Türkiye'de Kooperatif ve Devlet İlişkilerinin Tarihi Gelişimi

Yıl 2008, Cilt: 2008 Sayı: 2, 136 - 159, 01.06.2008

Necdet Bilgin Şaban Tanıyıcı

Öz

Anahtar Kelimeler

-

Türkiye'de Kooperatif ve Devlet İlişkilerinin Tarihi Gelişimi

Öz

Bu çalışmada Türkiye‟de kooperatif- devlet ilişkilerinin tarihi süreci incelenmiştir. Kooperatifçiliğin tarihi seyrine bakıldığında devlet adamlarının öncülüğünde yada devletin verdiği teşviklerin kooperatiflerin gelişmesinde önemli rol oynadığı görülmüştür. Bu teşvikler, kooperatiflerin büyümesine ve sayısal olarak artmasına neden olmuştur. Devlet destekleri, kooperatiflerin demokratik olarak ortakları tarafından yönetilmesini engelleyerek, devlet güdümlü kooperatifleri ortaya çıkarmıştır. Devletin kooperatiflere ilgisi anayasalara ve beş yıllık planlara da yansıyarak, uzun yıllar devam etmiştir. Türkiye‟de kooperatifçilik halktan, tabandan gelen bir hareketten çok, üstten devlet öncülüğünde oluşmuştur. Bu durum kooperatifçiliğin gelişmesini engellemiştir. 1990‟lı ve 2000 yıllarda küreselleşmenin de etkisiyle kooperatiflerde devlet desteklerinin azaldığı ve devlet öncülüğün kalktığı bir dönem olarak karşımıza çıkmaktadır. Kooperatifler serbest piyasanın getirdiği rekabet ortamında faaliyetlerini devam ettirmekle beraber çok etkin olamadıkları söylenebilir. Kooperatifler çeşitli sorunlarla birlikte faaliyet konularını gerçekleştirmeye çalışmaktadırlar

Anahtar Kelimeler

Devletkooperatif ilişkileri, kooperatifler, Türkiye

Kaynakça

• ALKAN A, (1998), Türkiye‟de 1980‟den Sonra Dar Gelirlilerin Konut Sorunu ve Konut Kooperatifleri, Türkiye Kent Kooperatifleri Merkez Birliği Yayını, İmaj Yayınevi, Ankara.
• ANBARLI Şeniz ve Acar A., (2005), Bir Selçuklu ve Osmanlı Örgütlenme Örneği Olarak Ahiliğin Yapısı ve Fonksiyonları, Selçuk Üniversitesi Karaman İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Sayı: 1, Cilt: 5, Haziran, 101-113.
• ARMAN Ş., (2006), Türkiye‟de ve Dünyada Tüketim Kooperatifleri, Karınca Dergisi, Sayı: 841, Ocak, 3-7.
• BAŞAR H., (1983), Türkiye‟de ve Dünya‟da Kooperatif Kuruluşların Sosyo- Ekonomik Yapısı, Uludağ Üniversitesi Basımevi, Uludağ Üniversitesi Yayınları Yayın No: 3- 020- 0066, Bursa.
• ÇIKIN A. ve Karacan A. R., (1994), Genel Kooperatifçilik, Ege Üniversitesi Basımevi, Bornova- İzmir.
• ÇORBACI A., (1987), Türkiye‟de Konut Kooperatifçiliği ve Halkla İlişkileri “Kent-Koop” Örnek Olayı, Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Temmuz, Eskişehir.
• DEMİR E., (2004), Tarım Kredi Kooperatiflerinin Kooperatif İşletmeciliği Yönünden Analizi, Türk Kooperatifçilik Kurumu Yayınları No: 96, Türk Kooperatifçilik Kurumu, Ankara.
• D.P.T. (Devlet Planlama Teşkilatı), (2006), Dokuzuncu Kalkınma Planı, 2007- 2013, Resmi Gazete, TBMM Kararı, 1 Temmuz 2006, Sayı: 26215, Ankara.
• http://ekutup.dpt.gov.tr/plan/plan9.pdf, (Erişim, 31- 1- 2008).
• DUYMAZ İ., vd., (1995), Tarım Satış Kooperatifleri ve Birliklerinin Yeniden Yapılanması, Friedrich Ebert Vakfı Yayınları, Gürtaş Ofset, İstanbul.
• ERKEN V., (2007), Ahilik Teşkilatının Vizyonu, Karınca Kooperatif Postası Dergisi, Sayı: 843, Mart, 24- 28.
• ERDOĞAN E., (2006), Sosyal Sermaye, Güven ve Türk Gençliği,
• http://www.urbanhobbit.net/PDF/Sosyal%20Sermaye_emre%20erdogan.
• pdf, (Erişim, 7- 3- 2006).
• FINDIKOĞLU Z. F., (1967), Kooperasyon Sosyolojisi, Nazari ve Tatbiki Kooperatifçilik Denemesi, İstnabul Üniversitesi Yayım No: 1206, İktisat Fakültesi Yayımı No: 198, Fakülteler Matbaası, İstanbul.
• HANSEN M. H., Morrow J. L. Jr., Batista C. J., (2002), “The İmpact of Trust on Cooperative Membership Retention, Performance and Satisfaction an Exploratory Study”, İnternational Food and Agribusiness Management Review Volume: 5, No: 1, 41-59.
• HAZAR N.vd., (1997), Türkiye‟de Kooperatifçilik, Türk Kooperatifçilik Kurumu Yayınları, Yayın No: 88, Ankara.
• HAZAR N., (1996), Kooperatifçilik Dersleri, Türk Kooperatifçilik Eğitim Vakfı Yayınları No: 4, Tolga Matbaası, Ankara.
• HAZAR N, (1990), Kooperatifçilik Tarihi, Türk Kooperatifçilik Eğitim Vakfı Yayınları No: 3, Baskı 3, Ankara.
• JAMES HS, Jr. Sykuta ME (2006). Farmer trust in producer- and investor-owned Firms: Evidence from Missouri corn and soybean producers. Agribusiness, Volume: 22, Number: 1, 135- 153.
• GERAY C., (1993), 1990‟lı Yılların Başında Konut Kesimi ve Kooperatifçilik, Ankara Üniversitesi, İletişim Fakültesi Yayınları/ 1 Yıllık 92‟den Ayrı Basım, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara.
• GÖKKAYA N, (1995), Tarım Kooperatifçiliğimiz, Kooperatif Dünyası, Sayı: 289, Nisan, 6- 15.
• GÜMÜŞ İ, (1994), Günümüz Sorunlarının Çözümünde Tüketim Kooperatiflerinin Yeri ve Önemi, 94 Kooperatifçilik Yıllığı, Türk Kooperatifçilik Kurumu Yayınları No: 85, Türk Kooperatifçilik Kurumu, Ankara.
• KAYIKÇI M ve S. Kayıkçı, (2007), Tarım Satış Kooperatifleri ve Birlikleri‟nin Yeniden Yapılandırılması, Türkiye‟de Kooperatifçiliğin Temel Sorunları ve Çözüm Yolları, Gazi Üniversitesi Koop- Mer Ulusal Kooperatifçilik Sempozyumu, T.C. Gazi Üniversitesi Kooperatifçilik Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürlüğü Yayını No:1, Ankara.
• KOCABAŞ Ö. Y., (2003), Türkiye‟de Kooperatifçilik Düşüncenin Gelişimi, Tarım Ekonomisi Derneği, Tarım Ekonomisi Dergisi, Cilt: 8, 15- 24.
• KOÇ H., (2007), Türkiye‟de İlgili Bakanlıkların Görev Alanına Giren Birim Kooperatif ve Üst Örgütleri Sayısal Dağılımı, Türkiye‟de Kooperatifçiliğin Temel Sorunları ve Çözüm Yolları, Gazi Üniversitesi, KOOP-MER Ulusal Kooperatifçilik Sempozyumu, T.C. Gazi Üniversitesi Kooperatifçilik Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürlüğü Yayını No: 1, Ankara.
• KOÇ H, (1995), Kooperatifçilik, Gazi Büro Kitapevi, Ankara.
• KÖY- KOOP, (Köy Kalkınma ve Diğer Tarımsal Amaçlı Kooperatif Birlikleri Merkez Birliği), (2008), Köy- Koop‟un tarihçesi, http://www.koy-koop.org/tarihce.htm, (Erişim: 28-1-2008).
• MÜLÂYİM Z. G., (2006), Kooperatifçilik, Yetkin Yayınları, 5. Baskı, Ankara.
• MÜLÂYİM Z. G., (1992), Kooperatifçilik, 1. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara.
• MOCTEHEDİ M, (1988), Tüketicinin Korunmasında Tüketim Kooperatifleri, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sosyal Yapı- Sosyal Değişme Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul.
• OCAK A, (2006), Türk Konut Sektöründe, Maliyet- Etkinlik Analizi:Toplu Konut İdaresi Başkanlığı, Yerel Yönetim, Konut Yapı Kooperatifleri ve Özel Kesimde Karşılaştırmalı Bir Analiz, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İşletme Eğitimi Bilim Dalı, Yayınlanmamış Yüksek Lisan Tezi, Ankara.
• OSMANAĞAOĞLU Ş., (2007), Cumhuriyet Dönemi Hayvancılık Politikaları ve Kooperatifçilik, Türkiye‟de Kooperatifçiliğin Temel Sorunları ve Çözüm Yolları, Gazi Üniversitesi, KOOP-MER Ulusal Kooperatifçilik Sempozyumu, T.C. Gazi Üniversitesi Kooperatifçilik Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürlüğü Yayını No:1, Ankara.
• OKSAY K (1979), Büyük Mağazacılık ve Tüketim Kooperatifçiliği, Türk Kooperatifçilik Kurumu Yayın No: 41, Türk Kooperatifçilik Kurumu, Ankara.
• ÖMEROĞLU E. Ş, (2007), 17 Tarım Birliğinin Cirosu 1 Milyarı Doları Geçti, http://www.tarimmerkezi.com/yazar_kose.php?hid=5043, (Erişim: 16-1- 2008).
• ÖZDEMİR G, Başaran B., (2003), Türkiye‟de Kooperatifçiliğin Fikir, Anayasa ve Kalkınma Planları Çerçevesinde İncelenmesi, Üçüncü Sektör Kooperatifçilik Dergisi, Sayı: 142, 33- 46.
• ÖZDEMİR N, (1981), Kooperatifçilik, Ankara İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi Yayın No:163, Ankara.
• ÖZKÖSE K, (2003), Anadolu‟nun Türkleşmesi ve İslamlaşmasında Tasavvufi Zümre ve Akımların Rolü, Cumhuriyet Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt: VII / 1, Haziran, 249 – 279.
• RAKAMLARLA TARIM KREDİ, http://www.tarimkredi.org.tr/ (Erişim, 26- 01- 2008).
• TEDGEM, (2007), Aksaray'da Hayvan Dağıtımı Ve Paketleme Tesisi Açılışı, 10- Aralık- 2007, http://www.tedgem.gov.tr/ (Erişim, 29- 1- 2008).
• ÜNER N, (1992), Kooperatif İşletmeciliği, Doğruluk Matbaacılık, İzmir.
• ÜNGÖR A, (2006), Tüketim Kooperatiflerinin Bugünkü Durumuna İlişkin Bir Değerlendirme, Karınca Dergisi, 39.
• YALDIZ C, Mülayim Z. G., (1994), Türkiye‟de Tarım Kooperatiflerine Kooperatif İlkelerinin Uygulaması, Kooperatifçilik Dünyası, Sayı: 277, Nisan.
• YILDIRIM B., (2005), Türkiye Tarım Kredi Kooperatiflerinin Ülkemiz Tarımsal Kooperatifçiliği Adına Avrupa Birliği Müzakere Sürecine Hazırlık Çalışmaları ve Bu Süreçte Hedefleri, Kooperatifçiliğin Sorunları Çözümleri ve Fırsatlar, 18. Milletlerarası Türk Kooperatifçilik Kongresi, Türk Kooperatifçilik Kurumu Yayınları: 97, Türk Kooperatifçilik Kurumu, Ankara.
• YÜKSEL S, (2005), Kooperatifçiliğin Türkiye‟deki Tarihi Gelişimi, Önemi ve Sayısal Veriler Işığında Günümüzdeki Durumu, 18 Milletlerarası Türk Kooperatifçilik Kongresi, Türk Kooperatifçilik Yayınları, Yayın No: 97, Ankara.
• Sayı: 833, Nisan, 38