Hizmetkâr Liderlik Algısının Personel Güçlendirmeye Etkisi: Perakende Sektörü Çalışanları Araştırma

Yıl 2018, Cilt: 20 Sayı: 35, 1 - 11, 28.12.2018

Ali Şükrü Çetinkaya , Esra Yıldız

Öz

Artan rekabet ve hızlı değişen çevre koşulları işletmelerde farklı liderlik tarzlarının uygulanmasını gerekli kılmaktadır. Bu liderlik tarzlarından birisi hizmetkâr liderliktir. Hizmetkâr liderlik personel güçlendirmeyi merkeze alan bir yaklaşım olup empati kurma, dinleyip anlama, farkındalık oluşturabilme, beklenti içerisine girmeme, öngörüye sahip olma, ikna edebilme gibi birçok davranışsal özellikleri içerisinde barındırır. Hizmetkâr liderlik anlayışına sahip yönetim uygulamalarının olduğu işletmelerde personel güçlendirmenin daha başarılı gerçekleştiği görülmektedir. Bu nedenle bu araştırmada perakende sektöründe çalışanların yöneticilerine yönelik Hizmetkâr liderlik algısının personel güçlendirmeye etkisinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Çalışma ampirik araştırma niteliğindedir. Konya ili perakende sektöründe faaliyet gösteren ve birden fazla şehirde şubesi olan 6 farklı büyük zincir işletmeye anket uygulanmıştır. Veri analizi basit tesadüfi yöntemle belirlenen 115 çalışandan elde edilen geçerli ankete göre yapılmıştır. Yapısal Eşitlik Modellemesi yol analizi tekniği kullanılarak yapılan veri analizi sonucuna göre hizmetkâr liderliğin personel güçlendirmeye pozitif yönlü etkisi olduğu tespit edilmiştir (β= 0,87; p < 0,01). Bu sonuca göre işletmelerde hizmetkâr liderliğe ilişkin algının personel güçlendirmede etkili olduğu söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Hizmetkâr liderlik, personel güçlendirme, perakende sektörü

Kaynakça

• Akyüz, B. (2014). "Yönetimde Hizmetkar Liderlik". Gece Kitaplığı,113 s. Akyüz, B. ve Eren, M. Ş. (2013). "Hizmetkâr Liderlik Davranışlarının Eğitim Sektörü Üzerindeki Etkisine Yönelik Teorik Bir Çalışma",Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 8(2),191-205. Arbuckle, J. ve Wothke, W. (2004). "Structural Equation Modeling Using AMOS: An Introduction [EB]. Aslan, Ş. ve Özata, M. (2011). "Sağlık Çalışanlarında Hizmetkâr liderlik: Dennis-Winston ve Dennis-Bocernea Hizmetkâr Liderlik Ölçeklerinin Geçerlik Ve Güvenirlik Araştırması",Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(1), 139-154. Ateş, A. (2014). "Personel Güçlendirme(Empowerment)". In A. Bedük (Ed.), Örgüt Psikolojisi- Yeni Yaklasimlar Güncel Konular: Yeni Yaklasimlar - Güncel Konular (pp. 233-259). Konya: Atlas Akademi. Bakan , İ. ve Doğan, İ. F. (2012). "Hizmetkâr Liderlik" Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(2), 1-12. Baytok,A. ve Ergen,F.D.(2013)"Hizmetkâr Liderliğin Örgütsel Vatandaşlık Davranışına Etkisi: İstanbul ve Afyonkarahisar’daki Beş Yıldızlı Otel İşletmelerinde Bir Araştırma",İşletme Araştırmaları Dergisi, 5(4),105-132 Beck, C. D. (2014). "Antecedents of Servant Leadership A Mixed Methods Study",Journal of Leadership & Organizational Studies, 21(3),299-314. Bedük, A. ve Tambay, A. (2014). "Personel Güçlendirme (Empowerment) Ve İtibar Yönetimi İlişkisi: Bankacılık Sektöründe Bir Alan Çalışması",Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi,2(8),319-338. Bolat,T.,Bolat,İ.O. ve Yüksel,M.(2016).”Hizmetkar Liderlik Ve Psikolojik Güçlendirme İlişkisi: Örgüt Kültürünün Düzenleyici Etkisi”, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,19(36),1. Bulur, Z. (2017). "Perakende Mağaza Tercihini Etkileyen Faktörlerin Tüketici Demografik Özelliklerine Göre Farklılaşması Üzerine Bir Araştırma",Yüksek Lisans Tezi, Bartın Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü,Bartın. Carter, D. ve Baghurst, T. (2014). "The Influence of Servant Leadership on Restaurant Employee Engagement",Journal of Business Ethics, 124(3), 453-464. Cengiz, E. ve Kırkbir, F. (2007). "Yerel Halk Tarafından Algılanan Toplam Turizm Etkisi İle Turizm Desteği Arasındaki İlişkiye Yönelik Yapısal Bir Model Önerisi",Sosyal Bilimler Dergisi,1. Chow, I. H.-s., Lo, T. W.-c., Sha, Z. ve Hong, J. (2006). "The Impact Of Developmental Experience, Empowerment, And Organizational Support On Catering Service Staff Performance", International Journal of Hospitality Management, 25(3), 478-495. Corsun, D. L. ve Enz, C. A. (1999). "Predicting Psychological Empowerment Among Service Workers: The Effect Of Support-Based Relationships",Human Relations, 52(2), 205-224. Chow, I. H.-s., Lo, T. W.-c., Sha, Z. ve Hong, J. (2006). "The Impact Of Developmental Experience, Empowerment, And Organizational Support On Catering Service Staff Performance", International Journal of Hospitality Management, 25(3), 478-495. Corsun, D. L. ve Enz, C. A. (1999). "Predicting Psychological Empowerment Among Service Workers: The Effect Of Support-Based Relationships",Human Relations, 52(2), 205-224. Chow, I. H.-s., Lo, T. W.-c., Sha, Z. ve Hong, J. (2006). "The Impact Of Developmental Experience, Empowerment, And Organizational Support On Catering Service Staff Performance", International Journal of Hospitality Management, 25(3), 478-495. Corsun, D. L. ve Enz, C. A. (1999). "Predicting Psychological Empowerment Among Service Workers: The Effect Of Support-Based Relationships",Human Relations, 52(2), 205-224.
• Çalışkan, S. C., Ürü Sanı, O., Atan, Ö. ve Yozgat, U. (2013). "Hizmetkar Liderliğin Iş-Aile Zenginleşmesi Üzerindeki Etkisinde Kapsamlı Bir Model Geliştirme Arayışları: Örgütle Özdeşleşme Ve Pozitif Psikolojik Kaynakların Bu Etkileşimde Aracılık Rolü Üzerine Bir Araştırma",21.Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi, 30 Mayıs-1 Haziran 2013, Kütahya,298-304. Davenport, B. (2015). "Compassion, Suffering And Servant-Leadership: Combining Compassion And Servant-Leadership To Respond To Suffering", Leadership, 11(3), 300-315. De Clercq, D., Bouckenooghe, D., Raja, U. ve Matsyborska, G. (2014). "Servant Leadership and Work Engagement: The Contingency Effects of Leader–Follower Social Capital",Human Resource Development Quarterly, 25(2), 183-212. Dennis, R. ve Winston, B. E. (2003). "A Factor Analysis Of Page And Wong’s Servant Leadership Instrument",Leadership & Organization Development Journal, 24(8), 455-459. Dennis, R. S. ve Bocarnea, M. (2005). "Development Of The Servant Leadership Assessment Instrument", Leadership & Organization Development Journal, 26(8), 600-615. Dinçer, M. K. ve Öksüz, B. (2011). "Hizmetkar Liderlik Anlayışı İle Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Geliştirmek",Erciyes İletişim Dergisi,2(2),2-18. Doğan, N. ve Başokçu, T. O. (2010). "İstatistik Tutum Ölçeği Için Uygulanan Faktör Analizi Ve Aşamalı Kümeleme Analizi Sonuçlarının Karşılaştırılması",Eğitimde ve Psikolojide Ölçme ve Değerlendirme Dergisi, 1(2), 65-71. Doğan,S. Ve Demiral,Ö.(2009)"Örgütsel Bağlılığın Sağlanmasında Personel Güçlendirme Ve Psikolojik Sözleşmenin Etkisine İlişkin Bir Araştırma", Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 32, 47-80. Duyan, E. C. ve Van Dierendonck, D. (2014). "Hizmetkar Liderliği Anlamak: Teoriden Ampirik Araştirmaya Doğru", Sosyoloji Konferansları,49(2014-1),1-32. Earnhardt, M. P. (2008). "Testing A Servant Leadership Theory Among United States Military Members",Emerging Leadership Journeys, 1(2), 14. Eren, E. (2015).Örgütsel Davranış ve Yönetim Psikolojisi, Beta Basım A.Ş., 642 s., İstanbul. Eren, F. ve Yalçıntaş, M. (2017). "Hizmetkar Liderlik İle İş Tatmini Arasındaki İlişki: Bir Havayolu Şirketi Örneği",Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 10(19), 851-864. Fındıkçı, İ. (2012). Hizmetkar Liderlik -Bir Gönül Yolculuğu Alfa Yayınları,785 s. Greenleaf, R. K. (1997). The Servant As Leader, In R. P. Vecchio (Ed.), Leadership: Understanding the dynamics of power and influence in organizations (pp. 429-438). Notre Dame, IN, US: University of Notre Dame Press.(Reprinted From"Servant Leadership",Paulist Press,1977,pp.7-17). Günaydın, S. C., Sanı, F. O. Ü., Tarlacı, Ö. A. ve Yozgat, U. (2016). "Hizmetkâr Liderliğin Pozitif Örgütsel Davranış Değişkenleri ile İlişkisi Üzerine Bir Araştırma".,Elektronik Mesleki Gelişim Ve Araştırmalar Dergisi, 4(1). Gürbüz,G.,Kumkale,İ. Ve Oğuzhan,A.(2013)"Bankacılık Sektöründe Personel Güçlendirme Uygulamalarının Örgütsel Bağlılığa Etkisi: Trakya Bölgesi Bankalarında Araştırma", Internatıonal Conference On Eurasıan Economıes,2-11. Gürbüz, S. ve Şahin, F. (2014). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri Felsefe – Yönetim – Analiz. Seçkin Yayıncılık, Ankara. Gürsoy, H. ve Aydemir, İ. (2017). "Personel Güçlendirmenin Kurumsal Bağlılığa Etkisi: Güvenlikten Sorumlu Bir Kamu Kurumunda Araştırma",Eskisehir Osmangazi Universitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(1), 95-119. Hair, J. J., Joseph, F., Anderson, R. E. ve Tatham, R. L. (1998). Multivariate Data Analysis With Readings (4 ed.). Macmillan London. Heidari,M.,Ghasemi,S. Ve Heidari,R.(2013)." Relationship between Servant Leadership and Empowerment in Successful and Unsuccessful National Sport Teams of Islamic Republic of Iran", International Research Journal of Management Sciences,1 (3), 68-73. İlısu, İ. (2012). "Personel Güçlendirmenin Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Ve İşten Ayrılma Niyetine Etkisi Üzerine Bir Araştırma", Yüksek Lisans Tezi, Niğde Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü,Niğde. Irving, J. A. (2005). Servant Leadership And The Effectiveness Of Teams. School of Leadership Studies,Regent University. İslamoğlu, A. H. ve Alnıaçik, Ü. (2014). Sosyal Bilimlerde Araştirma Yöntemleri, Beta Yayınevi,No:3463,511 s.,İstanbul. Kaplan,M. ve Uzun,A.(2017)"Hizmetkar Liderlik Algılamalarının Tükenmişlik Üzerindeki Etkisi: Otel İşletmelerinde Bir Araştırma", Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi,(7)1,14-26. Karagöz, Y. ve Kösterelioğlu, İ. (2008). "İletişim Becerileri Değerlendirme Ölçeğinin Faktör Analizi Metodu ile Geliştirilmesi",Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21, 81-98. Karakaş, A. (2014). "İşletmelerde Personeli Güçlü Kılma Yollarından Personeli Güçlendirme", Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi ,6(11),79-105. Keleş, Y., Pelit, E. ve Yağcı, K. (2011). "Güçlendirme Algısı Ile Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Ilişkisi: Kemer’deki Beş Yıldızlı Otel Işletmelerinde Bir Uygulama" 12. Ulusal Turizm Kongresi,30 Kasim-4 Aralık,2011,Düzce, 601-606. Kitapcı, H., Kaynak, R. ve Okten, S. S. (2013). "Güçlendirmenin İş Tatmini Ve İşten Ayrilma Niyetine Etkisi: Kamu Ve Özel Sektörde Mukayeseli Bir Araştirma (The Effect of Empowerment on Job Satisfaction and Turnover Intention: A Comparative Study of Public and Private Sector)",International Review of Economics and Management, 1(1), 49-73. Konan, N., Demir, H. ve Karakuş, M. (2015). "A Study of Turkish Adaptation of Executive Servant Leadership Scale into Turkish", Electronic International Journal of Education, Arts, and Science,1(1),135-155. Krog, C.L., ve Govender, K. (2015). "The Relationship Between Servant Leadership And Employee Empowerment, Commitment, Trust And İnnovative Behaviour: A Project Management Perspective." SA Journal of Human Resource Management, 13(1), 1-12. Lashley, C. (1996). "Research Issues For Employee Empowerment In Hospitality Organisations",International Journal of Hospitality Management, 15(4), 333-346. DOI: https://doi.org/10.1016/S0278-4319(96)00025-4. Laub, J. (2018). "Explaining the Servant Mindset: The OLA Servant Leadership Model Leveraging the Power of Servant Leadershi"p (pp. 73-111): Springer. Liden, R. C., Wayne, S. J., Meuser, J. D., Hu, J., Wu, J. ve Liao, C. (2015). "Servant leadership: Validation of a short form of the SL-28",The Leadership Quarterly, 26(2), 254-269. Liden, R. C., Wayne, S. J., Zhao, H. ve Henderson, D. (2008). "Servant leadership: Development of a multidimensional measure and multi-level assessment",The Leadership Quarterly, 19(2), 161-177. Parolini, J. L. (2004). "Effective Servant Leadership: A Model Incorporating Servant Leadership And The Competing Values Framework" Proceedings of the Servant Leadership Research Roundtable,(1-13). Patterson, K. A. (2003). Servant leadership: A theoretical model. Regent University. Rennaker, M. A. ve Novak, D. (2011). "Culture: Leadership Principles For Building Healthy And Productive Distributed Teams",Distributed Team Collaboration in Organizations: Emerging Tools and Practices (pp. 32-49): IGI Global. Robbins, T. L., Crino, M. D. ve Fredendall, L. D. (2002). "An Integrative Model Of The Empowerment Process",Human Resource Management Review, 12(3), 419-443. Russell, R. F. (2001). "The Role Of Values In Servant Leadership",Leadership & Organization Development Journal, 22(2), 76-84. DOI: doi:10.1108/01437730110382631. Spears, L. C. (1995). Reflections on leadership: How Robert K. Greenleaf's theory of servant-leadership influenced today's top management thinkers. Wiley. Spreitzer, G. M. (1995)." Psychological Empowerment In The Workplace: Dimensions, Measurement, And Validation",Academy of Management Journal, 38(5), 1442-1465. Spreitzer, G. M., Kizilos, M. A. ve Nason, S. W. (1997). "A Dimensional Analysis Of The Relationship Between Psychological Empowerment And Effectiveness Satisfaction, And Strain",Journal of Management, 23(5), 679-704. Tokmak,M.(2018)"Yöneticilerin Hizmetkâr Liderlik Davranışlarının Çalışanlar Tarafından Algılanma Düzeylerine Yönelik Bir Araştırma"Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 32(4). Vondey, M. (2010). "The Relationships Among Servant Leadership, Organizational Citizenship Behavior, Person-Organization Fit, And Organizational Identification", International Journal of Leadership Studies, 6(1), 3-27. Williams, B., Onsman, A. ve Brown, T. (2010). "Exploratory factor analysis: A five-step guide for novices", Australasian Journal of Paramedicine, 8(3). Wong, P. T. (2003). "An opponent-process model of servant leadership and a typology of leadership styles",Servant Leadership Roundtable at Regent University, Virginia Beach, VA, on Oct, 16, 2003. Wong, P. T., Davey, D. ve Church, F. B. (2007). "Best practices in servant leadership",Servant Leadership Research Roundtable, School of Global Leadership and Entrepreneurship, Regent University, 7(1), 1. Yılmaz,C. ve Ceylan,A.(2016)"Hizmetkâr Liderlik ile Örgütsel Bağlılık Arasındaki İlişki Üzerine Bir Çalışma" Yıldız Socıal Scıence Revıew,75-90. Yılmazer, A. (2013). İnsan Kaynakları Yönetimi ve Örnek Olaylar: Yönetim – İnsan Kaynakları Yönetimi – İşçi İşveren ilişkileri. Seçkin Yayıncılık, 224 s. Yoshida, D. T., Sendjaya, S., Hirst, G. ve Cooper, B. (2014). "Does Servant Leadership Foster Creativity And Innovation? A Multi-Level Mediation Study Of Identification And Prototypicality",Journal of Business Research, 67(7), 1395-1404. Yüksekbilgili, Z. ve Akduman, G. (2015). "Perakende Mağazacilik Sektöründe Satiş Personelinin Demografik Özellikleri Ve Personel Memnuniyeti İlişkisi", Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 14(52),86-99. Zou, W.-C., Tian, Q. ve Liu, J. (2015). "Servant Leadership, Social Exchange Relationships, And Follower's Helping Behavior: Positive Reciprocity Belief Matters", International Journal of Hospitality Management, 51, 147-156.