A Conceptual Intervention: Thinking The Political Regime With The Concept Of Politeia

Yıl 2022, , 437 - 461, 29.09.2022

Meriç Tokmak

https://doi.org/10.53306/klujfeas.1156434

Öz

The political regime appears as a conceptualization that has not been able to achieve uniformity in contemporary literature. The concept of political regime, which has no consensus on its scope and content, is often used intertwined with the concepts of political system, form of government, or state form. So much so that this usage style creates confusion about the concept. The subject of this article is to get hold of the substance of the concept of political regime by isolating it from the confusion in question. In this sense, the article aims to get hold of the substance of the concept of political regime and to shed light why a conceptual confusion has arisen in contemporary literature. In the article, it is argued that if the concept of political regime is “bracketed” in a phenomenological manner and isolated from external factors, the social division and stratification facts at the foundation of the concept become transparent. However, it is claimed that the concept of political regime has been transformed in the historical process, just like the concepts of public and political. In this context, it is thought that the term political regime broke away from the concept of politeia, which is its counterpart in antiquity, in the historical process, and the political regime alienated the concept of politeia as it is used in the mainstream. In the article, it is suggested to consider the politeia conceptualization in order to get rid of the chaos about the concept of political regime. In the article, a historical and dialectical path is tracked on the basis of a critical realistic methodology that deals with the backgrounds, mechanisms, and relationalities of concepts and phenomena. To the extent that the article can illuminate the concept of political regime by retruning to the conception of politeia, it can be considered to have fulfilled its function.

Anahtar Kelimeler

Political Regime, Politeia, Public Sphere, Political System, State

Kavramsal Bir Müdahale: Siyasal Rejimi Politeia Kavramıyla Düşünmek

Öz

Siyasal rejim, çağdaş literatürde yeknesaklığa ulaşamamış bir kavramlaşma olarak dikkat çekmektedir. Kapsamı ve içeriğine dönük üzerinde bir uzlaşma bulunmayan siyasal rejim kavramı, çoğu zaman da siyasal sistem, hükûmet sistemi, devlet biçimi kavramları ile iç içe geçerek kullanılmaktadır. Öyle ki, bu kullanım tarzı kavrama dair ciddi bir karmaşa yaratmaktadır. Bu makale haddizatında siyasal rejim kavramlaşmasının söz konusu karmaşadan yalıtılarak özünün yakalanmasına odaklanmaktadır. Bu itibarla makale, siyasal rejim kavramının esasını belirginleştirmeyi ve çağdaş literatürde neden bir kavram karmaşası doğduğuna ışık tutmayı amaçlamaktadır. Makalede, siyasal rejim kavramının fenomenolojik bir tarzda “paranteze alınarak” dış etkenlerden yalıtılmasıyla, kavramın temelindeki toplumsal bölünme ve tabakalaşma olgularının saydamlaştığı; ancak tarihsel süreçte siyasal rejim kavramının tıpkı kamu ve siyasal kavramları gibi dönüşüme uğradığı savunulmaktadır. Bu itibarla siyasal rejim teriminin, antikitedeki karşılığı olan politeia kavramlaşmasından tarihsel süreçte koptuğu, siyasal rejimin ana akımda kullanıldığı haliyle de politeia kavramına yabancılaştığı düşünülmektedir. Makalede siyasal rejim kavramına ait karmaşadan kurtulmak için politeia kavramlaştırmasının göz önünde bulundurulması önerilmektedir. Makalede kavram ve olguların arka planlarını, mekanizmalarını, ilişkiselliklerini ele alan eleştirel gerçekçi bir metodoloji temelinde tarihsel ve diyalektik bir izlek benimsenmektedir. Makale siyasal rejim kavramını politeia kavramına geri dönüşle aydınlatabildiği ölçüde işlevini yerine getirmiş sayılabilir.

Anahtar Kelimeler

Siyasal Rejim, Politeia, Kamusal Alan, Siyasal Sistem, Devlet

Kaynakça

• Aktan, C. C. (2016). Temsili Demokrasilerde İdeal Bir Siyasal Rejim (Hükümet Sistemi) Arayışı. Hukuk ve İktisat Araştırmaları Dergisi, 8(1), 18–35.
• Aleskerov, A. (2007). Eski Sosyalist Ülkelerde Siyasi Rejim Değişmeleri. (Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Arendt, H. (2012). İnsanlık Durumu (Çev. Şener, B.S.). İstanbul: İletişim.
• Aristoteles. (1997). Nikomakhos’a Etik (Çev. Babür, S.). Ankara: Ayraç.
• Aristoteles. (2005). Atinalıların Devleti (Çev. Akderin, F.). İstanbul: Alfa.
• Aristotle. (1959). Politics (Trans. Rackham, H.). London: Harvard University.
• Aristotle. (1980). The Nicomachean Ethics (Trans. Apostle, H.G.). Dordrecht: D. Reidel Publishing.
• Aristotle. (2011). Nicomachean Ethics (Trans. Bartlett, R. C., Collins, S.D. ). Chicago and London: The University of Chicago.
• Aron, R. (2011). Demokrasi ve Totalitarizm (Çev. Hatay, V.). Ankara: Kadim
• Asaf, B. (1932). Rejimler, Nasıl Niçin Değişiyor. Kadro, 27–32.
• Baker, U. (2019). Yunan Siyasal Aygıtının Özgüllüğü. Dolaylı Eylem içinde (ss. 79–88). İstanbul: İletişim.
• Batum, S. (2000). 1990’larda Dünyada ve Türkiye’de Siyasal Rejim Tartışmaları. Siyasal Rejim Tartışmaları içinde (ss. 53–81). İstanbul: TESEV.
• Bhaskar, R. (2015). Gerçekliği Geri Kazanmak Çağdaş Felsefeye Eleştirel Bir Giriş (Çev. Aydaş, B.S.). Ankara: Notabene.
• Croix, G. E. M. de Ste. (2014). Antik Yunan Dünyasında Sınıf Mücadelesi (Çev. Sümer, Ç.). İstanbul: Yordam.
• Diakov, V., Kovalev, S. (2014). İlkçağ Tarihi 1 Ortadoğu, Uzakdoğu, Eski Yunan (Çev. İnce, Ö.). İstanbul: Yordam.
• Duverger, M. (1986). Siyasal Rejimler (Çev. Tunçdoğan, T.). İstanbul: Sosyal.
• Easton, D. (1965). A Systems Analysis of Political Life. New York: John Wiley & Sons.
• Eroğul, C. (1981). Siyasal Düzenlerin Sınıflandırılmasına İlişkin Birkaç Tarihsel Örnek ve Tartışma. Prof. Dr. Ahmet Şükrü Esmer’e Armağan içinde (ss. 81–125). Ankara: Ankara Üniversitesi.
• Eroğul, C. (2002). Devlet Nedir? Ankara: İmge.
• Eroğul, C. (2009). Anatüzeye Giriş (“Anayasa Hukuku”na Giriş). Ankara: İmaj.
• Fishman, R. M. (1990). Rethinking State and Regime: Southern Europe’s Transition to Democracy. World Politics, 42(3), 422–440.
• Gözler, K. (2011). Anayasa Hukukunun Genel Teorisi cilt 1. Bursa: Ekin.
• Habermas, J. (2014). Kamusallığın Yapısal Dönüşümü (Çev. Bora, T., Sancar, M.). İstanbul: İletişim.
• Hekimoğlu, M. M. (2009). Anayasa Hukukunda Karşılaştırmalı “Demokratik Hükümet Sistemleri” ve Türkiye. Ankara: Detay.
• Huntington, S. P. (1991). The Third Wave Democratization in the Late Twentieth Century. Norman: University of Oklahoma.
• İncioğlu, N. (2000). Siyasal Rejimler: Başkanlık, Yarı-Başkanlık ve Seçilmiş Başbakanlık Seçenekleri Türkiye’ye Neler Sunabilir? Siyasal Rejim Tartışmaları içinde (ss. 17–51). İstanbul: TESEV Yayınları.
• Jessop, B. (1990). State Theory: Putting the Capitalist State in its Place. Oxford: Polity.
• Kalaycıoğlu, E. (2000). Siyasal Rejim Tasarımı ve Demokrasi. Siyasal Rejim Tartışmaları içinde (ss. 97–122). İstanbul: TESEV.
• Kalaycıoğlu, E. (2016). Türkiye’de Politik Rejimin Evrimi ve Yasama Sistemi. Kalaycıoğlu E., Sarıbay, A. Y. (Ed.), Türk Siyasal Hayatı Türkiye’de Politik Değişim ve Modernleşme içinde (ss. 369–387). İstanbul: Sentez.
• Küçükömer, İ. (2010). Düzenin Yabancılaşmasına Giden Yolda İlk Ürünler & Akşam Makaleleri Türkiye Nereye Gidiyor (I). Batılılaşma Düzenin Yabancılaşması içinde (ss. 158–172). İstanbul: Profil.
• Lefort, C. (2007). Complications Communism and the Dilemmas of Democracy (Trans. Bourg, J.). New York: Columbia University.
• Legros, R. (2003). Siyasal Fenomenoloji (Görüngübilim) (Çev. Yerguz, İ.). Raynaud, P., Rials, S. (Ed.), Siyaset Felsefesi Sözlüğü içinde (ss. 771–780). İstanbul: İletişim.
• Liddell, H. G., Scott, R. (1996). A Greek-English Lexicon. Oxford: Clarendon.
• Lijphart, A. (2012). Patterns Of Democracy Government Forms and Performance in Thirty-Six Countries. New Haven: Yale University.
• Linz, J. J. (2008). Totaliter ve Otoriter Rejimler (Çev. Özbudun, E.). Ankara: Liberte.
• Melton, J. van H. (2011). Aydınlanma Avrupasında Kamunun Yükselişi (Çev. Aydar, F.B.). İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi.
• Montesquieu, C. de S. B. de. (2001). The Spirit of the Laws (Trans. Nugent, T.). Kitchener: Batoche.
• Özcan, G. (2006). Türkiye’de Siyasal Rejim ve Güvenlikleştirme Sorunsalı. Ülman, B., Akça, İ. (Ed.), İktisat, Siyaset, Devlet Üzerine Yazılar Prof. Dr. Kemâli Saybaşılı’ya Armağan içinde (ss. 355–378). İstanbul: Bağlam.
• Plato. (1937). The Republic vol. 1 (Trans. Shorey, P.). London: Harvard University.
• Plato. (1942). The Republic vol. 2 (Trans. Shorey, P.). London: Harvard University.
• Plutarch. (1960). The Rise and Fall of Athens Nine Greek Lives (Trans. Scott-Kilvert, I.). London: Penguin.
• Poulantzas, N. (2014). Kapitalist Devlette Siyasal İktidar ve Toplumsal Sınıflar (Çev. Ünsaldı, Ş.). Ankara: Epos.
• Praksis. (2015). Siyasal Rejim Tartışmaları Forumu. Praksis, 1(37), 47–90.
• Rousseau, J.-J. (1979). Emile or on Education (Trans. Bloom, A.). Basic.
• Rousseau, J.-J. (1999). Discourse on Political Economy and The Social Contract (Trans. Betts, C.). Berkshire: Oxford University.
• Sartori, G. (1996). Demokrasi Teorisine Geri Dönüş (Çev. Karamustafaoğlu, T., Turhan, M.). Ankara: Yetkin.
• Schmitt, C. (2008). Constitutional Theory (Trans. Seitzer, J.). Durham and London: Duke University.
• Skaaning, S.-E. (2006). Political Regimes and Their Changes: A Conceptual Framework (No. 55). https://fsi-live.s3.us-west-1.amazonaws.com/s3fs-public/Skaaning_no_55.pdf Erişim tarihi: 17.12.2021
• Skinner, Q. (2016). Modern Düşüncenin Temelleri İkinci Cilt: Reform (Çev. Buğlalılar, E., Yıldırım, B.). Ankara: Phoenix.
• Somer, M. (2021). Siyasal Rejim Nedir, Ne Değildir?: Kavram Karmaşası Kademeli Otokratikleşmenin İçsel Bir Mekanizması Olabilir Mi? Toplum ve Bilim, (158), 6–26.
• Soysal, M. (1997). 100 Soruda Anayasanın Anlamı. İstanbul: Gerçek.
• Soysal, M. (2012, 9 Kasım). Rejim Değişikliği., https://www.cumhuriyet.com.tr/yazarlar/mumtaz-soysal/rejim-degisikligi-382150 Erişim tarihi: 25.04.2021.
• Strauss, L. (2000). Politika Felsefesi Nedir? (Çev. Hünler, S. Z.). İstanbul: Paradigma.
• Şaylan, G. (1981). Çağdaş Siyasal Sistemler. Ankara: Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü.
• Thucydides. (1956). History of the Peloponnesian War Books I and II (Trans. Smith, C.F.). London: Harvard University.
• Tilly, C. (2006). Regimes and Repertoires. Chicago: University of Chicago.
• Tunaya, T. Z. (1982). Siyasal Kurumlar ve Anayasa Hukuku. İstanbul: Araştırma, Eğitim, Ekin Yayınları.
• Weintraub, J. (1997). The Theory and Politics of the Public/ Private Distinction. In Wintraub, J., Kumar, K. (Eds.), Public and Private in Thought and Practice Perspectives on a Grand Dichotomy (pp. 1–42). Chicago and London: The University of Chicago.
• Wood, E. M. (2013). Yurttaşlardan Lordlara Eskiçağdan Ortaçağa Batı Siyasi Düşüncesinin Toplumsal Tarihi (Çev. Köymen, O.). İstanbul: Yordam.
• Yalman, G. L. (1986). “Popülizm”, “Bürokratik Otoriter Devlet” ve Türkiye. 11. Tez, 1(1), 16–69.
• Yaşlı, F. (2017). AKP, Cemaat, Sünni-Ulus Yeni Türkiye Üzerine Tezler. İstanbul: Yordam.
• Yıldızoğlu, E. (2013). Rejim Tartışması Üzerine Notlar., http://ekenek.gen.tr/index.php?islem=paket/sayfaP/sayfa_detay.php&sayfa_id=274 Erişim tarihi: 15.05.2021