Geleneksel Kırgız Nakışları

Yıl 2023, Sayı: 12, 1562 - 1568, 26.09.2023

İlknur Bayrak İşcanoğlu

https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.1332866

Öz

Yaşanılan coğrafya insana zengin bir hayal gücü kazandırır. Tanrı Dağları’nın eteğinde yaşayan Kırgız halkı da bu zengin Kırgızistan coğrafyasından nasibini almıştır. Zengin bitki örtüsü ve çeşitli canlılarıyla Kırgız coğrafyası insana uçsuz bucaksız bir hayal gücü bahşetmiştir. Eşsiz güzellikteki tabiat karşısında insanoğlu da gündelik ve özel günlerde kullandığı pek çok eşyasının üzerine nakışlarla tabiatın güzelliklerini nakşetmiştir. Ayrıca Kırgız halkının zengin sözlü kültürünün etkisinin de coğrafya ile birlikte nakışların oluşumunda ve nakışların taşıdıkları anlamları açısından var olduğu görülür. Kırgız kültüründe kullanılan el yapımı çeşitli eşyaların üzerinde farklı renklerde ve farklı anlamlarda pek çok nakışı görmek mümkündür. Keçeden, ağaçtan, deriden, bakırdan, gümüşten ve farklı maddelerden yapılmış eşyalarda geleneksel Kırgız nakışları ile karşılaşılır. Kırmızı, mavi, siyah, yeşil rengiyle ve şekliyle farklı anlamlar taşıyan nakışlar bazen bir yastıkta veya bir kilimde, bazen bir sandıkta bazen de boz üyün üzerinde ortaya çıkmaktadır. Günümüzde özellikle modada kadın giyim kuşamında nakışlar modernize edilerek tüm dünyaya sunulmakta ve böylelikle geleneksel Kırgız nakışları tüm dünyanın dikkatini çekmektedir. Bu çalışmada geleneksel Kırgız nakışları hem estetik oluşumları hem kullanım alanları hem de toplum hayatı içerisinde taşıdıkları anlamları ve ilettikleri mesajları açısından açıklanmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Nakış, tabiat, el sanatları, Kırgızlar, Kırgız kültürü.

Tradıtıonal Kyrgyz Embroıdery

Öz

The geography in which one lives gives a rich imagination. The Kyrgyz people, who live in geography at the foot of the Tian Shan Mountains, also got their share from this rich geography of Kyrgyzstan. The Kyrgyz geography, with its rich vegetation and various living creatures, has bestowed a vast imagination to people. In the face of the uniquely beautiful nature, human beings have embroidered the beauties of nature on many of their belongings that they use daily and on special occasions. In addition, it is seen that the influence of the rich oral culture of the Kyrgyz people exists in the formation of the embroidery together with the geography and in terms of the meanings of the embroidery. It is possible to see many embroideries in different colors and with different meanings on many handmade items used in Kyrgyz culture. Traditional Kyrgyz embroidery is encountered on items made of felt, wood, leather, copper, silver and other materials. Embroidery, which has different meanings with its red, blue, black, green color and shape, sometimes appears on a pillow or a rug, sometimes on a chest, and sometimes on gray wool. Today, especially in fashion women's clothing, embroideries are modernized and presented to the whole world, and thus traditional Kyrgyz embroidery attracts the attention of the whole world. In this study, traditional Kyrgyz embroidery has been tried to be explained in terms of both their aesthetic formations, their usage areas, the meanings they carry in social life and the messages they convey.

Anahtar Kelimeler

embroidery, nature, handicrafts, Kyrgyz, Kyrgyz culture.

Kaynakça

• Arıkan, M. ve Kallimci İ. T. (2008). Kutsal Kırgız Kalpağı. Turkish Studies, 3(2), 33-42.
• Arıkoğlu, E., Alimova C., Askarova, R., Selçuk, B. K. (2017). Kırgızca-Türkçe Sözlük I-II. Bişkek: Kırgızistan Türkiye Manas Üniversitesi Yayınları.
• Çınıyeva, E. (2011). Kırgız Uluttuk Ornamentinin Kommunikatsiya Sistemasındagı Rolu. Magistrdik Dissertatsiya. Kırgız-Türk Manas Üniversitesi: Bişkek.
• Dautova, Ş., —vd. (2014). Kiyimdegi Kırgız Oymoloru. İzvestiya KGTU İm. İ. Razzakova Jurnalı. 31, 301-305.
• Dıykanbayeva, M. (2017). Kırgız Kültüründe Boz Üy. Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, 38, 217-226.
• Klavdia, A. ve Aydarbek, K. (2004). Kırgızların Millî Giysileri. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Orozobayev, A. K. (2014). Oymolordun Maksatı Cana Maanisi (Kırgız Oymolorunun Misalında). Vestnik Issık Külskogo Üniversiteta. 37, 1-11.
• Tilekeyeva, C. (2015). Köçmön Aşkana. Bişkek: Rural Development Fond