Tüketimcilik ve Metalaşma Kıskacında Boş Zaman

Yıl 2006, Sayı: 11, 27 - 53, 01.06.2006

Ömer Aytaç

Öz

Tüketim kültürünün yükselişiyle birlikte, boş zaman, büsbütün tüketimciliğin ve metalaşmanın kıskacına girmiştir. Artık, boş zaman, eskiden olduğu gibi, özgürlük, spontanelik ve istemli tercihlerin alanı değil, daha çok “tüketme ayini” içinde geçirilen bir yaşam alanıdır. Boş zaman endüstrisinin sunduğu sınırsız seçenekler sayesinde, boş zaman, neredeyse tümüyle tüketimsel/maddi bir boyut kazanmıştır. Kapitalizm bu alana büyük yatırımlar yapmakta ve boş vakti, tümüyle kontrolüne almaya çalışmaktadır. Bu sayede, boş vakit deneyimleri ve bu alanda devreye sokulan değer ve anlayışlar bir tüketim nesnesine dönüşmüştür. Boş zaman terminolojik anlamından uzaklaşarak maddi, ticari, tüketimci, metasal bir içeriğe sahip olmuştur. Bu makalede, boş zamanın anlamında ve içeriminde yaşanan değişime, tüketimci ve metasal boyutuna dikkat çekilmektedir

Anahtar Kelimeler

Tüketim, Tüketim kültürü, Boş zaman, Tüketimci boş zaman

Leisure In The Helm Of Commodification And Comsumption

Öz

With the proliferation of the consumption culture, whole spaces of living
and specifically leisure are at the helm of consumption and commodity. The connotative
placement of leisure including freedom, spontaneity, and conscious are preferences
replaced with the conceptional placement of consumption. With the affluent
representation of the options, the leisure has gain nearly whole dimensions of commoditization
and consumption. This article deals with the change within the meaning
and content of the leisure in respect to consumption and commodification.

Anahtar Kelimeler

consumption, consumption culture, leisure, consumptive leisure

Kaynakça

• Albee, Georg W. (l982), “Protestan Ahlakı, Cinsellik ve Psikoterapi”, Seminer (Ege Ün. Sos- yal Bilimler Der.), Sayı l
• Atay, Tayfun (2005), “Kırmızı Bisikletli Çocuk”, Radikal Kitap 29 Nisan 2005
• Aytaç, Ömer (2004), “Kapitalizm ve Hegemonya İlişkileri Bağlamında Boş Zaman”, Cumhuri- yet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 28, Sayı 2, Aralık: 115-138
• Balme, Maurice (1984), “Attitudes to Work and Leisure in Ancient Greece”, Greece and Rome, 1, No.2 (October) : 140-152
• Barnet, J.R. – Cavanagh, J. (1995) Küresel Düşler, Çev. Gülden Şen, İstanbul: Sabah Yay.
• Baudrillard, Jean. (1997), Tüketim Toplumu, Çev.H.Deliçaylı-F.Keskin, İst:Ayrıntı Yay.
• Baudrillard, Jean (1995), “Bir Tüketim Kuramı Üzerine”, Çev. O.Kunal, Cogito, Sayı,5, Güz: 89–102
• Bauman, Zygmunt (l997), Özgürlük, Çev. V. Erenus, İst: Sarmal Yayınları
• Bauman, Zygmunt (l999), Çalışma Tüketicilik ve Yeni Yoksullar, Çev. Ü.Öktem, İst: Sarmal Yay
• Belk, Russell W. (1998) “Third Word Consumer Culture”. Research in Marketing, Supplement Marketing and Development: Toward Broader Dimensions, Ed.E.Kumcu-A. F.Fırat, Greenwich: JAI Press Inc: 103-126.
• Beneton, Philippe (1991), Toplumsal Sınıflar, İst: İletişim Yayınları
• Benington, J.-White, Judy (1992), “Leisure Services at a Crossroads”, The Future of Leisure Services (Ed.J.Benington-J.White) London:Longman:1-36
• Bittman, Michael, Wajcman, Judy (2000), “The Rush Hour: The Character of Leisure Time and Gender Equity”, Social Forces, 79 (1): 165-189
• Bocock, Robert (l997), Tüketim, Çev. İmren Kutluk, Ankara: Dost Yayınları
• Chaney, David (1999), Yaşam Tarzları, Çev. İmren. Kutluk, Ank: Dost Yayınları
• Creekmore, Charlie (1994), “Theory of the Leisure Trap” Utne Reader, Jan-Feb. N 61: 61
• Debord, Guy (1996), Gösteri Toplumu, İstanbul: Ayrıntı Yayınları
• Erbaş, Hayriye- Sallan-Gül, Songül (2001), “Kapitalizm ve Kültür: Popüler Kültürün Küresel- leşmesi ve Piyasalaşması”, Mülkiye, Temmuz-Ağustos, Cilt XXV, 229: 207-229
• Featherstone, Mike (1996), Postmodernizm ve Tüketim Kültürü, Çev. M.Küçük, İst: Ayrıntı Yay.
• Fiske, John (1999), Popüler Kültürü Anlamak, Çev.S. İrvan, ,Ank: Ark Yayınları
• Fromm, Erich (l987), İtaatsizlik Üzerine Denemeler, Çev. A. Sayın, İstanbul: Yaprak Yay.
• Hamelink, Cees J. (1991),“Enformasyon Devriminden Sonra Yaşam Sürecek mi? Enformas- yon Devrimi Efsanesi (Ed. Y.Kaplan), Kayseri: Rey Yayınları:257–277
• Harvey, David (1997), Postmodernliğin Durumu, Çev. S.Savran, İst: Ayrıntı Yayınları
• Hemingway, J.L. (1996). “Emancipating Leisure: The Recovery the Freedom in Leisure” Journal of Leisure Research, 28 (1): 27-43
• Hıbbıns, Ray (1996), “Global Leisure” Social Alternatives, Jan, Vol 15, ıssue 1: 22-25
• Horkheımer, Max, ADORNO, Theodor W. (1996), Aydınlanmanın Diyalektiği II., Çev.O.Özgül, İst: Kabalcı Yayınevi
• Illich, İvan, (1990 ) Tüketim Köleliği, Çev. M.Karaşahan, İst: Pınar Yayınları
• Jensen, Rolf (2003), Düş Toplumu, Çev. Mehmet Zaman, İstanbul: Hayat Yayınları
• Junıu, Susana (2000), “Downshifting:Regaining the Essence of Leisure” Journal of Leisure Research, Vinter, v 32 i 1 : 69-73
• Katz-Gerro, Tally (1999), “Cultural consumption and social stratification: Leisure Activites, musical tastes, and social location” Sociological Perspectives, Winter, V 42, İ 4:627-646
• Kıvel, Beth D. (2000), “Leisure, Experience and Idendity: What Difference Does Differ- ence Make?” Journal of Leisure Research, Winter, V32, i1:79-81
• Kraus, Richart (1994), “Tomarrow’s Leisure: Meeting the Challenges” The Journal of Phy- scal Education, Recreation, Dance April Vol.65 N4:42-47
• Kumar, Krishan (1999), Sanayi Sonrası Toplumdan Postmodern Topluma Çağdaş Dünyanın Yeni Kuramları, Çev.M.Küçük, Ank: Dost Kitabevi Yayınları
• Macfarlane, Alan (1993), Kapitalizm Kültürü, Çev. R.Hakan Kır, İst: Ayrıntı Yayınları
• O’neill, John (1986), “The Disciplinary Society: From Weber to Foucault”, The British Journal of Sociology, Vol:37 (1):42-60
• Pronovost, Gilles (1998), “The Money We Spend” Current Sociology, July, vol.48 (3) :83-91
• Reith, Gerda (2004), “Consumption and its Discontents: Addiction, Identity and The Prob- lems of Freedom”, The British Journal of Sociology, Volume 55 Issue 283-300
• Ritzer, George (1998), Toplumun McDonaldlaştırılması, İstanbul: Ayrıntı Yay.
• Ritzer, George (2000), Büyüsü Bozulmuş Dünyayı Büyülemek, Çev. Ş.S.Kaya, İst: Ayrıntı Yay.
• Roberts, K. (1999), Leisure in Contemporary Society, London: CABİ Publishing
• Robins, Kevin (l999), İmaj, Görmenin Kültür ve Politikası, Çev. N.Türkoğlu, İst: Ayrıntı Yay.
• Rojek, Chris (1995), Decentring Leisure, Rethinking Leisure Theory, London:Sage Public
• Rojek, Chris. (1993), Ways of Escape: Modern Transformations in Leisure and Travel, Lon- don: Sage Publications
• Sarup, Madan (l997), Post-Yapısalcılık ve Postmodernizm (Çev. A.Baki Güçlü), Ankara: Ark Yayınları
• Schiller, Herbert (l993), Zihin Yönlendirenler, Çev. C.Cerit, İst: Pınar Yayınları
• Stautin, G.-Turner,B.S. (1993), “Nostalji, Postmodernizm ve Kitle Kültürü Eleştirisi” Modernite Versus Postmodernite (Der.M.Küçük) Ank:Vadi Yayınları: 259-275
• Sylvester, Charles (1999), “The Classical Idea of Leisure: Cultural Ideal or Class Prejudice”, Leisure Sciences, 21:3-16
• Thompson, Grahame F. (1995), “If You can’t Stand the Heat get off the Beach: The UK Holiday Business”, Sociology of Leisure A Reader (Ed.C.Critcher vd.) Lon:E&FN Spon: 168-182
• Tomlinson, John (2004) Küreselleşme ve Kültür. İstanbul: Ayrıntı Yayınları
• Veblen, Thornstein (1995), Aylak Sınıf, cev.İ.User, İst: Marmara Üni.Yayını