GRAMŞİYAN HEGEMONYANIN YENİDEN ÜRETİMİNDE BİR BURJUVA BİLİM DALI OLARAK ULUSLARARASI İLİŞKİLER DİSİPLİNİ

Yıl 2024, Cilt: 26 Sayı: 47, 1281 - 1303, 31.12.2024

Yasin Avcı , Rukiye Saygılı

https://doi.org/10.18493/kmusekad.1527123

Öz

Antonio Gramsci, hegemonya yaklaşımı sebebiyle Uluslararası İlişkiler (Uİ) disiplini nezdinde tartışılan önemli isimlerdendir. Nitekim Uİ’de hâkim olan ve zor ile maddi güç unsurlarına dayalı hegemonya yaklaşımı yerine rıza bileşenini de temel alan bir hegemonya kurgusu ortaya koyan Gramsci’nin disiplindeki etkisi güçlü olmuştur. Öyle ki Gramsci’ye dair Uİ çalışmaları, ağırlıklı olarak Neo-Gramşiyan bir perspektifle ortaya konan Robert W. Cox’un Eleştirel Teorisi etrafında kümelenmiştir. Benzer şekilde Gramşiyan hegemonya ile disiplinin teorilerinin hegemonya yaklaşımlarını mukayeseli olarak inceleyen çalışmalar da yaygındır. Bu çalışmada ise bizatihi Uİ disiplini, Gramşiyan hegemonyanın devamı/yeniden üretimi noktasındaki işlevselliği kapsamında incelenmiştir. Bir başka anlatımla Gramsci’nin üzerinde durduğu hegemonyanın rıza unsurunun tesisi bakımından Uİ’nin araçsallığı ile disiplinin bu araçsallığının hegemonyanın görünümlerinden hangilerine denk geldiği meselesi çalışmanın temel sorunsalıdır. Dolayısıyla çalışmada, Uİ’nin hâkim burjuva sınıfın bir disiplini olduğunu gösteren emareler üzerinden disiplinin Gramşiyan hegemonyanın rıza unsurunun tesisi bakımından nasıl işlevselleştirildiğinin ortaya konması olmuştur.

Anahtar Kelimeler

Antonio Gramsci, Hegemonya, Uluslararası İlişkiler

THE DISCIPLINE OF INTERNATIONAL RELATIONS AS A BOURGEOIS SCIENCE IN THE REPRODUCTION OF GRAMSHIAN HEGEMONY

Öz

Antonio Gramsci is one of the important names discussed in the International Relations (IR) discipline due to his approach to hegemony. Indeed, Gramsci, who put forward a hegemony structure based on the consent component instead of the hegemony approach that is dominant in IR and based on the elements of coercion and material power, has had a strong influence on the discipline. So much so that IR studies on Gramsci are mainly clustered around Robert W. Cox's Critical Theory, which is put forward with a Neo-Gramscian perspective. Similarly, studies that comparatively examine the hegemony approaches of the theories of the discipline with Gramscian hegemony are also common. In this study, the IR discipline itself is examined within the scope of its functionality in terms of the continuation/reproduction of Gramscian hegemony. In other words, the instrumentality of IR in terms of establishing the consent element of hegemony that Gramsci emphasizes and the issue of which aspects of hegemony this instrumentality of the discipline corresponds to are the fundamental problematic of the study. Therefore, the study aims to reveal how the discipline is functionalized in terms of establishing the consent element of Gramscian hegemony, through the signs that show that IR is a discipline of the dominant bourgeois class.

Anahtar Kelimeler

Antonio Gramsci, Hegemony, International Relations

Kaynakça

• Adamson, W. L. (1980). Hegemony and Revolution: A Study of Antonio Gramsci’s Political and Cultural Theory. Berkeley-Los Angles: University of California Press.
• Anderson, P. (2007). Gramsci Hegemonya Doğu Batı Sorunu ve Strateji. T. Günersel (Çev.). İstanbul: Salyangoz Yayınları.
• Antoniades, A. (2018). Hegemony and International Relations. Int Polit, 55, 595-611.
• Augelli, E. ve Murphy, C. N. (1993). Gramsci and International Relations: A General Perspective with Examples from Recent US Policy Toward the Third World. Cambridge Studies in International Relations, 26(1), 127-147.
• Avcı, Y. ve Söker, Ç. (2017). Tanımazlıktan Anlaşılmazlık Sorununa: Uluslararası İlişkilerde Karl Marks. Akademik Yaklaşımlar Dergisi, 8(2), 1-34.
• Avcı, Y. (2023). Uluslararası İlişkilerde İdealizm-Realizm Tartışması. M. Aksoy (Ed.), Uluslararası İlişkilerin Tarihi ve Teorik Tartışmalar içinde (ss. 55-109). Ankara: Orient Yayınları.
• Avcı, Y. (2017). Uluslararası İlişkiler Disiplininde Tina Sendromu Pozitivizmin Davranışsalcı Altın Çağı ve Simülasyon. Bursa: Dora Yayıncılık.
• Bensussan, G. ve Labica, G. (2016). Marksizm Sözlüğü. V. Yalçıntoklu (Çev.). İstanbul: Yordam Kitap.
• Betz, F. (2021). Mencken, Butler, and The Men Who Rule Us. Menckeniana, 226, 1-32.
• Bhaskar, R. (2018). Gerçekçi Bilim Teorisi. S. Oğuz (Çev.). Ankara: Akılçelen Kitaplar.
• Bocock, R. (1986). Hegemony. London: Tavistock Publications.
• Bostanoğlu, B. ve Okur, M. A. (2009). Uluslararası İlişkilerde Eleştirel Kuram Hegemonya-Medeniyetler ve Robert W. Cox. Ankara: İmge Kitabevi.
• Bull, H. (1966). International Theory: The Case for a Classical Approach. World Politics, 18(3), 361-377.
• Buttigieg, J. A. (1995). Gramsci on Civil Society. Boundary 2, 22(3), 1-32.
• Cammett, J. M. (1967). Antonio Gramsci and the Origins of Italian Communism. Stanford: Stanford University Press.
• Carnoy, M. (2001). Gramsci ve Devlet. Praksis, 3, 252-278.
• Carnoy, M. (2014). Devlet ve Siyaset Teorisi. S. Coşar, M. Yetiş ve A. Örküp (Çev.). Ankara: Dipnot Yayınları.
• Clavin, P. (2013). Securing the World Economy: The Reinvention of the League of Nations, 1920-1946. Oxford: Oxford University Press.
• Comte, A. (1858). Positive Philosophy. H. Martineu (Çev.). New York: Calvin Blanchard.
• Çakmak, H. (2016). ABD’nin Askeri Müdahaleleri 1801’den Günümüze. İstanbul: Kaynak Yayınları.
• Davidson, A. (1977). Antonio Gramsci: Towards an Intellectual Biography. London: Merlin Press.
• DeBenedetti, C. (1974). James T. Shotwell and the Science of International Politics. Political Science Quarterly, 89(2), 379-395.
• Engerman, D. C. (2010). Social Science in the Cold War. Isis, 101(2), 393-400.
• Fiori, G. (2009). Antonio Gramsci: Bir Devrimcinin Yaşamı. K. Emiroğlu (Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Foglesong, D. S. (1995). America’s Secret War Against Bolshevism. Carolina: The University of North Carolina Press.
• Gaddis, J. L. (1968). The United States And The Origins Of The Cold War: 1943-1946 (Yayımlanmamış doktora tezi). The University of Texas, Austin.
• Gat, A. (2005). The Democratic Peace Theory Reframed The Impact of Modernity. World Politics, 58, 73-100.
• Gill, S. (1990). American Hegemony and Trilateral Commission. Cambridge: Cambridge University Press.
• Gill, S. R. ve Law, D. (1993). Global Hegemony and the Structural Power of Capital. S. Gill (Der.), Gramsci, Historical Materialism and International Relations içinde (ss. 93-126). Cambridge: Cambridge University Press.
• Gilpin, R. (1981). War and Change in World Politics. Cambridge: Cambridge University Press.
• Gökten, Y. S. (2013). Hegemonya İlişkilerinin Dünü, Bugünü ve Geleceği Neo Gramsci’ci Bir Bakış. Ankara: Notabene Yayınları.
• Gramsci, A. (1971). Selections from the Prison Notebooks. London: Lawrence &Wishart.
• Gramsci, A. (1978). Selections From the Political Writings 1921-1926. London: Lawrence and Wishart.
• Gramsci, A. (2014). Hapishane Defterleri. A. Cemgil (Çev.). İstanbul: Belge Yayınları.
• Güç, K. (2015). Liberal Enternasyonalizmin Tarihsel Dönüşüm Süreçleri ve Güncel Krizleri. Akademik Hassasiyetler, 2(4), 149-176.
• Halifeoğlu, M. ve Yetiş, M. (2013). Gramsci, Sivil Toplum-Devlet ikiliği ve Kuramsal Kökenler. Mülkiye Dergisi, 37(1), 163-188.
• Hall, S., Lumley, B. ve McLennan, G. (1985). Siyaset ve İdeoloji-Gramsci. S. Emiralp (Çev.). Ankara: Birey ve Toplum Yayınları.
• Halliday, F. (1994). Rethinking International Relations. London: Macmillan.
• Halliday, F. (1990). ‘The Sixth Great Power’: on the Study of Revolution and International Relations. Review of International Studies, 16(3), 207-221.
• Halliday, F. (1988). Three Concepts of Internationalism. International Affairs, 64(2), 187-198.
• Hardach, G. (1977). The First World War, 1914-1918. Los Angeles: University of California Press.
• Hawkes, D. (2004). Ideology. UK: Taylor & Francis.
• Hoare, G. ve Sperber, N. (2016). An Introduction to Antonio Gramsci: His Life, Thought and Legacy. London: Bloomsbury Publishing.
• Hobson, J. (2007). Is critical theory always for the white West and for Western imperialism? Beyond Westphilian towards a post-racist critical IR. Review of International Studies, 33, 91-116.
• Hunt, G. (1986). Gramsci, Civil Society and Bureaucracy. Praxis International, 6(2), 206-219.
• Jones, J. G. (2019). Lord Davies of Llandinam Papers. Journal of Liberal History, 102, 37-39.
• Josephson, H. (1975). James T. Shotwell and the Rise of Internationalism in America. London: Associated University Press.
• Kahraman, H. B. (2010). Türk Siyasetinin Yapısal Analizi I Kavramlar, Kuramlar, Kurumlar. İstanbul: Agora Yayınları.
• Kamminga, H. ve Somsen, G. (2016). Introduction. H. Kamminga ve G. Somsen (Ed.), Pursuing The Unity of Science Ideology and Scientific Practice from the Great War to the Cold War içinde (ss. 1-12). London: Routledge.
• Kapani, M. (2016). Politika Bilimine Giriş. Ankara: BB101 Yayınları.
• Kaplan, M. A. (1966). The New Great Debate: Traditionalism vs. Science in International Relations. World Politics, 19(1), 1-20.
• Kaymaz, İ. Ş. (2007). Wilson Prensipleri ve Liberal Emperyalizm. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 23(67), 145-174.
• Kennedy, P. (1987). The Rise and Fall of the Great Powers: Economic Change and Military Conflict from 1500-2000. London: Fontana Press.
• Krasner, S. D. (1976). State Power and the Structure of International Trade. World Politics, 28(3), 317-347.
• Kurnaz, İ. (2024). İbn Haldun’un Fikriyatını Uluslararası Tarihsel Sosyoloji Bağlamında Değerlendirmek. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 26(46), 647-668.
• Kurnaz, İ. (2023). Uluslararası İlişkiler Disiplininin Sonu Tartışmaları. M. Aksoy (Ed.), Uluslararası İlişkilerin Tarihi ve Teorik Tartışmalar içinde (ss. 203-291). Ankara: Orient.
• Lenin, V. I. U. (1943). What is to be Done?. New York: International Publishers.
• Markwell, D. J. (1986). Sir Alfred Zimmern revisited: fifty years on. Review of International Studies, 12(4), 279- 292.
• Martin, J. (1997). Hegemony and the Crisis of Legitimacy in Gramsci. History of the Human Sciences, 10(1), 37- 56.
• Martin, J. (2002). Antonio Gramsci: Intellectual and Political Context. London: Taylor & Francis.
• Martin, N. C. (1977). Antonio Gramsci and the Revolution That Failed. New Haven: Yale University Press.
• Marx, K. ve Friedrich, E. (2015). Alman İdeolojisi (Feuerbach). S. Belli (Çev.). Ankara: Sol Yayınları.
• Marx, K. ve Friedrich, E. (2020). Komünist Manifesto. N. Satlıgan, T. Ağaoğlu, O. Göçmen ve Ş. Alpagut (Çev.). İstanbul: Yordam Kitap.
• Marx, K. (2009). Hegel’in Hukuk Felsefesinin Eleştirisi. K. Somer (Çev.). Ankara: Sol Yayınları.
• McCall, S. W. (1914). Memorial to Edwin Ginn. The Journal of Education, 80(15), 397-400.
• Mclellan, D. (2012). İdeoloji. B. Yıldırım (Çev.). İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Menchik, J. (2021). Woodrow Wilson and the Spirit of Liberal Internationalism. Politics, Religion & Ideology, 22(2), 231-253.
• M. L. H. (1942). The Non-Recognition of the U. S. S. R. and Its Effect upon the Statute of Limitations. University of Pennsylvania Law Review and American Law Register, 90(5), 607-616.
• Morton, A. D. (2011). Gramsci’yi Çözümlemek Küresel İktisatta Hegemonya ve Pasif Devrim. B. Baysal (Çev.). İstanbul: Kalkedon Yayınları.
• Mouffe, C. (1979). Gramsci and Marxist Theory, Boston: Routledge and Kegan Paul.
• Murphy, C. N. (1998). Understanding IR: Understanding Gramsci. Review of International Studies, 24(3), 417- 425.
• Murzi, M. (2010). Positivism. M. Bevir (Ed.), Encyclopedia of Political Theory. New York: SAGE Publishing.
• Narski, I. S. (2013). Pozitivizmin Ortaya Çıkışı ve Gelişimi. O. Geridönmez (Ed.), Pozitivizm-Bilim ve Düşünce Kitap Dizisi 3 içinde (ss. 25-119). M. Erdal, O. Geridönmez, Y. Atan ve T. Şahbaz (Çev.). İstanbul: Evrensel Basım Yayın.
• Norwood, S. H. (2007). Complicity and Conflict: Columbia University’s Response to Fascism, 1933-1937. Modern Judaism- A Journal of Jewish Ideas and Experience, 27(3), 253-283.
• Okur, M. A. (2015). Gramsci, Cox ve Hegemonya: Yerelden Küresele, İktidarın Sosyolojisi Üzerine. Uluslararası İlişkiler, 12(46), 131-151.
• Önal, N. E. (2018). Feuerbach’tan günümüze militan ateizmin diyalektik eleştirisi. Madde, Diyalektik ve Toplum, 1(4), 195-202.
• Özlük, E. (2009a). Gelenekselcilik-Davranışsalcılık Tartışmasını Bağlamında Anlamak. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 64(03), 197-220.
• Özlük, E. (2009b). Uluslararası İlişkiler Disiplininin Soy Kütüğü. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 9(17), 237- 260.
• Palmer, N. D. (1980). The Study of International Relations in the United States: Perspectives of Half a Century. International Studies Quarterly, 24(3), 343-363.
• Pauwels, J. (2017). Hayırlı Savaş Söylencesi İkinci Dünya Savaşı’nda Amerika, Ç. Sümer (Çev.). İstanbul: Yordam Kitap.
• Pauwels, J. (2003). Profits über Alles!: American Corporations and Hitler. Labour/Le Travailleur, 51, 223-250.
• Pearmain, A. (2020). Antonio Gramsci: A Biography. London: Bloomsbury Publishing.
• Piller, E. (2006). A Tumultuous Relationship: Nicholas Murray Butler and Germany in The Era of The Two World Wars. Peace & Change, 31, 555-584.
• Portelli, H. (1982). Gramsci ve Tarihsel Blok, K. Somer (Çev.). Ankara: Savaş Yayınları.
• Pourmokhtari, N. (2013). A Postcolonial Critique of State Sovereignty in ir: the contradictory legacy of a ‘West- centric’ discipline. Third World Quarterly, 34(10), 1767-1793.
• Puchala, D. J. (2005). World Hegemony and the United Nations. International Studies Review, 7(4), 571-584.
• Ransome, P. (2010). Antonio Gramsci Yeni Bir Giriş, A. İ. Başgül (Çev.). Ankara: Dipnot Yayınları.
• Rich, P. (2002). Reinventing Peace: David Davies, Alfred Zimmern and Liberal Internationalism in Interwar Britain. International Relations, 16(1), 117-133.
• Rosamond, B. (2007). Hegemony. M. Bevir (Ed.), Encyclopedia of Governance içinde (s.409). New York: SAGE Publications.
• Russell, E. ve Russell, B. (1960). Philip Noel-Baker. International Relations, 2(1), 1-2.
• Schmidt, B. C. (1998). Lessons from the Past: Reassessing the Interwar Disciplinary History of International Relations. International Studies Quarterly, 42(3), 433-459.
• Showstack-Sassoon, A. (1980). Gramsci’s Politics. London: Croom Helm.
• Smith, S. (2002). The United States and the Discipline of International Relations: “Hegemonic Country, Hegemonic Discipline”. International Studies Review, 4(2), 67-85.
• Sorel, G. (1999). Reflections on Violence. Cambridge: Cambridge University Press.
• Tanrısever, O. (1996). Yöntem Sorunu: Gelenekselcilik-Davranışsalcılık Tartışması. A. Eralp (Ed.), Devlet, Sistem ve Kimlik: Uluslararası İlişkilerde Temel Yaklaşımlar içinde (ss. 89-131). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Teschke, B. ve Lacher, H. (2007). The changing ‘logics’ of capitalist competition. Cambridge Review of International Affairs, 20(4), 565-580.
• Thomas, P. D. (2009). The Gramscian Moment Philosophy, Hegemony and Marxism. Leiden-Boston: Brill.
• Thompson, K. W. (1960). Political Realism and the Crisis of World Politics. Princeton: Princeton University Press.
• Toman, M. ve Akman, H. (2014). Tarihi Süreç İçerisinde Amerikan İmparatorluğu. Tarih Okulu Dergisi, 7(20), 285-331.
• Unterberger, B. M. (1987). Woodrow Wilson and the Bolsheviks: The “Acid Test” of Soviet-American Relations. Diplomatic History, 11(2), 71-90.
• Uzgel, İ. ve Bedirhanoğlu, N. (2015). Eleştirel bir Literatür Değerlendirmesi: Dışlamadan Sınırlı Tanımaya, Uluslararası İlişkiler Kuramları ve Marksizm. Uluslararası İlişkiler, 12(46), 104-130.
• Van der Pijl, K. (2013). The wages of discipline: Rethinking international relations as a vehicle of Western hegemony. Spectrum: Journal of Global Studies, 4(1), 5-26.
• Vergin, N. (2014). Siyasetin Sosyolojisi, Kavramlar, Tanımlar, Yaklaşımlar. İstanbul: Doğan Kitap.
• Wæver O. (1998). The Sociology of a Not So International Discipline: American and European Developments in International Relations. International Organization, 52(4), 687-727.
• Wendt, A. (2012). Uluslararası Siyasetin Sosyal Teorisi, H. S. Ertem ve S. G. I. Öner (Çev.). İstanbul: Küre Yayınları.
• Wight, C. (2013). Philosophy of Social Science and International Relations. W. Carlsnaes, T. Risse ve B. A. Simmons (Ed.), Handbook of International Relations içinde (ss. 29-57). London: SAGE Publications.
• Williams, R. (1973). Base and Superstructure in Marxist Cultural Theory. New Left Review, 82, 3-16.
• Worth, O. (2015). Rethinking Hegemony. London: Palgrave Macmillan.
• Yalvaç, F. (2009). Eleştirel Gerçekçilik: Uluslararası İlişkiler Kuramında Post-Pozitivizm Sonrası Aşama. Uluslararası İlişkiler, 6(24), 3-32.
• Yalvaç, F. (2013). Tarihsel Sosyoloji ve Uluslararası İlişkiler: Jeopolitik, Kapitalizm ve Devletler Sistemi. Uluslararası İlişkiler, 10(38), 3-28.
• Yavuz, Ş. (2011). Antonio Gramsci’nin Devlet ve Toplumlara Bakışı. İlim Dünyası, 3, 8-17.
• Yetiş, M. (2009a). Antonio Gramsci. Ç. Veysal (Ed.), 1900’den Günümüze Büyük Düşünürler içinde (ss. 123-172). İstanbul: Etik Yayınları.
• Yetiş, M. (2009b). Gramsci ve Devletin İki Görünümü. Mülkiye Dergisi, 33(264), 129-153.
• Yetiş, M. (2014). Hegemonya. G. Atılgan ve A. Aytekin (Ed.), Siyaset Bilimi, Kavramlar, İdeolojiler, Disiplinler Arası İlişkiler içinde (ss. 87-98). İstanbul: Yordam Kitap.
• Yurdusev, N. A. (1996). Uluslararası İlişkiler Öncesi. A. Eralp (Ed.), Devlet, Sistem ve Kimlik: Uluslararası İlişkilerde Temel Yaklaşımlar içinde (ss. 15-57). İstanbul: İletişim Yayınları.