Karadeniz Bölgesinde Ahşap Tekne Yapımcılığı ve Günümüzdeki Durumu

Yıl 2015, Cilt: 7 Sayı: 12, 94 - 124, 01.08.2015

Mahmut Davulcu

Öz

Ağaç, insanoğlunun günlük hayatına çok farklı şekillerde girmiş olan çevreye uyumlu ve doğal bir malzemedir. Altı bini aşan farklı kullanım alanına sahip olması ağacın uygarlığımız açısından taşıdığı önemi ortaya koymaktadır. Ağaç malzemeden imal edilen ürünler...

Anahtar Kelimeler

Karadeniz, ahşap tekne yapımcılığı, denizcilik kültürü, geleneksel meslekler, somut olmayan kültürel miras

Kaynakça

• Aça, Mustafa (2013), “Trabzon Balıkçılık Kültüründe Akçaabat'ın Yeri ve Akgün Ailesi”, Dünden Bugüne Akçaabat Sempozyumu (26-28 Nisan 2013), Trabzon
• Ascherson, Neal (2001), Karadeniz, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Aktaş, Esen (2007), Antik Çağda Doğu Karadeniz Bölgesi Kıyı Yerleşimleri ve Yerleşim Stratejileri, Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi.
• Aliş, İ.C. (1975) “Gemi Atması”, Bartın Gazetesi, 2515, 2.
• Arrianus, Lucius Flavius (2005), Arrianus'un Karadeniz Seyahatnamesi-Arriani Periplus Ponti Euxini, (Çev: Murat Arslan), İstanbul: Odin Yayıncılık.
• Arslan, Murat (2006), “Pontos'tan Karadeniz'e: Bir Adlandırmanın Ardındaki Önyargılar, Varsayımlar ve Gerçekler”, Olba, 14, 75-91.
• Ascherson, Neal (2001), Karadeniz, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Aslanapa, Oktay (1974), “Türk Denizciliği ve Selçuklu Tersaneleri”, Türk Kültürü Dergisi, s.146
• Aydın, Yusuf Alperen (2007), Osmanlı Denizciliği (1700-1770), Doktora Tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
• Aygün, Necmettin (2009), “Osmanlı Devleti'nin Son Zamanlarında Karadeniz'in Güney Kesiminde İktisadi Faaliyetler”, Karadeniz Araştırmaları, 6 (23), 41-76.
• Aytekin, Osman (2013), “Çoruh Irmağı Üzerinde Yapılan Tarihi Kayık Taşımacılığı Üzerine Bir Değerlendirme”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(25), 58-69.
• Balkozak, Özlem (2007), Doğu Tunç Çağ'da Doğu Akdeniz'de Ticaret ve Gemi Teknolojisi, Yüksek Lisans Tezi, Konya: Selçuk Üniversitesi.
• Batmaz, Şakir (2007), “Tersâne-i Âmire'de Gemilerin Denize İndirilme Merasimi”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10 (2), 157-176.
• Bekker-Nielsen, Tonnis (2005), Ancient Fishing and Fish Processing in the Black Sea Region, Esbjerg: Aarhus University Press.
• Berkel, A. (1970), Ağaç Malzeme Teknolojisi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Yayınları.
• Beydiz, Mustafa Gürbüz (2008), XVI. Yüzyıldan XIX. Yüzyıla Osmanlı Gemi Tasvirleri, Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi.
• Bıjıskyan, P.Minas (1969), Karadeniz Kıyıları Tarih ve Coğrafyası 1817 – 1819, İstanbul: Edebiyat Fakültesi Yayınları
• Bilgin, Mehmet (2010), Doğu Karadeniz (Tarih-Kültür-İnsan), İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Bill, J. (1994), “Ship Construction: Tools and Techniques”, Cogs, Caravels and Galleons: The Sailing Ship 1000-1650, London, 151-159.
• Boratav, Pertev Naili (1978), 100 Soruda Türk Folkloru, İstanbul: Gerçek Yayınevi.
• Bostan, İdris (1992), Osmanlı Bahriye Teşkilatı: XVII. Yüzyılda Tersane-i Amire, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Bostan, İdris (1995), “Rusya'nın Karadeniz'de Ticarete Başlaması ve Osmanlı İmparatorluğu 1700-1787”, Belleten, 225, 353-394.
• Bostan, İdris (1996), “Gemi”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi,c.14, İstanbul: TDV Yayınları.
• Bostan, İdris (2005), Kürekli ve Yelkenli Osmanlı Gemileri, İstanbul: Bilge Yayınları
• Bostan, İdris (2007), Osmanlılar ve Deniz; Deniz Politikaları, Teşkilat, Gemiler, İstanbul: Küre Yayınları.
• Bostan, İdris (2011), Beylikten İmparatorluğa Osmanlı Denizciliği, İstanbul: Kitap Yayınevi.
• Bostan, İdris-Baran, Salih (2009), Başlangıçtan XVII. Yüzyıl Sonuna Kadar Türk Denizcilik Tarihi, İstanbul: Deniz Kuvvetleri Komutanlığı Yayınları.
• Bozkurt, A.Y. (1982), Ahşap Teknolojisi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Yayınları.
• Braudel, Fernand (Ed.) (2013), Akdeniz. Tarih, Mekan, İnsanlar ve Miras, İstanbul: Metis Yayınları.
• Bryer, A. (2010), “Trabzon İmparatorluğunda Gemicilik”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih- Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi, 29 (48), 167-178.
• Bursa, Pınar (2007), Antik Çağ'da Anadolu'da Balık ve Balıkçılık, Doktora Tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
• Casson, L. (2002), Antik Çağda Denizcilik ve Gemiler, İstanbul: Homer Kitabevi.
• Chapelle, Howard İ. (1957), “Türk Balıkçı Tekneleri”, Balık ve Balıkçılık Dergisi, 5 (1), 14-18.
• Çapar, Ömer (1991), “Karadeniz'de En Eski Grek Yerleşmeleri”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi, 15 (26), 303- 327.
• Çoban, Hüseyin (1995), “Ağacın Suyuna Gitmek”, Bilim ve Teknik Dergisi, 28 (333), 30-38.
• Davulcu, Mahmut (2013), “Bartın Yöresinde Ahşap Tekne Yapımcılığı”, Dokuz Eylül Üniversitesi Denizcilik Fakültesi Dergisi, 5 (1), 23-52.
• Deveciyan, Karekin (2006), Türkiye'de Balık ve Balıkçılık, (Çev:Erol Üyepazarcı), İstanbul: Aras Yayınları.
• Doğanay, Serkan (2004), “Yeniay ve Çamburnunda Geleneksel Tekne İmalatı”, Doğu Coğrafya Dergisi, 9 (12), 101-118.
• Durgun, Orhan (1987), “Doğu Karadeniz Folklorunda Doğa, Deniz, Balık ve Balıkçılık”, Trabzon Kültür Sanat Yıllığı, İstanbul:
• Durgun, Orhan-Peşman, Emre (2004), “Doğu Karadeniz Bölgesinde Gemi İnşaatı Sanayisinin Durumu ve Olası Gelişmeler”, Gemi Mühendisliği ve Sanayimiz Sempozyumu, 24-25 Aralık 2004, 8-15.
• Dümen, Erdoğan (1993), Denizde Yıllar Boyu Anadolu Türkleri:1081-1922, İstanbul: Deniz Kuvvetleri Komutanlığı Basımevi. Düzgüneş, Ertuğ (
• Ekinci, İlhan (2013), “Karadeniz'de Ayanlar ve Denizcilik”, Karadeniz Araştırmaları, 37, 15
• el-Kaşgari, Mahmud (2007), Divanü Lugat'it Türk, İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Erduran, Zeynep (2006), Evliya Çelebi Seyahatnamesine Göre İstanbul'da Esnaf, Zanaat ve Ticaret, Yüksek Lisans Tezi, Kırıkkale: Kırıkkale Üniversitesi.
• Ergin, Muharrem (1964), Dede Korkut Kitabı, Ankara: Ebru Yayınları.
• Gürçay, Lütfü (1943), Gemici Dili, İstanbul: Deniz Basımevi.
• Güven, Aydın (1999), Doğu Karadeniz Ayanlığına Kısa Bir Bakış (1808-1826), Yüksek Lisans Tezi, Erzurum: Atatürk Üniversitesi.
• Halaçoğlu, Yusuf (1991), XIV-XVII. Yüzyıllarda Osmanlılarda Devlet Teşkilatı ve Sosyal Yapı, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Işık, Adem (2001), Antik Kaynaklarda Karadeniz, Ankara: TTK Yayınları.
• İhsanoğlu, Ekmeleddin (1994), Osmanlı Devleti ve Medeniyeti Tarihi, İstanbul: IRCICA Yayınları
• İnalcık, Halil (2000), Osmanlı İmparatorluğu'nun Ekonomik ve Sosyal Tarihi-I, İstanbul: Eren Yayıncılık.
• İnalcık, Halil (2010), Osmanlılar: Fütühat, İmparatorluk, Avrupa İle İlişkiler, İstanbul: Timaş Yayınları.
• İnandık, H. (1971), Deniz ve Kıyı Coğrafyası, İstanbul: Coğrafya Enstitüsü Yayınları.
• Kafalı, Kemal (1955), “Türkiye Sularında Çalışan Haf Tekneler: Takalar”, Gemi Mecmuası, 1, 12-19.
• Karagöz, Hakan (1987), Balıkçı Tekneleri ve Mukavemeti, Yüksek Lisans Tezi, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Kaygın, Bülent-Alper Aytekin (2005), “Ahşap Tekne Konstrüksiyonu”, ZKÜ Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 7 (7), 14-23.
• Kızıldemir, Orhan (1989), “Türklerde Deniz ve Nehir Taşımacılığı, Deniz Ticaretinin Başlangıcı ve Deniz Kuruluşlarının Tarihçesi”, Geleneksel IV. Denizcilik Sempozyumu Bildirileri, İstanbul: Türkiye Denizciler Sendikası Yayınları
• Komatsu, Kaori (2009), “Yakınçağ Osmanlı Denizciliği ve Karadenizliler”, Toplumsal Tarih Dergisi, 190: 26-33.
• Kumrular, Özlem (Ed.) (2007), Türkler ve Deniz, İstanbul: Kitap Yayınevi.
• Kurat, Akdes Nimet (1987), Çaka Bey, İzmir ve Civarındaki Adaların İlk Türk Beyi, MS.1081-1096, Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları.
• Mahmuzlu, Ekin (2009), An Insitutional Analysis of The Ottoman Shipping Sector in The Blcak Sea Region Between 1829 and 1861: Merchants and Ships, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi.
• Merçil, Erdoğan (2000), Türkiye Selçukluları'nda Meslekler, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Mısır, Selim (2008), “Karadeniz Bölgesi Balıkçı Tekneleri”, Sümae Yunus Araştırma Bülteni, 8 (1), 13-16.
• Mirazlı Saral, Yasemin (2006), Doğu Karadeniz Bölgesi Denizcilik Folkloru Üzerine Bir Araştırma, Yüksek Lisans Tezi, İzmir: Ege Üniversitesi.
• Nutki, Süleyman (2011), Kamûs-i Bahrî, Deniz Sözlüğü, (Haz: Mustafa Pultar),İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Özdaş, Harun (2000), Anadolu'da Tekne Tipolojisi, Doktora Tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
• Özdemir Gümüş, Şenay (2010), “Osmanlı'da Gemilerin Denize İndirilmesi”, Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8 (1), 15-36.
• Özdemir Gümüş, Şenay (2012), “Osmanlı Devleti'nin Karadeniz'de Ticaret Gemisi İnşa Politikası (1783-1824)”, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9, 63-77.
• Özdemir, Ünal (2006), “Kurucaşile İlçesinde Geleneksel Ahşap Tekne Yapımı”, Doğu Coğrafya Dergisi, 11 (16), 193-210.
• Özel, Yıldırım (1992), “Hasan Mudanyalı'dan Hüseyin Çoban Usta'ya Gemi Yapımcılığı”, Bartın Gazetesi, (3021),2.
• Öztürk, Özhan (2005), Karadeniz: Ansiklopedik Sözlük, İstanbul: Heyamola Yayıncılık.
• Öztürk, Özhan (2011), Pontus: Antikçağ'dan Günümüze Karadeniz'in Etnik ve Siyasi Tarihi, Ankara: Genesis Kitap.
• Öztürk, Temel (2009), “Karadeniz'de Kullanılan Melekse Türü Gemiler”, Tarih İncelemeleri Dergisi, 24 (2), 85-102.
• Palaz Erdemir, Hatice (2011), “Eski Türklerde Su ev Su Ulaşımı”, Turkish Studies, 6 (2), 819
• Rasim, Ahmet (1930), Türkiye Coğrafyası Sahilisi: Karadeniz Sevahili, İstanbul: Deniz Matbaası.
• Spathari, Elsi (1995), Sailing Through Time. The Ship in Greek Art, Athens: Kapon Editions.
• Steffy, J.R. (1994), Wooden Shipbuilding and the Interpretation of Shipwrecks, College Station: Texas A&M University Press.
• Şen, Serkan (2007), Orhun, Uygur ve Karahanlı Metinlerindeki Meslekler Bağlamında Eski Türk Kültürü, Doktora Tezi, Samsun: Ondokuzmayıs Üniversitesi.
• Şencan, Elif Evrim (2010), Seyahatnamelere Göre XVII. Yüzyılda Karadeniz Çevresinde Günlük Hayat, Yüksek Lisans Tezi, Ankara. Hacettepe Üniversitesi.
• Taneri, Aydın (1981), Osmanlı Kara ve Deniz Kuvvetleri, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Tengüz, H. (1995), Osmanlı Bahriyesinin Mazisi, İstanbul: Deniz Kuvvetleri Komutanlığı.
• Tezel, Hayati (1973), Anadolu Türklerinin Deniz Tarihi, İstanbul: Deniz Basımevi.
• Tietze, Andreas (1951), "XVI. Asır Türk Şiirinde Gemici Dili; Âgehî Kasidesi ve Tahmisleri", Türkiyat Mecmuası, IX, 113-138.
• Tietze, Andreas (1953), "XVI. Asır Türk Şiirinde Gemici Dili; Nigârî, Kâtibî, Yetîm" 60. Doğum Yılı Münasebetiyle Fuat Köprülü Armağanı, İstanbul: DTFC Yayınlan, 501-522.
• Tietze, Andreas (1955), "XVI. Asır Türk Şiirinde Gemici Dili; Âgehî Kasidesine Nazireler" 60. Doğum Yılı Münasebetiyle Zeki Velidi Togan'a Armağan, İstanbul, s. 451-467.
• Tietze, Andreas - Henry&Renee Kahane (1988), The Lingua Franca in the Levant; Turkish Nautical Terms in Italian and Greek Origin, İstanbul: ABC Tanıtım Basımevi.
• Toksoy, L. (2009) Amasra Tarihine Denizden Bakış, İstanbul: Deniz Kuvvetleri Komutanlığı.
• Tuncel, Metin (2001), “Karadeniz”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, c.24, 385- 386.
• Tuncel, Tuncay (2008), Osmanlı Şiirinde Gemicilik Terimleri, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi
• Tülay, Metin (2008), “Türkiye Selçuklu Devleti'nin Karadeniz'deki Siyasi ve Askeri Faaliyetleri”, Akademik İncelemeler, 3(2), 13-26.
• Uzunçarşılı, İsmail Hakkı (1984), Osmanlı Devleti'nin Merkez ve Bahriye Teşkilatı, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Ünal, Mehmet Ali (2005), “XVI.-XVIII. Yüzyıllarda Sinop Tersanesi”, XIV. Türk Tarih Kongresi, Ankara, Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Ünal, Mehmet Ali (2006), “XVI. Yüzyılda Sinop Tersanesi için Canik Sancağından Malzeme Temini”, Geçmişten Geleceğe Samsun, Samsun: Büyükşehir Belediyesi Yayınları.
• Yazıcı, Hikmet (1998), Ahşap Tekne Yapımında Kullanılan ve Doğal Olarak Eğri Büyümüş Kestane (Castanea Sativa Mill.) Ağaçlarının Bazı Fiziksel ve Mekaniksel Özellikleri, Yüksek Lisans Tezi, Bartın: Zonguldak Karaelmas Üniversitesi.
• Yıldız, Arzu (2008), “Türkiye'de Tersanelerin Tarihi ve Gemi İnşa Sanayisinin Gelişimi”, Mühendis ve Makine, 49(578), 23-47.
• Zaloğlu, Mustafa (1988), Gemici Dili, Ankara: Türk Deniz Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı Yayınları.
• Zaman, Mehmet (2005), “Orta ve Doğu Karadeniz'de Balıkçılık”, Doğu Coğrafya Dergisi, 10 (13), 31-78.
• Zehiroğlu, Ahmet Mican (2008), Antik Çağlarda Doğu Karadeniz, İstanbul:
• Zengin, Mustafa (2008), “Karadeniz'de Yunus Avcılığı”, SÜMAE Yunus Araştırma Bülteni, 8 (1), 8-12.
• Zengin, Mustafa (2010), “Hamsi Avcılığının Uzun Geçmişi”, SÜMAE Yunus Araştırma Bülteni, 10 (2), 14-17.
• http://www.kayikturkiye.com