KALKINMA AJANSLARININ KURUMSAL RAPORLARINDA GÖÇ OLGUSU: TÜRKİYE ÖRNEĞİNDE POLİTİKA VE UYGULAMALAR

Yıl 2025, Cilt: 27 Sayı: 49, 1022 - 1052, 29.08.2025

Abdurrahman Muhammet Banazılı

https://doi.org/10.18493/kmusekad.1567158

Öz

Türkiye Cumhuriyeti Devleti sahip olduğu jeo-politik ve jeo-ekonomik konumundan dolayı yüzyıllar boyunca göç hareketlerinin çekim merkezi olmuştur. Yapılan göçlerin her birinin farklı türleri ve gerekçeleri olsa da yol açtığı sonuçlar birbirleriyle benzerlik göstermektedir. Gerek iç göç gerek dış göç olsun göç alan bölgeler sosyal, ekonomik, mekânsal ve kültürel yönlerden etkilenmektedir. Bölgesel kalkınmayı sekteye uğratmamak için bölge ve göç alan yerler arasındaki etkileşimin doğru analiz edilip hedef bölgenin sahip olduğu dinamiklere göre bölgesel stratejik önceliklerin ortaya konulması gerekmektedir. Çalışmada “Türkiye’deki kalkınma ajansları göç olgusuna nasıl yaklaşmaktadır?” sorusuna yanıt aranmıştır. Bu kapsamda Türkiye’de farklı bölgelerde yer alan kalkınma ajanslarının göç olgusuna ilişkin politikaları 2014-2023 dönemlerini kapsayan bölge planları üzerinden incelenmiştir. Bu politikaların gerçekleştirilmesine yönelik somut uygulamalar ise Türkiye’deki kalkınma ajanslarının farklı yıllara ait Faaliyet Raporları ve Çalışma Programları çerçevesinde irdelenmiştir. Çalışmada nitel araştırma yöntemleri içerisinde yer alan doküman analizi tekniğinden istifade edilmiştir. Elde edilen bulgular betimsel olarak açıklanmaya çalışılmıştır. Çalışmanın sonucunda kalkınma ajanslarının göç olgusuna ilişkin yaklaşımlarının ekseriyetle tersine göç politikaları; kentsel baskılar, fiziksel ve sosyal hizmet yönetimi; istihdam, eğitim, girişimcilik tabanlı göç politikaları; kırsal kalkınmayla göçü azaltma politikaları ile göç analizi, yönetişim ve izleme faaliyetleri bağlamında şekillendiği anlaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kalkınma , Kalkınma ajansları , Bölge planı , Göç , Türkiye

THE PHENOMENON OF MIGRATION IN THE INSTITUTIONAL REPORTS OF DEVELOPMENT AGENCIES: POLICY AND PRACTICE IN THE CASE OF TÜRKİYE

Öz

The Republic of Türkiye has been a centre of attraction for migration movements for centuries due to its geo-political and geo-economic position. Although each of the migrations has had different types and reasons, the problems caused by them are similar to each other. Whether internal migration or external migration, the regions receiving migration are affected in social, economic, spatial and cultural dimensions. In order not to disrupt regional development, the interaction between the region and the places receiving migration should be analysed correctly and regional strategic priorities should be put forward according to the dynamics of the target region. In this study, it has been tried to answer the question “how do development agencies in Türkiye approach the phenomenon of migration?”. In this context, the policies of development agencies in different regions of Türkiye on the phenomenon of migration have been examined through regional plans covering the period 2014-2023. Concrete practices for the implementation of these policies are reviewed through the annual reports and work programmes of development agencies in Türkiye for different years. The findings obtained were tried to be explained descriptively. The study concluded that development agencies' approaches to migration issues are predominantly shaped by return migration policies; urban pressures, physical and social service management; employment, education, and entrepreneurship-based migration policies; rural development policies aimed at reducing migration; and migration analysis, governance, and monitoring activities.

Anahtar Kelimeler

Development , Development Agencies , Institutional Reports , Migration , Türkiye

Kaynakça

• 15236 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı (2009). Bazı Düzey 2 Bölgelerinde Kalkınma Ajansları Kurulması Hakkında Karar. https://fka.gov.tr/sharepoint/userfiles/Icerik_Dosya_Ekleri/Bakanlar%20Kurulu%20Kararlar%C4%B1/2009-15236%20Say%C4%B1l%C4%B1%20Bakanlar%20Kurulu%20Karar%C4%B1.pdf, (10.09.2024)
• AHİKA Çalışma Programı (2024). https://www.ahika.gov.tr/assets/upload/dosyalar/2024-yili-calisma- programi---ahika.pdf, (01.01.2025)
• Ahiler Kalkınma Ajansı 2014-2023 Bölge Planı (2016). https://www.ahika.gov.tr/assets/upload/dosyalar/2014- 2023-bolge-plani.pdf, (10.05.2024)
• Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı (2016). Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığının Sosyal İçerme Alanındaki Kurumsal Kapasitesinin Arttırılması Projesi. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı. https://aile.gov.tr/media/100408/2-1-social-policy-indicator-consolidated-report.pdf, (08.04.2025)
• Akpınar, R. ve Görmez, B. (2019). Development Agencies and Departments of Investment Monitoring and Coordination. H. Ateş (Ed.), Local Government a Turkish Perspective içinde (ss. 295-322), Ankara: Savaş Yayınevi.
• Aktaş, M. T. (2014). Göç Olgusu Ekonomik Kalkınmada İtici Güç Olabilir Mi? Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(1), 37-48.
• Alam, J. B., Alam, M. J. B., Rahman, M. H., Khan, S. K. ve Munna, G.M. (2006). Unplanned Urbanization: Assessment Through Calculation of Environmental Degradation Index. International Journal of Environmental Science & Technology, 3, 119-130.
• Ankara Kalkınma Ajansı 2014-2023 Bölge Planı (2015). https://www.kalkinmakutuphanesi.gov.tr/assets/upload/dosyalar/35_ankara-bolge-plani-2014-2023.pdf, (01.05.2024)
• Ankara Kalkınma Ajansı Çalışma Programı (2020). https://kutuphane.ankaraka.org.tr/upload/dokumandosya/p_2020.pdf, (05.02.2025)
• Bahar, O. ve Bingöl, F.K. (2010). Türkiye’de İç Göç Hareketlerinin İstihdam ve İşgücü Piyasalarına Etkileri. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(2), 43-61.
• BAKA Faaliyet Raporu (2023). https://baka.gov.tr/assets/upload/dosyalar/baka-2023-yili-faaliyet- raporu.pdf, (17.02.2025).
• BAKKA Çalışma Programı (2024). https://bakkakutuphane.org/upload/dokumandosya/2024-yili-cp.pdf? v=67a094f9e0013, (04.03.2025)
• Baltacı, A. (2019). Nitel Araştırma Süreci: Nitel Bir Araştırma Nasıl Yapılır? Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 368-388.
• Batı Akdeniz Kalkınma Ajansı 2014-2023 Bölge Planı (2014). https://www.kalkinmakutuphanesi.gov.tr/assets/upload/dosyalar/15706052691tr61duzey2bolgesi2014- 2023bolgeplani.pdf , (15.04.2024)
• Batı Karadeniz Kalkınma Ajansı 2014-2023 Bölge Planı I. Cilt (2014). https://bakkakutuphane.org/upload/dokumandosya/2014-2023-bati-karadeniz-bolge-plani-cilt1- mevcut_durum_analizi_1_2.pdf?v=66bf4caa79f0b, (05.03.2024)
• Batı Karadeniz Kalkınma Ajansı 2014-2023 Bölge Planı II. Cilt (2014). https://bakkakutuphane.org/upload/dokumandosya/2014-2023-bati-karadeniz-bolge-plani-cilt2- gelisme_ekseni_oncelik_ve_tedbirler_mt.pdf?v=66bf4ea63ce94, (14.06.2024)
• Batı Karadeniz Kalkınma Ajansı Bölge Planı III. Cilt (2014). https://bakkakutuphane.org/upload/dokumandosya/2014-2023-bati-karadeniz-bolge-plani- cilt3_analizler.pdf?v=66bf588b8a378, (16.02.2024)
• BEBKA Çalışma Programı (2024). https://bebka.org.tr/wp-content/uploads/2024/04/2024-Calisma- Programi-03.09.2024.pdf, (04.02.2025)
• Berber, M. (2006). İktisadi Büyüme ve Kalkınma. Trabzon: Derya Kitabevi.
• Berber, M. ve Çelebi, E. (2005). Türk Bölgesel Kalkınma Politikalarında Yeni Arayışlar: Kalkınma Ajansları ve Türkiye’de Uygulanabilirliği. Doğu Karadeniz Bölgesel Kalkınma Sempozyumu içinde (ss.146-155), Trabzon: Karadeniz Teknik Üniversitesi.
• Bursa, Eskişehir, Bilecik Kalkınma Ajansı 2014-2023 Bölge Planı (2014). https://bebka.org.tr/planlama/bursa- eskisehir-bilecik-bolge-plani-2014-2023/, (12.07.2024).
• Bülbül, S., ve Köse, A. (2010). Türkiye’de Bölgelerarası İç Göç Hareketlerinin Çok Boyutlu Ölçekleme Yöntemi ile İncelenmesi. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 39(1), 75-94.
• Creswell, W. J. (2019). Eğitim Araştırmaları: Nicel ve Nitel Araştırmanın Planlanması, Yürütülmesi ve Değerlendirilmesi. Halil Ekşi (Çev. Ed.). EDAM.
• Çelikkaya, S., Yaman, H., Dağlı, İ., ve Çapık, E. (2018). Bölgesel Politikaların Kalkınma Planlarındaki Yeri ve Zamana Bağlı Dönüşüm. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 9(22), 21-31.
• Çetin, İ., ve Çetin, S. (2018). Türkiye’de İç Göçün Belirleyicilerinin Analizi. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 16(1), 98-115.
• Çukurova Kalkınma Ajansı 2014-2023 Bölge Planı (2014). https://www.cka.org.tr/uploads/pages_v/2014- -2023-cukurova-bolge-plani.pdf, (08.04.2024)
• Çukurova Kalkınma Ajansı 2019 Faaliyet Raporu (2020). https://www.cka.org.tr/uploads/corporate_reports_v/2019-faaliyet-raporu-373.pdf, (11.03.2024)
• Çukurova Kalkınma Ajansı Faaliyet Raporu (2023). https://www.cka.org.tr/uploads/corporate_reports_v/2023-ajans-faaliyetraporu-63.pdf (04.02.2025)
• Demirci-Güneşer, A. (2005). Farklı Ülkelerde Bölge Kalkınma Ajansları: Bölge Kalkınma Ajansları Nedir, Ne Değildir?. Menaf Turan (Der.). İstanbul: Paragraf Yayınevi.
• Demirkol, A. (2024). The Prolonged Dilemma: Refugees’ Impact on Labour Market in Türkiye. International Migration, 62, 252-258.
• Dicle Kalkınma Ajansı 2014-2023 Bölge Planı (2014). https://www.dika.org.tr/assets/upload/dosyalar/trc3- 2014-2023-bolge-plani-cilt-ii-bolgesel-gelisme-stratejisi.pdf, (05.06.2024)
• DAKA Faaliyet Raporu (2022). https://www.daka.org.tr/panel/files/files/arsiv/Kurumsal%20Raporlar/Faaliyet%20Raporlar%C4%B1/2022_Faal iyet_raporu.pdf, (01.01.2025)
• DİKA Çalışma Programı (2019). https://www.dika.org.tr/assets/upload/dosyalar/2019-yili-calisma- programi.pdf ,(04.02.2025)
• DİKA Çalışma Programı (2020). https://www.dika.org.tr/assets/upload/dosyalar/2020-yili-calisma- programi.pdf , (04.02.2025)
• DİKA Çalışma Programı (2021). https://www.dika.org.tr/assets/upload/dosyalar/2021_calisma-programi.pdf , (10.02.2025)
• DİKA Çalışma Programı (2022). https://www.dika.org.tr/assets/upload/dosyalar/alisma_programi_2022_yili.pdf ,(04.02.2025)
• DİKA Çalışma Programı (2023). https://www.dika.org.tr/assets/upload/dosyalar/2023_yili_calisma_programi.pdf(14.02.2025)
• Diyarbakır-Şanlıurfa Çalışma Programı (2023). https://www.karacadag.gov.tr/Kurumsal/Dosya/LV8K34MT_2023_calisma_programi.pdf, (19.02.2025)
• DOĞAKA Çalışma Programı (2022). https://www.dogaka.gov.tr/assets/upload/dosyalar/dogaka-2022-yili- calisma-programi.pdf , (15.02.2025)
• DOĞAKA Çalışma Programı (2024). https://www.dogaka.gov.tr/assets/upload/dosyalar/dogaka-2024-yili- calisma-programii.pdf, (14.02.2025)
• DOĞAKA 2024-2028 Taslak Bölge Planı (2024). https://www.dogaka.gov.tr/planlama/bolge-plani, (14.11.2024)
• Doğu Akdeniz Kalkınma Ajansı 2014-2023 Bölge Planı (2014). https://www.dogaka.gov.tr/assets/upload/dosyalar/wwwdogakagovtr_603_ge7j97uv_tr63-bolge-plani- 2014-2023.pdf, (05.04.2025)
• Doğu Anadolu Kalkınma Ajansı 2014-2023 Bölge Planı (2014). https://www.daka.org.tr/panel/files/files/yayinlar/trb2_2014_2023_bp.pdf, (18.05.2024)
• Doğu Karadeniz Kalkınma Ajansı 2014-2023 Bölge Planı (2014). https://www.doka.org.tr/dosyalar/page_436/attachment/bolge-plani-2014-2023.pdf, (19.05.2024)
• Doğu Marmara Kalkınma Ajansı 2014-2023 Bölge Planı (2014). https://marka.org.tr/wp- content/uploads/2022/06/DoguMarmaraBolgePlani.pdf, (02.05.2024)
• DOKA Faaliyet Raporu (2020). https://www.doka.org.tr/dosyalar/page_99/attachment/2020-yili-faaliyet- raporu.pdf, (03.01.2025)
• Es., M. ve Ateş, H. (2004). Kent Yönetimi, Kentlileşme ve Göç: Sorunlar ve Çözüm Önerileri. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, 48, 206-248.
• Fırat Kalkınma Ajansı 2014-2023 Bölge Planı (2014). https://fka.gov.tr/sharepoint/userfiles/Icerik_Dosya_Ekleri/BOLGE_PLANI/TRB1BOLGEPLANI(2014-2023).pdf , (14.05.2024)
• Fischer, A. P., Martin, R. ve Straubhaar, T. (1997). Interdependencies Between Development and Migration. K. Hermele (Ed.). International Migration, Immobility and Development. Routledge.
• FKA Çalışma Programı (2024). https://fka.gov.tr/sharepoint/userfiles/Icerik_Dosya_Ekleri/Calisma_Programlari/2024%20Y%C4%B1l%C4%B1% 20%C3%87al%C4%B1%C5%9Fma%20Program%C4%B1.pdf, (18.01.2025)
• FKA Faaliyet Raporu (2023). https://fka.gov.tr/sharepoint/userfiles/Icerik_Dosya_Ekleri/FAALIYET_RAPORLARI/F%C4%B1rat%20Kalk%C4%B1n ma%20Ajans%C4%B1%202023%20Y%C4%B1l%C4%B1%20Faaliyet%20Raporu.pdf , (18.02.2025)
• Genç, Y., Gündüz, D. U., ve Çöpoğlu, M. (2019). Göç ve Kalkınma İlişkisi. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 7(18), 479-498.
• GMKA Çalışma Programı (2024). https://www.gmka.gov.tr/dokumanlar/yayinlar/GMKA-2024-Calisma- Programi.pdf, (18.01.2025)
• Göçoğlu, V. (2015). Dezavantajlı Gruplar Üzerinde Yapılan Bir Kamu Politikası Sonlandırmasının Analizi: Eski Hükümlülerin Özel Sektördeki İstihdam Zorunluluğunun Kaldırılması. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(36), 846-863.
• Güney Ege Bölgesel Yenilik ve Girişimcilik Stratejisi (2016). https://www.kalkinmakutuphanesi.gov.tr/assets/upload/dosyalar/guneyege--bolgesel--yenilik-- girisimcilik--stratejisi.pdf, (27.02.2025)
• Güney Ege Kalkınma Ajansı 2014-2023 Bölge Planı (2014). file:///C:/Users/Muhammet/Downloads/o_19utnqk2s1tbcm0h1g6i1973po38.pdf, (30.06.2024)
• Güney Marmara Kalkınma Ajansı 2014-2023 Bölge Planı (2014). https://www.gmka.gov.tr/dokumanlar/yayinlar/TR-22-Guney-Marmara-Bolgesi-2014-2023-Bolge-Plani.pdf, (30.04.2024)
• Güreşçi, E. (2009). Kırsal Göç ve Tarım Politikası Arasındaki İlişki. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22, 51-67.
• Gürlevik, A. (2014). Bölgesel Kalkınma Politikaları Ekseninde İstihdam ve İç Göç Etkileşimi. (Yayımlanmamış uzmanlık tezi). Ankara: Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı.
• Humphrey, M. (2013). Migration, Security and Insecurity. Journal of Intercultural Studies, 34(2), 178-195.
• İpek Yolu Kalkınma Ajansı 2014-2023 Bölge Planı (2014). https://www.kalkinmakutuphanesi.gov.tr/assets/upload/dosyalar/trc1-bolge-plani-2014-2023-842950.pdf, (10.03.2024)
• İSKA (İstanbul Kalkınma Ajansı) Faaliyet Raporu (2023). aitFzsShd8LCkmzpCChHpHDrdvtCjfOmBlw4OxI1yDKfNq15ytTR.pdf, (17.02.2025)
• İstanbul Kalkınma Ajansı 2014-2023 Bölge Planı (2014). https://www.istka.org.tr/media/1063/2014-2023- %C4%B0stanbul-b%C3%B6lge-plan%C4%B1.pdf, (30.07.2024)
• İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflandırılması (İBBS) (2024). Kalkınma Planlamasında İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflandırması. https://ka.gov.tr/sayfalar/kalkinma-planlamasinda-istatistiki-bolge-birimleri- siniflandirmasi--24, (30.05.2024)
• İZKA Çalışma Programı (2024). https://izka.org.tr/wp-content/uploads/2024/05/2024_calisma_programi- 1.pdf, (12.01.2025)
• İZKA Faaliyet Raporu (2023). https://izka.org.tr/wp-content/uploads/2024/04/2023_Yili_Faaliyet_Raporu.pdf, (25.01.2025)
• İzmir Kalkınma Ajansı 2014-2023 Bölge Planı (2014). https://izka.org.tr/wp- content/uploads/pdf/01_bolgeplani_1.pdf, (30.05.2024)
• Karacadağ Kalkınma Ajansı 2014-2023 Bölge Planı (2014). https://www.karacadag.gov.tr/Planlama/Dosya/XO3X23ED_trc2_2014_2023_bolge_plani.pdf, (01.06.2024)
• Karaçor, Z., ve Konya, S. (2016, Eylül). Türkiye’de İller Arası Göç, Bölgesel Kalkınma ve İşsizlik Oranı Farklılıklarının Korelasyon Analizi ile İncelenmesi. 2. Uluslararası Uygulamalı Bilimler Kongresi: Göç, Yoksulluk ve İstihdam Sempozyumu. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi
• Karakuş, E. (2006). Göç Olgusu ve Eğitime Olumsuz Etkileri (Sultanbeyli Örneği), (Yüksek lisans tezi), Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Kayan, A. (2013). Türkiye’de Bölge Planlaması: Sorunlar ve Çözüm Önerileri. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(20), 103-134.
• Keleş, R. (2010). Türkiye’de Kentleşme Kime Ne Kazandırıyor? İdealkent, 1(1), 28-31.
• Kent Araştırmaları Enstitüsü (2019). Türkiye’de Kentsel Hizmetler Raporu: Sorunlar ve Çözüm Önerileri. ADAMOR.
• KUDAKA Çalışma Programı (2024). https://kudaka.gov.tr/assets/upload/dosyalar/2024-yili-calisma- programi.pdf, (28.02.2025)
• Kuzey Anadolu Kalkınma Ajansı 2014-2023 Bölge Planı (2014). https://www.kuzka.gov.tr/paylasim/yayinlar/plan/2013-PL-1-3_2014-2023_tr82_bolge_plani.pdf, (18.05.2024)
• Kuzey Doğu Anadolu Kalkınma Ajansı 2014-2023 Bölge Planı (2014). https://kudaka.ka.gov.tr/assets/upload/dosyalar/kudaka_bolge_plani_2014_2023.pdf,(11.04.2024)
• KUZKA Çalışma Programı (2020). https://www.kuzka.gov.tr/Icerik/Dosya/www.kuzka.gov.tr_329_UM1T03CA_2022-cp-onaylanan.pdf, (10.02.2025)
• KUZKA Çalışma Programı (2023). https://www.kuzka.gov.tr/Icerik/Dosya/www.kuzka.gov.tr_332_KO0G53FR_kuzka-calisma-programi-2023- onaylanan.pdf, (10.02.2025)
• Kuznets, S. (1955). Economic Growth and Income Inequality. The American Economic Review, 45(1), 1-28.
• Küresel Eğitim İzleme Raporu (2019). Göç, Yerinden Edilme ve Eğitim. Global Education Monitoring Report. UNESCO.
• Leeuw, M., ve Wichelen, S. (2012). Civilizing Migrants: Integration, Culture and Citizenship. European Journal of Cultural Studies, 15(2), 195-210.
• MARKA Faaliyet Raporu (2023). https://marka.org.tr/wp-content/uploads/2024/04/MARKA-2023-Yili- Faaliyet-Raporu.pdf, (04.02.2025)
• Massey, D.S., Arango, J., Hugo, G., Kouaouci, A., Pellegrino, A. ve Taylor, E. (1994). An Evaluation of International Migration Theory: The North American Case. Population and Development Review, 20(4), 699-751.
• McKenzie, D. (2017). Poverty, Inequality, and International Migration: Insights from 10 Years of Migration and Development Conferences. Revue d'économie du développement, 3(25), 13-28.
• Mevlâna Kalkınma Ajansı 2014-2023 Bölge Planı (2014). https://www.mevka.org.tr/assets/upload/dosyalar/Dsyg4TbDe73201790304PM.pdf, (27.05.2024)
• Mevlâna Kalkınma Ajansı Faaliyet Raporu (2023). Faaliyet Raporları, (17.02.2025)
• Negiz, N., ve Yalçın, Ö. (2022). Kent ve Göç. A. Öcal (Ed.), Göç Politikalarına Disiplinler Arası Bir Bakış içinde (ss. 98-120), Ankara: Detay Yayıncılık.
• O’Reilly, K. (2022). Migration Theories: A Critical Overview. Anna Triandafyllidou (Ed.), Handbook of Immigration and Refugee Studies içinde (ss. 1-10), Routledge.
• ORAN Çalışma Programı (2023). 20230705171601_0.pdf, (17.02.2025)
• Orta Anadolu Kalkınma Ajansı 2014-2023 Bölge Planı (2014). https://www.oran.org.tr/images/dosyalar/111.pdf, (09.02.2024)
• Orta Karadeniz Kalkınma Ajansı Bölgesel Gelişme Ana Planı (2006). https://oka.gov.tr/assets/upload/dosyalar/yhgp_bolgesel_gelisme_ana_plani-26-62.pdf, (03.05.2024)
• Özer, M. A., ve Yıldırım, S. (2024). Türkiye’de Kentleşme Sürecinde Göç ve Toplumsal Entegrasyon. Çağdaş Yerel Yönetimler, 33(2), 73-104.
• Pekdoğan, E. N., ve Saygun, M. (2023). Göçün Hassas Gruplara Etkisi. Kırıkkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 25(3), 541-552.
• Pektaş, E. K. ve Demirkol, A. (2018). Kalkınma Ajanslarının Bölgesel Kalkınma Sürecindeki Rolü ve Etkileri: Zafer Kalkınma Ajansı Örneği. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(2), 77-98.
• Pike, A., Rodriguez-Pose, A. ve Tomaney, J. (2017). Local and Regional Development. (Second Editon). Routledge.
• Sayıştay Denetim Raporu (2023). Batı Akdeniz Kalkınma Ajansı Denetim Raporu. https://www.sayistay.gov.tr/reports/download/bmg0q3AQ0O-bati-akdeniz-kalkinma-ajansi, (05.06.2024)
• Serhat Kalkınma Ajansı 2014-2023 Bölge Planı (2014). https://www.serka.gov.tr/assets/upload/dosyalar/3056e5ab2bb7dcff4ae8605c3e180cac.pdf, (01.06.2024)
• SERKA Çalışma Programı (2024). https://www.serka.gov.tr/assets/upload/dosyalar/2024-yili-cp-rev- butcesiz-temmuz.pdf, (07.02.2025)
• SERKA Çalışma Programı (2025). https://www.serka.gov.tr/assets/upload/dosyalar/2025-yili-calisma- programi-.pdf, (07.02.2025)
• Sevinç, İ. (2019). Türk Kamu Yönetiminde Kalkınma Ajansları. İçinde: H. Ateş (Ed.), Türk Kamu Yönetimi içinde (ss. 351-381), Ankara: Savaş Yayınevi.
• Şen, M. (2014). Türkiye’de İç Göçlerin Neden ve Sonuç Kapsamında İncelenmesi. Çalışma ve Toplum, 1, 231- 256.
• T.C. Kalkınma Bakanlığı Bölgesel Gelişme Ulusal Stratejisi (2014). https://www.sbb.gov.tr/wp- content/uploads/2018/11/2014-2023_B%C3%B6lgesel_Geli%C5%9Fme_Ulusal_Stratejisi.pdf, (22.04.2024)
• Tekeli, İ. (1982). Türkiye’de Kentleşme Yazıları. Ankara: Turhan Kitabevi.
• Tiftikçigil, B.Y. (2010). Türkiye’de Bölgesel Kalkınma Politikalarında Yaşanan Dönüşüm ve Kalkınma Ajansları. İstanbul: Derin Yayınları.
• Trakya Kalkınma Ajansı 2014-2023 Bölge Planı (2014). https://www.kalkinmakutuphanesi.gov.tr/assets/upload/dosyalar/tr21-trakya-bolge-plan.pdf, (24.03.2024)
• Trakya Kalkınma Ajansı Faaliyet Raporu (2022). file:///C:/Users/Muhammet/Desktop/FAAL%C4%B0YET%20RAPORLARI%20KALKINMA%20AJANSLARI/TR21- TRAKYA.pdf, (20.01.2025)
• TRC1 Bölgesi Göç Durum Raporu (2015). https://ika.org.tr/assets/upload/dosyalar/trc1-bolgesi-goc- raporu.pdf (20.01.2025)
• Tuzcu, A. ve Bademli, K. (2014). Göçün Psikososyal Boyutu. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 6(1), 56-66.
• TÜİK (2022). İç Göç İstatistikleri. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Ic-Goc-Istatistikleri-2021-45869, (26.08.2024)
• Türkoğlu, M. (2015). Kalkınma Ajanslarının Bölgesel Kalkınma Açısından Önemi: BAKA örneği. Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi. 7(3), 183-198.
• Usta, S., Akman, E. ve Kocaoğlu, M. (2018). 6360 Sayılı Kanun’un Büyükşehir Belediye Sitemine Etkileri: Konya Büyükşehir Belediyesi Örneği. Tesam Akademi Dergisi, Yerel Yönetimler Özel Sayısı, 217-249.
• Yalçın, G. E. ve Kara, Ö. F. (2016). Kırsal Göç ve Tarımsal Üretime Etkileri. Harran Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 20(2), 154-158.
• Zafer Kalkınma Ajansı 2014-2023 Bölge Planı (2014). https://www.kalkinmakutuphanesi.gov.tr/assets/upload/dosyalar/tr33-bolgesi-bolge-plani-2014-2023.pdf, (29.05.2024)
• ZKA Çalışma Programı (2024). https://dokuman.zafer.gov.tr/uiassets/filemanagement/KURUMSAL/%C3%87ALI%C5%9EMA%20PROGRAMLARI/ 2024%20Y%C4%B1l%C4%B1%20%C3%87al%C4%B1%C5%9Fma%20Program%C4%B1%20(Rev.2%20- %20A%C4%9Fustos%202024)%20WS.pdf, (04.02.2025)
• Zorlu-Günok, M. (2018). Türkiye’de Bölgelerarası Gelişmişlik Farklarının Bir Yansıması Olarak İşsizlik Olgusu ve Van örneği. Çalışma ve Toplum, 3, 1397-1434.