Özel Eğitim Kurumuna Devam Eden Mental Retardasyon Tanısı Almış 5-11 Yaş Çocukların Kelime Dağarcıklarının İncelenmesi

Yıl 2014, Cilt: 2014 Sayı: 4, 6 - 13, 01.12.2014

Nurcan Koçak Kezban Tepeli Hatice Yalçın Banu Uslu

https://doi.org/10.18493/kmusekad.23923

Öz

Children’s development in the early years is very fast and critic and language development is founded during these first years. Language delays and problems in development affect children's academic achievement and social adaptation in the following years. For this reason, it is important to determine children's language development levels and interfere in the necessary interventions on time. Early intervention and identification of their language development levels affecting other development fields and preparing training programs accordingly are extremely important for children with mental disabilities. The main purpose of the present study is, to examine the vocabulary of 5-11 year-old children with mental disabilities who are attending special education institutions and to determine the effect of age and sex on children’s vocabulary development. The study, which is in screening model, formed with a sample consisting of 80 children that are 5-11 year-old and studying in private educational institutions in the city center of Konya during the academic year 2009-2010. "Vocabulary and Language Test" which was designed by Limbosh and Wolf is used in the study to examine children’s ability to express themselves, and to assess the richness of their vocabulary. In addition to descriptive statistics, Mann-Whitney U and Kruskal-Wallis H tests were used in the analysis of the data. According to research findings, it is observed that mentally retarded children knew the words fish, home, scissors, knife, hand, spoon, fork, ball, flower, umbrella more likely at most rate; and cactus, shelf, pucker, trumpet, locomotive, sailing, stopple, steer, slug, and pot more likely at the least rate regarding the objects and pictures within the Vocabulary and Language Test. While children’s vocabulary differ significantly in terms of age, no significant difference was seen regarding gender variable

Anahtar Kelimeler

Language development, children with mental disabilities, vocabulary, age, gender

Özel Eğitim Kurumuna Devam Eden Mental Retardasyon Tanısı Almış 5-11 Yaş Çocukların Kelime Dağarcıklarının İncelenmesi

Öz

İlk yıllar, çocuk gelişiminin hızlı ve kritik olduğu yıllardır. Bu dönemde temeli atılan gelişimlerden biri de dil gelişimidir. Dil gelişimindeki gecikme ve sorunlar çocukların ileriki dönemde akademik başarılarını ve toplumsal uyumunu oldukça etkilemektedir. Bu nedenle çocukların dil gelişim düzeylerinin belirlenip gerekli müdahalelerin zamanında yapılması önemlidir. Zihinsel engelli çocuklar için erken müdahale ve diğer gelişimlerini etkileyen dil gelişim düzeylerinin belirlenip eğitim programlarının bu doğrultuda hazırlanması elzemdir. Bu araştırmanın temel amacı, özel eğitim kurumuna devam eden 5-11 yaş grubu zihinsel engelli çocukların kelime dağarcığını incelemek ve çocukların kelime dağarcıklarının gelişimine yaş ve cinsiyetin etkisini belirlemektir. Tarama modelinde olan araştırmanın çalışma grubunu 2009-2010 eğitim-öğretim yılında, Konya il merkezindeki özel eğitim kurumlarında öğrenim gören 5-11 yaş grubu 80 çocuk oluşturmaktadır. Araştırmada çocukların ifade yeteneği ve kelime dağarcığının zenginliğini ölçmek için hazırlanmış olan Limbosh ve Wolf’un “Lügatçe ve Dil Testi” kullanılmıştır. Verilerin analizinde betimsel istatistiklerin yanı sıra Mann Whitney U ve Kruskall Wallis H Testleri kullanılmıştır. Araştırma bulgularına göre zihinsel engelli çocukların Lügatçe ve Dil Testi’nde yer alan nesne ve canlı resimlerinden en fazla oranda balık, ev, makas, bıçak, el, kaşık, çatal, top, çiçek, şemsiye kelimelerini; en az oranda ise kaktüs, raf, büzgü, borazan, lokomotif, yelken, tıpa, dümen, sümüklü böcek, saksı kelimelerini bildikleri gözlenmiştir. Çocukların kelime dağarcıklarında yaşa göre anlamlı bir farklılaşma gözlenirken cinsiyete göre bir farklılaşma gözlenememiştir

Anahtar Kelimeler

Dil gelişimi, zihinsel engelli çocuklar, kelime dağarcığı, yaş, cinsiyet

Kaynakça

• Ege, P., Acarlar, F. ve Güleryüz, F. (1998). “Türkçe Kazanımında Yaş ve Ortalama Sözce Uzunluğu Đlişkisi”, Türk Psikoloji Dergisi, 13(41): 19-31.
• Ege, P. (2005). “Sözdizimsel ve Biçimbilgisel Gelişim”, Dil ve Kavram Gelişimi, Editör: S.S. Topbaş, Ankara: Kök Yayıncılık, Ss:91-105.
• Erdem, R. (2004). Zihinsel Engelli Öğrencilerin Bazı Dil ve Konumsa Özelliklerinin Konuşmalarının Anlaşılabilirliğine Etkisinin Đncelenmesi”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Erdoğan, S., Şimşek Bekir, H., Erdoğan Aras, S. (2005). “Alt Sosyoekonomik Bölgelerde Ana Sınıfına Devam Eden 5-6 Yaş Grubundaki Çocukların Dil Gelişim Düzeylerine Bazı Faktörlerin Etkisinin Đncelenmesi”, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(1):231- 246.
• Eripek, S. (1996). Zihinsel Engelli Çocuklar, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayınları.
• Erkan, P. (1990). “Sosyo-Ekonomik ve Eğitim Düzeyleri Farklı Olan Ailelerin 48-60 Aylar Arasındaki Çocuklarının Dil Yapılarının Đncelenmesi”, Yayınlanmamış Bilim Uzmanlığı Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Eroğlu Özcan, A. (1998). “Down Sendromlu Çocuk Anneleri ile Normal Gelişim Gösteren Çocuk Annelerinin Doğal Ortamda Günlük Rutinlerde Sözel Đletişim Amaçlarının Betimlenmesi ve Karşılaştırılması”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• Gövsa, Đ.A. (1998). Çocuk Psikolojisi, Đstanbul: Hayat Yayınları.
• Đpek, N. (2006). “Đlköğretim Çağı Çocuklarında Kelime Dağarcığı Gelişimi”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.
• Jersild, A. (1979). Çocuk Psikolojisi, Çeviren: G. Günce. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
• Karacan, E. (2000). “Çocuklarda Dil Gelişimini Etkileyen Faktörler”, Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, 9(7): http://www.ttb.org.tr/STED/sted0700/6.html, 01.03.2013
• Koçak, N., Tepeli, K. (2004). Okul Öncesi Eğitim Kurumlarına Devam Eden 5-6 Yaş Çocuklarının Đfade Edici Dil Düzeylerinin Çeşitli Değişkenlere Göre Belirlenmesi”, XII. Eğitim Bilimleri Kongresi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Belek, Antalya, 15-18 Ekim 2003, Ankara, Cilt: III: 1895-1915.
• Korkmaz, B. (2005) Dil ve Beyin Çocuklarda Dil Ve Konuşma Bozuklukları, Đstanbul: Yüce Yayım.
• Kuder, S.J. (1997). Teaching Students with Language and Communication Disabilities, Baltimore: Allyn&Bacon. Lempert, H. (1985). “Preschool Children’s Sentence Comprehension: Strategies with Respect to Animacy”, Journal of Child Language, 12(1): 79-93.
• Miller, C.F. ve Chapman, R.S. (1984). “Disorders of Communication: Investigating the Development of Language of Mentally Retarded Children”, American Journal of Mental Defiency, 88: 536-545.
• Özcan. H.S. ve Topbaş, S. (1994). “Dil Ediniminde Adıl Kullanımı- Normal ve Özel Gereksinimli Öğrenciler Arasında Bir Karşılaştırma”, VIII. Dilbilim Kurultayı, Đstanbul Üniversitesi, Đletişim Fakültesi Yayınları, Đstanbul.
• Özcebe, E. (2002). “Fonksiyonel Artikülasyon Bozukluğu Olan Çocuklarda Bilgi Đşlemleme Becerilerinin Değerlendirilmesi”, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Özgür, Đ. (1979). Çocuk Psikolojisi, Çocuk Gelişimi ve Modern Eğitim, Ankara: Özgür Yayınları.
• Özmen Güzel, R. (2003). “Đfade Edici Dil Becerileri Sınırlı Olan Zihinsel Engelli Çocukların Dil Gelişimlerini Desteklemek için Öğretmenin Sınıf Ortamında Yapacakları”, Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 1(2): 205-218.
• Öztürk, H. (1995). “Okul Öncesi Eğitim Kurumlarına Giden ve Gitmeyen Đlkokul Birinci Sınıf Öğrencilerinin Alıcı ve Đfade Edici Dil Düzeyleri”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Paul R. (2007). Language Disorders from Infancy Through Adolescence: Assessment and Intervention, 3 rd Edition, Missouri: Mosby.
• Pieterse, M., Treloar, R. ve Cairns, S. (1996) Küçük Adımlar: Gelişimsel Geriliği Olan Çocuklara Yönelik Erken Eğitim Programı, 3. Kitap: Đletişim Becerileri, Uyarlayan: G. Kırcaali Đftar ve ark.), Đstanbul: Zihinsel Özürlülere Destek Derneği.
• Pope, C. (1996). Doğumdan Bir Yaşına Kadar Bebeğin Aylık Gelişimi, Çeviren: B. Pancarcı, Ankara: Doruk Yayınları.
• Pruess, J.B., Vadasy, P.F. ve Fewel, R.R. (1987). “Language Development in Children with Down Syndrome: An Overview of Recent Research”, Education and Training in Mental Retardation, 22(1): 44-55.
• Rosenberg, S. ve Abbeduto, L. (1993). Language and Communication in Mental Retardation, New Jersey, London: Lawrence Erlbaum Associates Publishers.
• Seçilmiş, S. (1996). “Anaokuluna Giden ve Gitmeyen Erken Çocukluk Dönemindeki Çocukların Dil Gelişimi Đle Đlgili Becerilerin Đncelenmesi”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Smith, B.L. ve Oller, D.K. (1981). “A Comparative Study of Pre-meaningful Vocalizations Produced by Normally Developing and Down Syndrome Infants”, Journal of Speech and Hearing Disorders, 46: 46-51.
• Taner, M., Başal, A.H. (2005). “Farklı Sosyoekonomik Düzeylerde Okulöncesi Eğitimi Alan ve Almayan Đlköğretim Birinci Sınıf Öğrencilerinin Dil Gelişimlerinin Cinsiyete Göre Karşılaştırılması”, Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2): 395–420.
• Temiz, G. (2002). “Okul Öncesi Eğitimin Çocuğun Dil Gelişimine Etkisi”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Topbaş, S. (1994). “Dil ve Konuşma Sorunlu Çocukların Sesbilgisel Çözümleme Yöntemi ile Değerlendirilmesi ve Konuşma Örüntülerindeki Sesbilgisel Özelliklerin Betimlenmesi”, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• Tural, A. (1977). “Ankara’da Anaokuluna Giden ve Gitmeyen 4-6 Yaş Çocuklarının Bildikleri Kelime Sayısına Yaş, Cinsiyet, Ailenin Eğitim Düzeyi ve Okula Deva Süresinin Etkisi”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Tüfekçioğlu, U. (2003). “Sesbilgisel Gelişim”, Çocukta Dil ve Kavram Gelişimi, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Weiss, B., Weisz, J. ve Bromfield, R. (1986) “Performance of Retarded and Non–Retarded Persons on Information–Processing Tasks: Further Tests of the Similar Structure Hypothesis”, Psychological Bulletin, 100: 157 - 175.
• Yavuzer, H. (1993). Ana-Baba Okulu, 5. Basım, Đstanbul: Remzi Kitabevi.
• Yavuzer, H. (2001). Çocuk Psikolojisi, 20. Basım, Ankara: Remzi Kitabevi.
• Yıldırım Doğru, S., Alabay, E., Kayılı, G. (2010). “Normal Gelişim Gösteren ve Öğrenme Güçlüğü Olan Çocukların Sözcük Dağarcığı Đle Dili Anlama Düzeylerinin Belirlenmesi”, Đlköğretim Online, 9(3): 828-840.
• Yıldırım Erişkin, A. (2006). “Zihinsel Engelli Çocukların Türkçedeki Fonemleri Edinimlerinin Đncelenmesi ve Normal Gelişim Gösteren Çocuklarla Karşılaştırılması”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.