Yerel Siyasette Kadın Muhtarlar: Kırklareli Örneği

Yıl 2025, Cilt: 14 Sayı: 1, 86 - 115, 27.03.2025

Zuhal Cangöz , Sezgin Sezgin

https://doi.org/10.53306/klujfeas.1607610

Öz

Dünyada kadınların siyasette temsili erkeklerin oldukça gerisindedir. Erkek egemen siyaset, siyasetin eril dili, toplumların kadına biçtikleri geleneksel roller, kadınların sosyo-ekonomik özgürlüklerinin istenilen düzeyde olmaması kadınların siyasette daha az temsil edilmesine sebep olmaktadır. Kadınların siyasette düşük temsili, dünyaya paralel biçimde Türkiye’de de görülmektedir. Yerel siyasette seçimle göreve gelen aktörler; büyükşehir belediye başkanı, ilçe belediye başkanı, ilçe belediye meclis üyeleri, il genel meclisi ve muhtarlardır. Türkiye’de muhtarlık kurumu, hem mahalle hem köy düzeyinde yer almaktadır, ancak çalışmanın sınırlılığı gereği yalnızca mahalle muhtarları ele alınmıştır. Bu çalışmanın amacı; Türkiye’de yerel siyasette kadın temsilini Kırklareli’nde görev yapan kadın mahalle muhtarları üzerinden incelemektedir. Çalışma nitel araştırma yöntemlerinden kartopu örnekleme yöntemi kullanılarak hazırlanmıştır. Çalışmanın örneklemini Kırklareli’nde 31 Mart 2019-31 Mart 2024 yerel seçim döneminde görev yapan kadın mahalle muhtarları oluşturmaktadır. Çalışma kapsamında 12 kadın mahalle muhtarından 10’u ile yarı yapılandırılmış mülakat formu hazırlanarak görüşme gerçekleştirilmiştir. Çalışma sonucunda Kırklareli’nde yerel siyasette kadın muhtar temsilinin düşük olduğu, kadınların yerel siyasete katılım sürecinde çeşitli engellerle karşılaştıkları görülmüş ve birtakım önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

yerel siyaset, mahalle, muhtar, kadın, Kırklareli

Women Muhtars in Local Politics: The Case of Kırklareli

Öz

In the world, women's representation in politics is far behind that of men. Male-dominated politics, the masculine language of politics, the traditional roles that societies assign to women, and women's lack of socio-economic freedom cause women to be underrepresented in politics. The low representation of women in politics is observed in Turkey in parallel with the rest of the world. The elected actors in local politics are the metropolitan mayor, district mayor, district municipal council members, provincial general assembly and mukhtars. The institution of mukhtars in Turkey exists at both the neighborhood and village levels, but due to the limitations of this study, only neighborhood mukhtars are discussed. The aim of this study is to examine women's representation in local politics in Turkey through female neighborhood mukhtars in Kırklareli. The study was prepared using snowball sampling method, one of the qualitative research methods. The sample of the study consists of female neighborhood mukhtars serving in Kırklareli in the local election period of March 31, 2019-March 31, 2024. Within the scope of the study, a semi-structured interview form was prepared and interviews were conducted with 10 of the 12 female neighborhood headmen. As a result of the study, it was observed that the representation of women mukhtars in local politics in Kırklareli is low, women face various obstacles in the process of participation in local politics and some suggestions were made.

Anahtar Kelimeler

local politics, neighborhood, mukhtars, women, Kırklareli

Kaynakça

• Akyıldız, A. (2006). Muhtar, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 31, 51-53.
• Arıkboğa, E. (2002), Boşluk Doldurucu ve Aracı Kurum: Mahalle Muhtarlığı, Yerel Yönetimler Sempozyumu Bildirileri, Birgül A. Güler ve Ayşegül Sabuktay (Haz.), TODAİE Yerel Yönetimler Araştırma ve Eğitim Merkezi yayını, 167–176, Ankara.
• Baltacı, A. (2018). Nitel Araştırmalarda Örnekleme Yöntemleri ve Örnek Hacmi Sorunsalı Üzerine Kavramsal Bir İnceleme, Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), 231-274.
• Biricikoğlu, H. (2013). Yerel Yönetimlerde Kadın Temsilinin Yetersizliği: Sakarya İlinde Yapılan Bir Araştırma, Sakarya İktisat Dergisi, 2(3), 65- 96.
• Çadır, M. (2011). Kadının Siyasal Yaşama Katılımında Siyasi Parti Kadın Kollarının Rolü (TBMM’de Grubu Bulunan Siyasi Partiler Bağlamında Ankara İli Örneği), Ankara: T.C. Başbakanlık Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü Yayınları.
• Çadırcı, M. (1993). Türkiye'de Muhtarlık Kurumunun Tarihi Gelişimi, Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, 2(3), 3-11.
• Gökçimen, S. (2008). Ülkemizde Kadınların Siyasal Hayata Katılım Mücadelesi, Yasama Dergisi, 10, 6-59.
• Güneş, M. (2009). Osmanlı Devleti'nde Muhtarlık Teşkilatının Kuruluşu ve Gelişimi (1829-1864) (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, İstanbul.
• IPU-UN Women 2023, Women in Politics Map 2023, https://turkiye.un.org/en/22432-women-politics-map-2023, Erişim Tarihi: 29.08.2024.
• İçişleri Bakanlığı. (2024a). Muhtar Bilgi Sistemi, https://www.icisleri.gov.tr/bilgiteknolojileri/muhtar-bilgi-sistemi-projesi#:~:text=Muhtar%20Bilgi%20Sisteminin%20%C5%9Fuanki%20veri,Toplam%20Ba%C5%9Fvuru%20Say%C4%B1s%C4%B1%3A%20139.160 , Erişim Tarihi: 22.12.2024.
• İçişleri Bakanlığı. (2024b). Türkiye Mülki İdare Bölümleri Envanteri, https://www.e-icisleri.gov.tr/Anasayfa/MulkiIdariBolumleri.aspx , Erişim Tarihi: 22.12.2024.
• Kaşıkırık, A. ve Dokuzcan, H. (2022). Kadınların Yerel Yönetimlere Giriş Kapısı “Muhtarlık” Kurumu: Bir Kapı’da Sen Aç Kampanyası Örneği, Kent ve Çevre Araştırmaları Dergisi, 4(1), 4- 16.
• Kaşıkırık, A. vd. (2020). 2019 Yerel Seçimlerine Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Perspektifinden Bakmak, https://ka-der.org.tr/wp-content/uploads/2020/12/KA.DER_Sivil-Dusun_Kitapcik.pdf, (Erişim Tarihi: 10.09.2024).
• Kaypak, Ş. ve Kahraman, M. (2016). Türkiye’de Kadının İnsan Hakları ve Anayasal Yansıması, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(33), 298-315.
• Mutlu, A. (2012). Kadınların Siyasete Girme Yöntemi Olarak Mahalle Muhtarlığı, Yerel Politikalar, 1, 27-48.
• Ortaylı, İ. (2000). Tanzimat Devrinde Osmanlı Mahalli İdareleri (1840-1880), Ankara: TTK Yayınları.
• Oruç, T. (2013). Yerel Siyasette Temsil ve Katılım: Kadın Aktörler (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Parlak, B. (2020). Türkiye’de Yerel Yönetimler, İstanbul: Değişim Yayınları.
• Sağıt, D. (2016). Yerel Yönetimlerde Kadının Siyasal Katılımı: İzmir İli Üzerine Bir Araştırma, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
• Sallan Gül, S. (2007). 22 Temmuz Seçiminin Galibi Kim? Bıyıklı Kadınlar mı Yoksa Eril Siyaset mi?, Toplum ve Demokrasi Dergisi, 1(1), 1- 26.
• Sarısaman, S. (2023). Kadın Hakları Bağlamında Türkiye’de İlk Kadın Milletvekilleri, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 100. Yılında Cumhuriyet Özel Sayısı, 25, 1-14.
• Seyitdanlıoğlu, M. (1996). Yerel Yönetim Metinleri VI: 1871 Vilayet Nizamnamesi ve Getirdikleri, Çağdaş Yerel Yönetimler, 5(5), 89-103.
• Sezgin, S. (2019). Yerel Siyasette Kadın Temsili: 31 Mart 2019 Yerel Seçimleri: Kırklareli İli Örneğinde Bir Değerlendirme, Trakya Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi E-Dergi, 8(2), 21-47.
• Şahin, M. ve Işık, E. (2011). Osmanlı’dan Cumhuriyete Mahalle Yönetimi, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 30, 221-230.
• Şahin, Y. ve Asarkaya S. (2019). Mahalle Muhtarlığı Kurumunun Tarihi Gelişimi, Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(3), 23- 32.
• Tekin, N. (2009). Ev Kadınları ve Çalışan Kadınlar Arasında Siyasal Davranış Farklılıkları: Isparta Örnek Olay Araştırması (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
• Tuna, O. ve İşlek, A. E. (2022). Sadiye Hanım (1897-1951): Türkiye'nin İlk Kadın Belediye Başkanı, Cumhuriyet Döneminin Öncü Türk Kadınları, Ankara: Berikan Yayınevi.
• TÜİK. (2020). “Toplumsal Cinsiyet İstatistikleri, 2020”, https://www.tuik.gov.tr/media/announcements/toplumsal_cinsiyet_istatistikleri_2020.pdf, (Erişim Tarihi: 03.09.2024).
• TÜİK. (2023). “İstatistiklerle Kadın, 2023” https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle-Kadin-2023-53675, (Erişim Tarihi: 03.09.2024).