Vergi Aflarına Mükellef Tepkisi: Türkiye’de Vergi Aflarından Kimler Faydalanıyor?

Yıl 2006, Sayı: 12, 149 - 171, 01.12.2006

Fatih Savaşan

Öz

Türkiye’de vergi ve sigorta prim aflarına sıkça başvurulmaktadır. Öyle ki son kırk beş yıllık zaman diliminde neredeyse her bir buçuk yıla bir af düşmektedir. Bu nedenle affın özelde vergi sistemindeki ve genelde ise ekonomideki bazı yapısal bozuklukların bir sonucu olarak görülmesi mümkündür. Bu çalışmada, Türkiye’de aflardan faydalanan mükellefleri faydalanmayanlardan ayrıştıran temel özelliklerin belirlenmesi hedeflenmektedir. Bu amaçla mükellefler üzerinde uygulanan anketle derlenen veriler ikili ve çoklu ‘ayrışım analizi’ ile irdelenmiştir. Elde edilen bulgulara göre, aftan faydalanan mükelleflerin öne çıkan üç özelliği sigorta prim affından da faydalanmış olmak, daha önce vergisel yükümlülüklerinde gecikmeler yaşamış ve denetim geçirmiş olmaktır

Anahtar Kelimeler

Vergi afları, affa katılım, ayrışım analizi

Kaynakça

• Akalın, Güneri (2004), “XXI. Yüzyılda Piyasa Uyumlu Türk Vergi Sisteminin Stratejisi Ne
• Olmalıdır?”, Gelişme Stratejileri ve Makroekonomik Politikalar, Tebliğ Sunuşları, 2004
• Türkiye İktisat Kongresi, 5-9 Mayıs, İzmir, s. 109-145. Akdoğan, Abdurrahman (2005), Kamu Maliyesi, Ankara: Gazi Kitabevi, 10. Baskı.
• Aktan, Coşkun Can (2003), Kamu Ekonomisi ve Kamu Maliyesi, İzmir: Birleşik Matbaacılık, 2. Baskı.
• Altunışık, R; R. Coşkun; S. Bayraktaroğlu ve E.Yıldırım (2004), Sosyal Bilimlerde Araştırma
• Yöntemleri SPSS Uygulamalı, Sakarya: Sakarya Kitabevi, 3. Baskı. Alm, James (1998), “Tax Compliance and Administration”, Discussion Papers in Economics,
• Center for Economic Analysis, Working Paper no: 98-12, Economics, University of Colo- rado at Boulder, http://www.colorado.edu/econ/CEA/papers98/wp98-12.pdf [Erişim: 5 Kasım 2005].
• Alm, James (1991), “A Perspective on the Experimental Analysis of Taxpayer Reporting,
• The Accounting Review, vol. 66, no 3, July, s. 577-593. Alm, James; Michael McKee and William Beck (1990), “Amazing Grace: Tax Amesties and Compliance”, National Tax Journal, v. 43, no1, pp. 23-37.
• Andreoni, James, Brian Erard, and Jonathan Feinstein (1998), “Tax Compliance”, Journal of
• EconomicLiterature, v. 36, issue 2, p. 818-869. Bayraklı, H. Hüseyin, Tolga Saruç ve İsa Sağbaş (2004), “Vergi Kaçırmayı Etkileyen Faktör- lerin Belirlenmesi ve Vergi Kaçaklarının Önlenmesi: Anket Çalışmasının Bulguları”, 19.
• Türkiye Maliye Sempozyumu, Uludağ Üniversitesi İİBF Maliye Bölümü, Belek-Antalya, , ss. 204-253. Bülbül, Duran ve Karadeniz Hülya, “Vergi ve Sigorta Prim Aflarının Kayıt Dışı Ekonomi Üze- rine Etkisi”, 19. Türkiye Maliye Sempozyumu, Uludağ Üniversitesi İİBF Maliye Bölümü, Belek-Antalya, 2004, ss 801-812.
• Can, İsmail (2003), “Ekonomik Krizlere Karşı Uygulanması Gereken Vergi Politikası”, Maliye
• Dergisi, sayı 142 (Ocak-Nisan), ss. 69-107. Dönmez, Recai (1992), Teoride ve Uygulamada Vergi Afları, Anadolu Üniversitesi, Eskişe- hir, 1992.
• Dönmez, Recai (-), “Pişmanlık Ve Islah Kurumunun İşlerliğine Yönelik Kuramsal Tartışmalar Ve Bu Kurumun Hukuki Niteliği”, http://home.anadolu.edu.tr/~rdonmez/pismanlik.html Ekim 2005]
• Fisher, Ronald C, John H. Goddeeris ve James C. Young, “Participation in Tax Amnesties: The Individual Income Tax”, National Tax Journal, v. 42, no 1, 1989, pp. 15-27.
• Gelir İdaresi Başkanlığı, Vergi İstatistikleri, http://www.gelirler.gov.tr/gelir2.nsf (3 Ka- sım 2005).
• Kellner, Martin (2004), “Tax Amnesty 2004/2005- an Appropriate Revenue Tool?”, German
• Law Journal, vol 05, number 04, 2004, s.345
• Kızılot, Şükrü ve Şafak E. Çomaklı (2004), “Vergi Kayıp ve Kaçakları ve Kayıtdışı Ekonomi İliş- kisi ve Boyutlarının Mevzuat Açısından Değerlendirilmesi”, 19. Türkiye Maliye Sempozyu- mu, 10-14 Mayıs, Belek/Antalya, Uludağ Üniversitesi, İİBF Maliye Bölümü, s.115-157.
• Marchese, Carla ve Fabio Privileggi, “Who participates in tax amnesties? Self-selection of risk-averse taxpayers”, http://econpapers.repec.org/paper/ucaucapdv/ (1 Eylül 2005).
• Ritsema, Christina M. (2003), “Economic and Behavioral Determinants of Tax Compliance:
• Evidence from the 1997 Arkansas Tax Penalty Amnesty Program”, the 2003 IRS
• Research Program, June 2003, www.economia.unitus.it/mare/IRSArkansasamnesty.pdf (2 Eylül 2005).
• Rosen, Harvey S. (1995), Public Finance, Chicago: Irwin, 4th Edition.
• SABAN, Nihal (2001), “Vergi Suçlarında Affı Anayasa ile Sorunsallaştırmak”, Anayasa Yar- gısı Dergisi, cilt no: 18, ss. 451-475.
• Spicer, John (2005), Making Sense of Multivariate Analysis, Sage Publications: Thousand
• Oaks, London, New Delhi, 2005.
• SPSS 11.0 (2001), Statistical Production and Software Solutions.
• Tuncer, Selahattin (1972), Kamu Maliyesi, İstanbul: Yalkın Ofset Matbaası, 3. Baskı.
• Yazıcıoğlu, Yahşi ve Samiye Erdoğan (2004), SPSS Uygulamalı Bilimsel Araştırma Yöntem- leri, Ankara: Detay Yayıncılık, 1. Baskı.