Kırgızistan Örneğinde Yurt Dışında Yayınlanan Türk Dizilerine İlişkin İzleyici Görüşleri

Yıl 2023, Cilt: 25 Sayı: 45, 1264 - 1283, 29.12.2023

İrfan Arık

Öz

Günümüzde dünyanın farklı coğrafyalarında birçok farklı ülkede Türk dizileri izlenmektedir. Türkiye’deki iç pazara yönelik üretimle başlayan ve yurt dışına açılmasıyla birlikte büyük bir ivme kazanan Türk dizileri dünyada dizi sektörüne son 15 yılda damgasına vurmuş vaziyettedir. Türk dizilerinin yoğun olarak izlendiği ve günlük sohbetlere konu olduğu ülkelerden biri de Kırgızistan’dır. Kırgızistan’da Türk dizileri ülkenin en büyük kanallarında ve devlet televizyonunda yayınlanmış ve büyük bir izleyici kitlesine ulaşmıştır. Araştırmada nitel bir araştırma yöntemi kullanılmıştır. İzleyicilerin Türk dizileriyle ilgili düşüncelerini derinlemesine görüşmeler yaparak ortaya koymak amaçlanmıştır. Bu amaçla yarı yapılandırılmış bir görüşme formu oluşturulmuş ve Türk dizilerinden en az birini bir sezondan az olmamak şartıyla izlemiş izleyicilerle yüz yüze görüşmeler yapılarak veriler toplanmıştır. Araştırma sonucunda izleyicilerin Türk dizilerini izledikten sonra Türkiye ve Türkler hakkındaki önyargılarının olumlu yönde değiştiği görülmüştür. Ayrıca izleyiciler, Türk dizilerinde bazen fazla dram olsa da gerçek hayatın gösterildiğini ve tarihi dizilerde tarihle ilgili daha önce bilmedikleri bilgiler edindiklerini belirtmişlerdir.

Anahtar Kelimeler

Türk dizileri, Kırgızistan, İzleyici görüşleri, Orta Asya.

Etik Beyan

“Yurt Dışında Yayınlanan Türk Dizilerine İlişkin İzleyici Görüşleri (Kırgızistan Örneği)” başlıklı çalışmanın yazılması ve yayınlanması süreçlerinde Araştırma ve Yayın Etiği kurallarına riayet edilmiş ve çalışma için elde edilen verilerde herhangi bir tahrifat yapılmamıştır. Araştırmada kullanılan veriler 2019 yılı Haziran-Temmuz aylarından Kırgızistan’ın başkenti Bişkek’te toplanmıştır. Ayrıca bu çalışma, 20-21 Mayıs 2021 tarihinde Çeşme’de gerçekleştirilen “4th Cultural Informatics, Communication & Media Studies Conference” adlı konferansta sözlü olarak sunulan bildirinin genişletilmiş halidir.

Viewers' Opinions on Turkish TV Series Broadcast Abroad in the Case of Kyrgyzstan

Öz

Today, Turkish TV series are watched in many different countries in different geographies of the world. Turkish TV series, which started with the production for the domestic market in Türkiye and gained great momentum with the opening abroad, have left their mark on the series sector in the last 15 years in the world. One of the countries where Turkish series are watched intensively and are the subject of daily conversations is Kyrgyzstan. In Kyrgyzstan, Turkish series were broadcast on the country's largest channels and state television and reached a large audience. A qualitative research method was used in the study. It is aimed to reveal the thoughts of the viewers about Turkish series by conducting in-depth interviews. For this purpose, a semi-structured interview form was created, and data were collected by conducting face-to-face interviews with viewers who had watched at least one of the Turkish series for not less than one season. As a result of the research, it was seen that the prejudices of the viewers about Türkiye and Turks changed positively after watching Turkish series. In addition, viewers stated that although there was sometimes too much drama in Turkish series, real life was shown and that they had obtained information about history in historical series that they did not know before.

Anahtar Kelimeler

Turkish TV series, Kyrgyzstan, Viewer opinions, Central Asia.

Kaynakça

• Akdağ, A. (2011). 2000-2010 Yılları Arasında Türkiye’de Dizi Yapım Politikaları. (Yüksek Lisans Tezi). Kadir Has Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Akova, S. (2014). Türk Dizilerinin Balkanlar’daki Etkileri (Sırbistan, Karadağ ve Bosna Hersek Örneklemi). (Doktora Tezi). Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Anadolu Ajansı (2022). “Bakan Ersoy: Dünya halkları Türk dizileri sayesinde Türk kültürünü merak etmeye başlıyor”. Anadolu Ajansı 7 Haziran 2022. https://www.aa.com.tr/tr/kultur/bakan-ersoy-dunya- halklari-turk-dizileri-sayesinde-turk-kulturunu-merak-etmeye- basliyor/2607802, (25.04.2023).
• Anadolu Ajansı (2019a). “Uluslararası Emmy Ödüllü ilk Türk oyuncu: Haluk Bilginer”. Anadolu Ajansı 27 Kasım. https://www.aa.com.tr/tr/kultur-sanat/uluslararasi-emmy-odullu-ilk-turk-oyuncu-haluk-bilginer/1655991, (21.05.2023).
• Anadolu Ajansı (2019b). “Kırgızistan’da Türk dizileri halkı birleştiriyor”. Anadolu Ajansı 26 Kasım. https://www.aa.com.tr/tr/uluslararasi-kopru-kuran-turk-dizileri, (05.04.2023).
• Anadolu Ajansı (2019c). “Türk dizi ve sinema sektörü 22 firmayla MIPCOM’da”. Anadolu Ajansı 14 Ekim. https://www.aa.com.tr/tr/kultur-sanat/turk-dizi-ve-sinema-sektoru-22-firmayla-mipcomda/1613103, (11.05.2023).
• Anas, O. (2014). Turkey’s Soft Power Challenges in the Arab World. Akademik İncelemeler Dergisi, 6(2), 233-258.
• Arbatlı, M. S, ve Kurar, İ. (2015). Türk Dizilerinin Kazak-Türk Kültürel Etkileşimine ve Türkçenin Yaygınlaşmasına Etkisi. Turkish Studies-International Periodical for the Languages Literature and History of Turkish or Turkic, 10(2), 31-48.
• Arık, İ. (2023). Orta Asya’da Türk Dizilerini İzleme Eğilimleri. Konya: Eğitim Yayınevi.
• Arık, İ. ve Çelik, F. (2019). Türk dizilerinin Orta Asya Türk Cumhuriyetlerinde Türkçe öğrenmeye etkisi (Kırgızistan örneği). Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(64), 677-691.
• Aslan, P. (2018). Bir Uluslararası Halkla İlişkiler Stratejisi Olarak Kültür ve Yaratıcı Endüstri Ürünleri: Latin Amerika Pazarında Türk Dizileri Üzerine Bir Araştırma. (Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Ateşalp, S. T. (2016). Nitelikli Televizyon: Medya Profesyonellerinden Türk Televizyon Dizilerinde Nitelik. Galatasaray Üniversitesi İletişim Dergisi 25, 9-37.
• Avşar, Z. ve Terzi, Ü. (2022). Dizilerin Üretiminde Ortaya Çıkan Dijital Yeniliklerin Küresel Kreatif Kararlar Üzerindeki Etkilerine Genel Bir Bakış. İ. Sarıtaş ve A. Özsoy (Ed.), Kültürel Değişim ve 2010-2020 Endüstrileşme Sürecinde Türk Dizileri içinde (ss. 57-66), İstanbul: İstanbul Ticaret Odası Sektörel Araştırmaları, Yayın No: 2022 – 16.
• Aziz, A. (2015). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri ve Teknikleri. Ankara: Nobel Yayınevi.
• Aydınlık (2022). “Dizi sektöründe dünya ikincisiyiz: Kültür ve tanıtım elçisi dizilerimiz”. Aydınlık Gazetesi 16 Kasım. https://www.aydinlik.com.tr/haber/dizi-sektorunde-dunya-ikincisiyiz-kultur-ve-tanitim-elcisi-dizilerimiz-351002, (28.03.2023).
• Balaban, A. (2015). The Impacts of Turkish TV Serials Broadcasted in Albania on Albanian and Turkish Relations. European Journal of Social Sciences Education and Research. 5(1), 473-495.
• Başar, U. (2020). İran Toplumu ve Türk Televizyon Dizileri. Ankara: İRAM (İran Araştırmaları Merkezi) Yayınları.
• Bilis, P. Ö., Bilis, A. E. ve Sydygalieva, M. (2018). Türkiye-Türk Cumhuriyetleri Kültürel İlişkilerinde Televizyon Dizileri Faktörü: Kırgızistan Örneği. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(1), 403-425.
• Calinos (2011). “Haberler”. Calinos Haberler 11 Nisan. https://www.calinos.com/haberler-detay-page06.html, (27.04.2023).
• Campos-Perez, B. G. (2017). Şili Televizyonlarındaki Türk Dizilerinin Şili Basınında Sunumu. (Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• CNNTÜRK (2017). “Bakan Zeybekçi’den gizli reklam çıkışı”. CNNTÜRK 6 Kasım. https://www.cnnturk.com/turkiye/bakan-zeybekciden-gizli-reklam-cikisi-buzlama-yuzunden-film-bile-seyredemiyoruz, (02.06.2023).
• CNNTÜRK (2015). “MIPTV Onur Madalyası ilk kez bir Türk’e veriliyor”. CNNTÜRK 16 Mart. https://www.cnnturk.com/guncel/miptv-onur-madalyasi-ilk-kez-bir-turke-veriliyor, (03.06.2023).
• Çaycı, B. (2021). Aşırı İzlemeyle Değişen Dizi İzleme Biçimlerinin İzleyiciler Üzerindeki Etkileri. The Turkish Online Journal of Design Art and Communication, 11(2), 403-423.
• Doğanay, M. ve Aktaş, M. K. (2021). Türkiye’de Televizyon Dizisi Sektörü. Marmara Üniversitesi Öneri Dergisi, 16(56), 852-878.
• Geçer, E. (2015). Türk Dizileri Üzerine Kültürel ve İdeolojik Bir Değerlendirme: “Made in Turkey”. Mütefekkir, Aksaray Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Dergisi, 2(3), 13-23.
• Haberler (2022). “Kırgızistan’da 6’ncı Türk Filmleri Haftası başladı”. Haberler 16 Haziran. https://www.haberler.com/guncel/kirgizistan-da-6-nci-turk-filmleri-haftasi-basladi-15020783-haberi/, (11.06.2023).
• Habertürk (2018). “Kırgızistan’da gençler Türk dizileri için Kırgızca dublaj talebi nedeniyle seslendirme ekibi kurdu”. Habertürk 7 Nisan. https://www.haberturk.com/kirgizistan-da-gencler-turk-dizileri-icin-kirgizca-dublaj-talebi-nedeniyle-seslendirme-ekibi-kurdu-3031528, (07.05.2023).
• Hayajneh, E. ve İnan, R. (2015). Arap Coğrafyasındaki Soft Power Türk Dizileri ve Bu Dizilerin Etkileri (Ürdün, Harim-i Sultan Örneği). The Journal of Academic Social Science, 18, 114-123.
• Hürriyet (2020). Paraguay'da Türk dizilerine büyük rağbet: Çocuklarına Türkçe isim vermeye başladılar. Hürriyet 23 Eylül. https://www.hurriyet.com.tr/kelebek/magazin/paraguayda-turk-dizilerine-buyuk-ragbet-cocuklarina-turkce-isim-vermeye-basladilar-41619051, (28.112023).
• Karaca, N. B. (2021). “Türk dizileri 190 ülkede, 47 ülkede ise top listesinde...”. Habertürk 27 Haziran. https://www.haberturk.com/yazarlar/nihal-bengisu-karaca/3116796-turk-dizileri-190-ulkede-47-ulkede-ise-top-listesinde, (14.05.2023).
• Karçiç, S. ve Arslan, M. (2015). Türk Dizilerinin Boşnakça Anadil Taşıyıcılarının Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğrenimine Etkisi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 4(2), 179-187.
• Kaya, R. ve Günal, H. (2015). Tarih Öğretmenlerinin Muhteşem Yüzyıl Dizisi Özelinde Tarih Konulu Film ve Dizilerin Öğretimde Kullanımına Yönelik Görüşleri. Turkish History Education Journal, 4(1), 1-48.
• Kayıpsagın, M. (2013). “Калкты кандай сериал кызыктырат?” (Halk hangi dizileri beğeniyor?). BBC News Kırgızistan, 15 Kasım. http://www.bbc.com/kyrgyz/entertainment/2013/11/131115_tv_series, (18.04.2023).
• Koparal, Ç. (2015). “İspanya’dan Japonya’ya Türk dizilerinin dünya çapındaki başarısı”. Independent Türkçe, 17 Ağustos. https://www.indyturk.com/node/530656/k%C3%BClt%C3%BCr/i%CC%87, (12.05.2023).
• Kuyucu, M. (2017). Üniversite Eğitimi Gören Y Kuşağının Televizyonda Dizi İzleme Alışkanlıkları. Turkish Studies, 13(26), 879-905.
• Laçiner, S. (2023). “Türkiye’nin en hızlı yükselen ihracat sektörü: Türk dizileri”. Panoramanews 11 Haziran 2023. https://panorama-news.de/yazarlar/turkiyenin-en-hizli-yukselen-ihracat-sektoru-turk-dizileri/, (16.06.2023).
• Normhaber (2022). “Türk dizileri ‘turizm elçisi’ oldu!”. Normhaber 24 Nisan 2022 https://www.normhaber.com/turk-dizileri-turizm-elcisi-oldu-235266, (11.05.2023).
• NTV (2017). “Kara Sevda Uluslararası Emmy Ödülü alan ilk Türk dizisi oldu”. NTV 21 Kasım 2017. https://www.ntv.com.tr/galeri/yasam/kara-sevda-uluslararasi-emmy-odulu-alan-ilk-turk-dizisi-oldu,AM6CbNYwEE6dApGoiyhQRw/, (23.05.2023).
• Nuroğlu, E. (2013). Dizi Turizmi: Orta Doğu ve Balkanlar’dan Gelen Turistlerin Türkiye’yi Ziyaret Kararında Türk Dizileri Ne Kadar Etkili. 5. Uluslararası İstanbul İktisatçılar Zirvesi, Ekim 8-10 2013, İstanbul.
• Ökmen, Y. E. ve Göksu, O. (2019). Kültürel Diplomasi Bağlamında Türk Dizilerinin İhracatı ve Kültür Aktarımına Katkısı: ‘Diriliş Ertuğrul’ Örneği. O. Göksu (Ed.), Kamu Diplomasisinde Yeni Yönelimler içinde (ss. 247-291), Konya: Literatürk Academia.
• Önkol, A. (2011). Üniversite Gençlerinin Romanlardan Uyarlama Dizilere Bakışı. International Journal of Social and Economic Sciences, 1(2), 81-86.
• Özarslan, Kübra. (2020). Ülke Markalaması Bağlamında Uluslararası Basında Türk Dizileri ve Türkiye İmajı. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22(1), 215-238.
• Öztürk, M. ve Atik, A. (2016). Ulusal Pazardan Küresel Pazarlara Uzanan Süreçte Türk Dizilerinin Gelişimi. Maltepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 3(2), 66-82.
• Pinto, İ. (2023). “Türk dizi ihracatı, liderliğe oynuyor”. BusinessDiplomacy Aktüel 2023. https://businessdiplomacy.net/tr/tu%CC%88rk-dizi-i%CC%87, (10.06.2023).
• Plusglobal (2023). “Film, sinema, dizi ve belgesel sektörü-hizmet ihracatı destekleri”. Plusglobal 2 Haziran 2023. https://www.plusglobal.com.tr/film-sinema-dizi-ve-belgesel-sektoru-hizmet-ihracati-destekleri, (18.06.2023).
• Sabah (2022a). “Destan’ Venedik TV Ödülleri’ne aday olan tek Türk dizisi oldu”. Sabah Gazetesi 3 Aralık. https://www.sabah.com.tr/magazin/destan-venedik-tv-odullerine-aday-olan-tek-turk-dizisi-oldu-6263757, (17.05.2023).
• Sabah (2022b). “Dizi ve filmler Türk kültürünü dünyaya yayıyor”. Sabah Gazetesi 9 Haziran. https://www.sabah.com.tr/kultur-sanat/2022/06/09/dizi-ve-filmler-turk-kulturunu-dunyaya-yayiyor, (28.04.2023).
• Sarıtaş, İ. ve Özsoy, A. (2022). Kültürel Değişim ve 2010-2020 Endüstrileşme Sürecinde Türk Dizileri. İstanbul: İstanbul Ticaret Odası Sektörel Araştırmaları.
• Sayın, E. (2021). “Türk dizileri dünyanın dört bir yanına köprü oldu”. TRT Haber 2 Mart 2021. https://www.trthaber.com/haber/kultur-sanat/turk-dizileri-dunyanin-dort-bir-yanina-kopru-oldu-560791.html, (02.06.2023).
• Sulaymanova, Ç. (2015). “Deputat CK M.Bakirov vozmuşen tem, şto OTRK transliruet turetskie serialı, a ne otechestvennie kinokartini” (Milletvekili Bakirov, KTRK’nın yerli filmler yerine Türk TV dizileri yayınlaması üzüntü verici). Kabar Haber Ajansı, 12 Haziran 2015. http://old.kabar.kg/society/full/57071, (25.03.2023).
• Takvim (2021). “Taliban'dan yeni yasak”. Takvim Gazetesi 22 Kasım. https://www.takvim.com.tr/dunya/2021/11/22/son-dakika-talibandan-yeni-yasak-turk-dizileri-de-etkilenecek-kadinlarin-oynadigi-yapimlarin-gosterilmesi-yasaklandi, (15.04.2023).
• Takvim (2014). “Orta Asya'nın Hollywooduyuz”. Takvim Gazetesi 21 Nisan. https://www.takvim.com.tr/guncel/2014/04/21/orta-asyanin-hollywooduyuz, (22.05.2023).
• TTÖMER (2019). TTÖMER (Türkiye Türkçesi Öğretim Merkezi) Brifing Dosyası 2019. Bişkek, Kırgızistan.
• Turan, A. C. (2023). Türk Televizyon Dizilerinin Azerbaycan Gençliği Üzerindeki Etkileri. (Yüksek Lisans Tezi). Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Turizmnews (2021). “Türk dizileri kültür elçisi”. Turizmnews 7 Eylül 2021 https://www.turizmnews.com/turk-dizileri-kultur-elcisi/24231/, (16.05.2023).
• Warrad, M. A. N. (2019). Ürdün Üniversiteleri Öğrencilerinin Arapça Dublajlı Türk Dizilerini Kullanımları ve Doyuma Ulaşmaları: Anket Çalışması. (Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Ünal, U. (2016). Kamu Diplomasisi-Kalkınma Yardımları ve Algı Araştırması Çerçevesinde. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Yazar, F. (2020). Kamu diplomasisi aracı olarak Türk dizi sektörünün değerlendirilmesi. Stratejik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(3), 529-541.
• Yürümez, R. ve Yürümez, A. (2019). Kırgızistan’da Türkiye Türkçesi öğretimi. C. Buyar (Ed.), Kırgızistan Araştırmaları içinde (ss. 221-236), Bişkek: BYR Publishing House.