mümkün olabilecektir.
Bu düşünceden hareketle kadın istihdamının ağırlıklı olduğu, önemli bir hizmet kolu olan sağlık sektörü seçilmiş; Kırıkkale İl Sağlık Müdürlüğü’nde çalışan kadınların cam tavan algıları ve örgütsel bağlılıkları üzerine olan etkisini ortaya koymak amaçlanmıştır. Çalışmada kurumda çalışan tüm kadınlara ulaşmak hedeflenmiş, 61 kadın çalışana yüz yüze anket uygulanmıştır. Değişkenler SPSS 22 paket programı ile güvenilirlik analizi, tanımlayıcı istatistikler, t-testi, anova analizi, korelasyon analizi ve regresyon analizlerine tabi tutulmuştur. Araştırma sonucunda sağlık çalışanlarının cam tavan algısının ile örgütsel bağlılıkları üzerine etkisi olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kadınlarda Kariyer Engelleri, cam tavan, örgütsel bağlılık, sağlık hizmetleri

Kaynakça

• Allen N.J. and Meyer J.P., (1990). “The Measurement and Antecedents of Affective, Continuance and Normative Commitment to the Organization”, Journal of Occupational Psychology, V:63, .1-18.
• Altay, Ü., (2018). Kadın Çalışanların Cam Tavan Algıları Ve Örgütsel Bağlılıkları Arasındaki İlişkiye Yönelik Bir Araştırma, Yüksek Lisans Tezi, Mersin Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Bilgi Yönetimi Anabilim Dalı, Mersin.
• Akdöl, B. (2009). Cam Tavan Ve Kurumsal Bir Strateji Pozitif Ayrımcılık; İlaç Sektöründe Bir Sınıflandırma, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Balay, R., (2000).Yönetici ve Öğretmenlerde Örgütsel Bağlılık, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara, 2000.
• Bayer, E. ve Baş, Ö., (2019). “The Relationship between Glass Ceiling Syndrome and Organizational Commitment: Example of a Research Application Hospital”, Journal of Current Researches on Health Sector, Cilt:9, Sayı:2, 1-26.
• Becker H.S., (1960). “Notes on The Concept of Commitment”, The American Journal of Sociology, V:1, 32-40.
• Bilkay, T.A., (2017). “Çalışan Kadınların Kariyer Engelleri Ve Cam Tavan Sendromu Algılamalarının İş Motivasyonlarına Etkilerini Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma: Sağlık Bakanlığı Merkez Teşkilatı Örneği”, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, Hastane İşletmeciliği Bilim Dalı, Ankara.
• Bingöl, D., Aydoğan, E., Şenel, G. ve Erden, P., (2011), “Cam Tavan Sendromu Ve Kadınların Hiyerarşik Yükselmelerindeki Engeller: Tc. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Ankara Merkez Teşkilatı Örneği”, işletme Fakültesi Dergisi, Cilt 12, Sayı 1, 115-132
• Bozdoğan, A.C., (2020). “Cam Tavan Sendromunun Örgütsel Bağlılığa Olan Etkisi Ve Bir Uygulama”, Yüksek Lisans Tezi, Harran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, İşletme Bilim Dalı, Şanlıurfa.
• Çınar Ünal, S., (2019). “İş-Yaşam Dengesinin Örgütsel Bağlılık Üzerindeki Etkisi: Konaklama İşletmelerinde Bir Araştırma”, Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Ana Bilim Dalı, İnsan Kaynakları Yönetimi, Yüksek Lisans Programı, İstanbul.
• Dost, M. Khyzer B., Zia Ur-Rehman and Tariq S., (2012). The Organizations Having High Level of Glass Ceiling, Has Lower Productivity Due to Lack of Employee Commitment, Kuwait Chapter of Arabian Journal of Business and Management Review, Vol: 1, No:8, s.93-103.
• Dreher, G..F., (2003).Breaking The Glass Ceiling: The Effects Of Sex Ratios And Work Life Programs On Female Leadership At The Top, Human Relations,V:56, 5, s.541-562.
• Erdiren Çelebi, M. ve Karakuş, G., (2018). “Kadın Çalışanların Cam Tavan Sendromu Algılarının İş Tatminleri ve Örgütsel Bağlılıkları Üzerindeki Etkisini Ölçmeye Yönelik Bir Araştırma”, İşletme Araştırmaları Dergisi, Cilt: 10/3, s.95-119.
• Güçlü, H.(2006).,Turizm sektöründe durumsal faktörlerin örgütsel bağlılık üzerindeki etkisi, Yayımlanmamış Doktora tezi, Eskişehir Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Gül, H., (2002). “Örgütsel Bağlılık Yaklaşımlarının Mukayesesi ve Değerlendirilmesi”, Ege Üniversitesi Akademik Bakış Dergisi, Cilt:2, Sayı:1, s.37-55.
• Güzel, B., (2009). Kadın Çalışanların Kariyer Engellerinin Örgütsel Bağlılık Üzerine Etkisi: Dört ve Beş Yıldızlı Otel İşletmelerinde Bir Uygulama, Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Turizm İşletmeciliği Programı, İzmir.
• Hoşgör, H., Hoşgör, G.D. ve Memiş, K.,(2016). “Sosyo-Demografik Özellikler İle Cam Tavan Sendromu Arasındaki İlişki ve Farklılıkların İncelenmesi: Sağlık Çalışanları Örneği”, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt:13, Sayı:35, s.345-362.
• Hu T. and Myeong-Y,(2008). “Is The Glass Ceiling Cracking?A Simple Test”, Vol: 3518, s.1-20.
• Imam, A. and Shah, F., (2013). Tehseen,“Impact of Gender Bias on Organizational Commitment: An Empirical Study of Glass Ceiling Practices in Corporate Sector of Pakistan”, Human Resource Management, Vol: 57, pp. 14111-14115.
• İmamoğlu, D., (2016). Cam Tavan Sendromu İle Örgütsel Bağlılık Arasındaki İlişki: Kadın Çalışanlar Üzerine Bir Araştırma, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Arel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, İstanbul.
• Karaca, A. (2007). Kadın Yöneticilerde Kariyer Engelleri: Cam Tavan Sendromu Üzerine Uygulamalı Bir Araştırma, Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, Yönetim ve Organizasyon Bilim Dalı, Konya.
• Kanter, R.M. (1968). “Commitment and Social Organization”, American Sociological Review,p.449-517.
• Keskin, E. (2016). Beş Faktör Kişilik Özellikleri Ve Cam Tavan Engeli Arasındaki İlişkiler: Antalya Kundu Bölgesindeki Beş Yıldızlı Oteller Üzerine Bir Uygulama, Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Turizm İşletmeciliği Anabilim Dalı, Isparta.
• Kılınç Ş.N., (2015). “Küresel Eğilimler Çerçevesinde Kadın İstihdamı”, Hak-İş Uluslararası Emek Ve Toplum Dergisi, Cilt: 4, Yıl: 4, Sayı: 9, s.120-135.
• Kocacık, F. ve Gökkaya, V.B., (2005). “Türkiye’de Kadın Çalışanlar ve Sorunları”, Cumhuriyet Üniversitesi İİBF Dergisi, Cilt: 6, Sayı: 1, s.195-219.
• Kök Bayrak, S., (2006). “İş Tatmini ve Örgütsel Bağlılığın İncelenmesine Yönelik Bir Araştırma”, İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt: 20, Sayı: 1, ss.291-310.
• KSSGM, (2008). Toplumsal Cinsiyet Eşitliği, Kadına Yönelik Aile İçi Şiddetle Mücadele Projesi, Hazırlayan: Sarp Üner.
• Linehan, M. and Scullion, H., (2001). “European female expatriate careers: critical success factors” Journal of European Industrial Training,V.25/8, p.392-418.
• Lockwood, N., (2004). “The Glass Ceiling: Domestic And International Perspectives, Research Quartely”, Society For Human Resource Management, p.1-10.
• Meyer J.P., Allen N.J., (1991). “A three-component conceptualization of organizational commitment”, Human Resource Management Review,V.1, p.61-89.
• Mowday, Rıchard T., Steers, Rıchard M. and Porter, L.W. (1979), “The Measurement of Organizational Commitment”, Journal of Vocational Behavior, Cilt 14, 1979, 224-247.
• O’Reilly, C.A. and Chatman, J., (1986). Organizational commitment and psychological attachment: the effects of compliance ıdentification and ınternalization on prosocial behavior. Journal of Applied Psychology, V.71(3), p.492-499.
• Öztürk, A. (2011). Kadın Öğretim Elemanlarının Cam Tavan Sendromu Üzerine Bir Araştırma: Ankara Üniversitesi Örneği, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Büro Yönetimi Eğitimi Anabilim Dalı, Ankara.
• Özünlü, D., (2013). Cam Tavan Sendromunun Örgütsel Bağlılık Üzerindeki Etkisini Ölçmeye Yönelik Bir Araştırma, Yüksek Lisans Tezi, Dumlupınar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, Kütahya.
• Porter, L.W., Steers, R. M., Mowday, R. T., Boulian, PV. (1974). “Organizational commitment, job satisfaction, and turnover among psychiatric technicians”, Journal of Applied Psychology, 59(5), p.603–609.
• Ragins, B.R., Townsend, B. and Mattis, M.,(1998). “Gender Gap in The Executive Suite: CEOs and Female Executives Report on Breaking The Glass Ceiling”, The Academy of Management Executive, Volume: 12, No: 1, p. 28-42.
• Randall, D.M. (1987). “Commitment and the organization: The organization man revisited”, Academy of Management Review, Vol: 12 (3), p.461-466.
• Reichers, A.E., (1985). “A review and reconceptualization of organizational commitment”, Academy of Management Review, V.10(3), p.465-476.
• Soysal A. ve Baynal T., (2006). “Sağlık Kurumlarında Cam Tavan Sendromu: Kayseri Özel Sağlık Kurumlarında Bir Araştırma”, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, 13(2): s.225-264.
• Tiwari, M., Garima M. and Suvijna A., (2019). “A Study On The Effects Of Glass Ceılıng & Organızatıonal Commıtment On Corporate Women’s Turnover Intentıons”, Academy of Strategic Management Journal , Volume 18, Issue 2, p. 1-10.
• Weyer, B., (2006). Do Multi–Source Feedback İnstruments Support The Existence Of A Glass Ceiling For Women Leaders,Women İn Management Review, V:21(6), , p.441–457.
• WEF-The Global Gender Gap Report, 2018, s.10-11
• ILO Global Report Women İn Business And Management : Gaining Momentum 2015
• OECD: https://stats.oecd.org/ındex.aspx?datasetcode=stlabour erişim 23.11.2019
• TUİK (Türkiye İstatistik Kurumu), İstatistiklerle Kadın 2018 http://www.skdturkiye.org/esit-adimlar/yakin-plan/tuik-2018-yili-istatistiklerle-kadin-verilerini-acikladi
• TUİK (Türkiye İstatistik Kurumu), İstihdam Edilenlerin Yıllar Ve Cinsiyete Göre İktisadi Faaliyet Kolları https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=Istihdam,-Issizlik-ve-Ucret-108