Çilekte (Fragaria x ananassa Duch.) Hasat Sonrası Enfeksiyon ve Kalite Üzerine Bazı Uçucu Yağların Etkisi

Yıl 2019, Cilt: 2 Sayı: 1, 27 - 35, 31.07.2019

Mehmet Ufuk Kasım , Feridun Yılmaz , Semra Koşumcu , Rezzan Kasım

Öz

Bu çalışma farklı
bitkilere ait uçucu yağların çilek meyvesinin muhafazası sırasında kalite
değişimi ve enfeksiyon gelişimini engellemedeki etkilerinin belirlenmesi
amacıyla yürütülmüştür. Bu amaçla 1000 ppm dozunda kekik (Thymus vulgaris), kimyon (Cuminum cyminum), nane (Mentha spicata), tarçın (Cinnamomum
zeylanicum) ve çörekotu (Nigella
sative) doğal bitkisel uçucu yağları çilek meyvelerine pülverize olarak
uygulanmıştır. Uygulamayı takiben çilekler her bir kutuda 200±10 g meyve
olacak şekilde kapaklı polietilen
tereftalat kutular içerisinde ambalajlanmıştır. Paketlenmiş çilek meyveleri
1±1ºC sıcaklık ve %90 oransal nem içeren soğuk odalarda depolanmıştır. 11 gün süreyle muhafaza edilen çileklerde 3., 5.,
7., 9. ve 11. günlerde, ağırlık kaybı, meyve rengi, meyve eti sertliği, suda
çözünebilir kuru madde (SÇKM), titre edilebilir asitlik, şeker miktarı,
enfeksiyon oranı, görünüş ve tat puanlaması ölçüm ve gözlemleri yapılmıştır.
Araştırmadan elde edilen sonuçlara göre, özellikle çörekotu ve nane uçucu
yağları başta olmak üzere tüm uçucu yağların enfeksiyon gelişimini baskıladığı
buna karşılık meyve rengi, SÇKM miktarı, glikoz içeriği ve görünüş puanları
üzerinde uçucu yağların önemli bir etkisi olmadığı bulunmuştur. Bununla
birlikte kekik uçucu yağının ağırlık kaybını azalttığı, kekik dışındaki tüm
uçucu yağların yumuşamayı geciktirdiği, nane uçucu yağının asit parçalanmasını
geciktirdiği, çörek otu uçucu yağının şeker kaybını hızlandırdığı ancak kekik
uçucu yağının tad kalitesinin bozulmasına neden olduğu tespit edilmiştir. Sonuç
olarak, kullanılan uçucu yağlar içerisinde olgunlaşmayı geciktirmesi ve
enfeksiyonu engellemesi nedeniyle, çileklerin depolama kalitesinin korunması
açısından nane uçucu yağının en iyi sonucu verdiği bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Çilek, Depolama, Enfeksiyon, Kalite, Uçucu Yağ

Kaynakça

• Serçe S., Özgen M., 2014. Çilek Yetiştiriciliği ve Güncel Eğilimler. Türk Tarım Dergisi, 1-6.
• FAO, 2017. FAOSTAT. http://www.fao.org/ faostat/en/#data/QC. (Erişim tarihi: 15.01.2019).
• TUİK, 2017. Türkiye İstatistik Kurumu. http://tuik.gov.tr/PreTabloArama.do. (Erişim tarihi: 15.01.2019).
• Özeker E., 2003. Çilek Yetiştiriciliği. Çiftçi Broşürü. E.Ü. Tarımsal Uygulama ve Araştırma Merkezi, No:30.
• Almenar E., Hernández-Muñoz P., Lagarón J. M., Catalá R., Gavara R., 2006. Controlled atmosphere storage of wild strawberry fruit (Fragaria vesca L.). Journal of agricultural and food chemistry, 54(1), 86-91.
• Yang F. M., Li H. M., Li F., Xin Z. H., Zhao L. Y., Zheng Y. H., Hu Q. H., 2010. Effect of nano‐packing on preservation quality of fresh strawberry (Fragaria ananassa Duch. cv Fengxiang) during storage at 4 C. Journal of food science, 75(3), C236-C240.
• Bal E., Çelik, S., 2005. Bazı Çilek Çeşitlerinin Meyvesindeki Anatomik Yapılaşmanın Muhafaza Süresi Üzerine Etkisi. JOTAF/Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 2(3), 260-267.
• Aday M. S., Caner C., 2011. The applications of ‘active packaging and chlorine dioxide’for extended shelf life of fresh strawberries. Packaging Technology and Science, 24(3), 123-136.
• Reddy M. B., Belkacemi K., Corcuff R., Castaigne F., Arul J., 2000. Effect of pre-harvest chitosan sprays on post-harvest infection by Botrytis cinerea and quality of strawberry fruit. Postharvest Biology and Technology, 20(1), 39-51.
• Babalar M., Asghari M., Talaei A., Khosroshahi A., 2007. Effect of pre-and postharvest salicylic acid treatment on ethylene production, fungal decay and overall quality of Selva strawberry fruit. Food chemistry, 105(2), 449-453.
• Nadas A., Olmo M., Garcia J. M., 2003. Growth of Botrytis cinerea and strawberry quality in ozone‐enriched atmospheres. Journal of food science, 68(5), 1798-1802.
• Romanazzi G., Nigro F., Ippolito A., Salerno M., 2001. Effect of short hypobaric treatments on postharvest rots of sweet cherries, strawberries and table grapes. Postharvest Biology and Technology, 22(1), 1-6.
• Mertely J. C., MacKenzie S. J., Legard D. E., 2002. Timing of fungicide applications for Botrytis cinerea based on development stage of strawberry flowers and fruit. Plant disease, 86(9), 1019-1024.
• Allende A., Marín A., Buendía B., Tomás-Barberán F., Gil M. I., 2007. Impact of combined postharvest treatments (UV-C light, gaseous O3, superatmospheric O2 and high CO2) on health promoting compounds and shelf-life of strawberries. Postharvest Biology and Technology, 46(3), 201-211.
• Öz A. T., Süfer Ö. 2016. Doğal Bileşiklerin MAP ile Kombinasyonun Meyve ve Sebzelerde Ürün Kalitesi ve Muhafaza Ömrü Üzerine Etkileri. TÜRKAS 2016 Bildiri Kitabı, 73.
• Kasım M., Şanlıbaba P., Kasım R., 2017. Tıbbi ve aromatik bitkilerden elde edilen uçucu yağların antifungal ve antifitotoksik etkileri. I. International Congress on Medicinal and Aromatic Plants "Natural and Healthy Life" Bildiri Kitabı, 197-208.
• Nabigol A., Morshedi H., 2011. Evaluation of the antifungal activity of the Iranian thyme essential oils on the postharvest pathogens of strawberry fruits. African Journal of Biotechnology, 10(48), 9864-9869.
• Reddy M. B., Angers P., Gosselin A., Arul J., 1998. Characterization and use of essential oil from Thymus vulgaris against Botrytis cinerea and Rhizopus stolonifer in strawberry fruits. Phytochemistry, 47(8), 1515-1520.
• Maqbool M., Ali, A., Alderson P. G., 2010. Effect of Cinnamon Oil on Incidence of Anthracnose Disease and Postharvest Quality of Bananas during Storage. International Journal Of Agriculture &Biology, 12(4) 516-520.
• Hernández-Muñoz P., Almenar E., Del Valle V., Velez D., Gavara, R., 2008. Effect of chitosan coating combined with postharvest calcium treatment on strawberry (Fragaria× ananassa) quality during refrigerated storage. Food Chemistry, 110(2), 428-435.
• Nunes M. C. N., Brecht J. K., Morais A. M., Sargent S. A. 2005. Possible influences of water loss and polyphenol oxidase activity on anthocyanin content and discoloration in fresh ripe strawberry (cv. Oso Grande) during storage at 1 C. Journal of Food Science, 70(1), S79-S84.
• Nunes M. C. N., Brecht J. K., Morais A. M., Sargent S. A., 2006. Physicochemical changes during strawberry development in the field compared with those that occur in harvested fruit during storage. Journal of the Science of Food and Agriculture, 86(2), 180-190.
• Nunes M. C. N., 2009. Color atlas of postharvest quality of fruits and vegetables. John Wiley & Sons, 463.
• Evren M., Tekgüler B., 2011. Uçucu yağların antimikrobiyel özellikleri. Elektronik Mikrobiyoloji Dergisi, 9(3), 28-40.
• Tzortzakis N. G., 2007. Maintaining postharvest quality of fresh produce with volatile compounds. Innovative food science & emerging technologies, 8(1), 111-116.
• Kallio H., Hakala M., Pelkkikangas A. M., Lapveteläinen A., 2000. Sugars and acids of strawberry varieties. European Food Research and Technology, 212(1), 81-85.