Birinci Basamak Sağlık Hizmetlerinde Yeni Bir Uygulama: Sağlıklı Hayat Merkezlerinde Hizmet Sunumu, Yaşanan Sorunlar ve Çözüm Önerileri

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 2, 403 - 418, 30.12.2021

Yunus Emre Öztürk Sait Söyler

Öz

Türkiye’de bireye yönelik birinci basamak sağlık hizmetleri aile sağlığı merkezleri, topluma yönelik birinci basamak sağlık hizmetleri ise toplum sağlığı merkezleri tarafından yürütülmektedir. Sağlıklı hayat merkezleri ise hem aile hem de toplum sağlığı merkezleri tarafından yürütülen birinci basamak sağlık hizmetlerini desteklemek ve bu hizmetlere ulaşımı kolaylaştırmak amacıyla faaliyete konulan yeni bir uygulamadır. Bu kapsamda bu çalışmanın amacı sağlıklı hayat merkezlerinde hizmet sunum süreçlerinin açıklanması, bu süreçlerde yaşanan sorunların ve çözüm önerilerinin irdelenmesidir.
Araştırma nitel bir araştırmadır. Veriler araştırmacılar tarafından oluşturulan yarı-yapılandırılmış görüşme formu aracılığı ile toplanmıştır. Araştırma kapsamına Mersin ilinde yer alan bir ilde yer alan dört adet sağlıklı hayat merkezi dahil edilmiştir. İki merkezde uzman hekimler ile, bir merkezde diyetisyen ve bir merkezde psikolog ile görüşme sağlanmıştır. Toplanan veriler öncelikle yazıya geçirilmiş, ardından betimsel analiz yöntemi ile irdelenerek raporlanmıştır.
Sonuç olarak henüz yeni bir uygulama olmasına rağmen birinci basamak sağlık hizmetleri kapsamında birçok alanda aktif olarak hizmet sunan sağlıklı hayat merkezleri geniş bir kitleye hizmet sunmakta, birinci basamaktaki teşhis ve tedavi süreçlerine ek olarak sağlık eğitimi, danışmanlık hizmetleri gibi koruyucu sağlık hizmetlerinde önemli roller üstlenmektedir. Merkezlerin hizmet süreçlerinde bir takım sorunlar yaşanabilmektedir. Araştırmada yaşanan sorunlara ilişkin bir takım öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Sağlık, Sağlık Hizmetleri, Sağlıklı Hayat Merkezi

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

Teşekkür

-

Kaynakça

• Akdağ, R., (2012), Türkiye Sağlıkta Dönüşüm Programı Değerlendirme Raporu (2003-2011), [elektronik sürüm], Ankara: Sağlık Bakanlığı
• Başer, D.A., Kahveci, R., Koç, M., Kasım, İ., Şencan, İ., Özkara, A., (2015), “Etkin Sağlık Sistemleri İçin Güçlü Birinci Basamak”, Ankara Medical Journal, 15, 1, s. 26-31
• Başol, E., (2015), “Gelişmekte Olan Ülkelerde Strateji: Sağlık Sisteminde Sevk Zinciri”, Balkan Sosyal Bilimler Dergisi, 4,8, s.128-140
• Berg, B.L., Lune, H., (2015), Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Konya: Eğitim Kitabevi
• Brodsky, D., Ouellette, M.A., (2008). Primary Care of the Premature Infant, Philladelphia: Elsevier Health Sciences
• Çavmak, Ş., (2018). Sağlık Hizmeti Kullanıcılarının Sağlıklı Hayat Merkezlerine Dair Algılarının ve Beklentilerinin Değerlendirilmesi, Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Edirne
• Demir, L., Demir, K., (2014). Sağlık Hizmetlerinde Yönetim, Ankara: Matsa Yayıncılık
• Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), (2008), The World Health Report 2008 - Primary Health Care (Now More Than Ever) [Elektronik Sürüm], Ceneva: WHO Library Cataloguing
• Eddy, A., (2019), “Midwifery as Primary Healthcare”, Sally, P vd., içinde Midwifery: Preparation for Practice, Chatswood: Elsevier
• Hjelm, J., (2010), The Dimensions of Health: Conceptual Models, LLC: Jones & Bartlett Learning
• https://shm.saglik.gov.tr/, Erişim tarihi: 11.12.2019.
• https://shm.saglik.gov.tr/shm-nedir.html
• https://www.who.int/about/who-we-are/constitution
• https://www.who.int/hia/evidence/doh/en/
• Kronenfeld, J.J., (2002), Health Care Policy: Issues and Trends, London: Praeger
• Malik, S., (2006), “GPs With Special Interest”, BMJ, 332gp133, https://doi.org/10.1136/bmj.332.7545.sgp133-a
• McWhinney, I.R., (2003), “The Essence of General Practice”, Lakhani, M., içinde: A Celebration of General Practice. Oxon: Radcliffe Medical Press
• Özçelik Adak, N., (2015), Sağlık Sosyolojisi Kadın ve Kentleşme, Antalya: Siyasal Kitabevi
• Resmi Gazete (2013), Aile Hekimliği Uygulama Yönetmeliği, Resmi Gazete, 28539, 25.01.2013
• Resmi Gazete (2015), Toplum Sağlığı Merkezi ve Bağlı Birimler Yönetmeliği, Resmi Gazete, 29258, 05.02.2015
• Sartorius, N., (2006), “The Meanings of Health and Its Promotion”, Croat Med J, 47,4, s. 662–664
• Schultz R., Johnson A.C., (2003). Management of Hospitals and Health Services: Strategic Issues and Performance, 3rd ed. Washington: Beard Books
• Söyler, S., Çavmak, D., (2019), “Sağlıkta Bölgesel Eşitsizlikler: Türkiye Açısından Bir Değerlendirme”, Hüseyin, E. ve Feray, B., der., içinde Sağlık Bilimlerinde Yeni Gelişmeler, Ankara: IKSAD Publishing House
• Stoeckle, J.D., (2009), “The Practice of Primary Care”, Goroll, A.H, Mulley, A.G., içinde: Primary Care Medicine: Office Evaluation and Management of the Adult Patient, 6th ed. Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins
• White, L., Duncan, G., Baumle, W., (2011), Foundations of Basic Nursing, 4th ed. New York: Cengage Learning