Evlenme Geçiş Dönemi Geleneğine Müzik Davranışları Açısından Bakış: Gelin Ağlatma-Alma-İndirme Havaları Örneği
Öz
Geçiş dönemleri ile müzik ilişkisi pek çok açıdan irdelenebilecek konulardandır. Müziğin bir ritüel olarak en yaygın olarak kullanıldığı ve işlev gördüğü geçiş dönemi “evlenme”dir. Evlenmenin toplumsal ilanı ve kutlaması olan düğünler, müzik ile iç içe geçmiş ve müzikle ifade edilegelen geleneksel eğlenceler/törenler/kutlamalardır. Düğün törenleri içerisinde müzik, duyurma, eğlenme, eğlendirme, oynatma gibi açık işlevlere sahip olmanın ötesindedir. Evlenme geçiş döneminin her aşaması ayrı bir müzikal karaktere sahip olacak şekilde kültürel kodlamalar ve işlevler doğrultusunda ezgisel yapı ve içerik kazanmaktadır. Bu dönemde kültürel olaylar dizisi, müziği oluşturmakla birlikte müzik de yeni davranışları yaratmaktadır. Başka bir açıdan ifade ettiğimizde müziğin icra edilebilmesi söz konusu kültüre özgü öğrenilmiş davranışlar dizisi olmasının yanı sıra müziği anlama ve anlamlandırma da bu kapsam içerisine girmektedir. Bu açıdan bir kültür içerisinde müziği icra eden çalgıcının doğru ve anlamlı performans ölçüsü, bağlama özgü tavır takınmakla ortaya konulabilmekte; bununla beraber müziğin yansıtıldığı kitlenin ezgisel yapıyı anlama/anlamlandırma yeteneği ve bu doğrultuda gerçekleştirecekleri her türlü davranış da geleneğe ilişkin kalıp yargıları önceden öğrenmeye bağlı olmaktadır.
Bu bağlamda bu makalede “müzik ile kültür ekseninde” gelenek müziğinin evlilik geçiş dönemi ile ilişkisi bağlamsal şartlar çerçevesinde incelenmiş; müziğin, bir kültür içerisinde davranış biçimi olarak nasıl konumlandığı, kodlandığı ve yansıtıldığına ilişkin çözümlemeler yapılmıştır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Referans 1 Ataman, S. Y. (1992). Eski Türk Düğünleri ve Evlenme Ritleri. Ankara: Kültür Bakanlığı.
- Referans 2 Attali, J. (2014). Gürültüden Müziğe, (Gülüş Gülcügil Türkmen, Çev.), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
- Referans 3 Başçetinçelik, A. (2009). Adana Düğünlerinde Gelin İndirme. http://turkoloji.cu.edu.tr/HALK BILIM/aysebascetincelik_gelin_indirme.pdf. [Erişim: 08.05.2019.]
- Referans 4 Boratav, P. N. (1982). Folklor ve Edebiyat II. İstanbul: Adam Yayınları.
- Referans 5 Çelik, S. (2017). Türk Kültüründe Geçmişten Günümüze Davul. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi. 6, (8), 11-18.
- Referans 6 Çobanoğlu, Ö. (2005). Halkbilimi Kuramları ve Araştırma Yöntemleri Tarihine Giriş. Ankara: Akçağ Yayınları.
- Referans 7 Öğüt Eker, G. (1998). Karakeçili Türk Düğünü. Doktora Tezi. Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
- Referans 8 Öğüt Eker, G. (2000). Türk Düğün Geleneği İçinde Karakeçili Türk Düğününün Ritüel Açıdan Değerlendirilmesi. Milli Folklor, 12, (46). 92-100.
- Referans 9 Elschekova, A. (1997). Functions and Transformational Processes of Central European Wedding Songs. The World of Music, 39, (3), 31-50.
- Referans 10 Görkem, İ. (2001). Türk Edebiyatında Ağıtlar- Çukurova Ağıtları. Ankara: Akçağ Yayınları.
- Referans 11 Merriam, A. (1964). The Anthropology Of Musıc. Northwestern University Press.
- Referans 12 Mirzaoğlu, G. (2015). Halk Türküleri: Konu-İcra-Yapı-Anlam-İşlev. Ankara: Akçağ Yayınları.
- Referans 13 Örnek, S. V. (1995). Türk Halkbilimi. Ankara: Kültür Bakanlığı.
- Referans 14 Şenel, O. (2014). Müziğin Evrenselliği Varsayımı ve Etnomüzikolojide Evrensel Arayışı. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7, (33), 872-889.
- Referans 15 Titon, J. T. (2009). Music and Sustainability: An Ecological Viewpoint. The World of Music, 51, (1), 119-137.
- Referans 16 Töret, A. B. (2013). Yapısal ve İşlevsel Özellikleriyle Gelin Göçürme: Muğla İli Örneği. TÜBAR, 34, 35-56.
- Referans 17 Yeşil, Y. (2012). Türk Dünyasında Geçiş Dönemi Ritüelleri ve Bu Ritüellerde İcra Edilen Türler. Doktora Tezi Gazi Üniversitesi, Ankara.
Evlenme Geçiş Dönemi Geleneğine Müzik Davranışları Açısından Bakış: Gelin Ağlatma-Alma-İndirme Havaları Örneği
Öz
Geçiş dönemleri ile müzik ilişkisi pek çok açıdan irdelenebilecek konulardandır. Müziğin bir ritüel olarak en yaygın olarak kullanıldığı ve işlev gördüğü geçiş dönemi “evlenme”dir. Evlenmenin toplumsal ilanı ve kutlaması olan düğünler, müzik ile iç içe geçmiş ve müzikle ifade edilegelen geleneksel eğlenceler/törenler/kutlamalardır. Düğün törenleri içerisinde müzik, duyurma, eğlenme, eğlendirme, oynatma gibi açık işlevlere sahip olmanın ötesindedir. Evlenme geçiş döneminin her aşaması ayrı bir müzikal karaktere sahip olacak şekilde kültürel kodlamalar ve işlevler doğrultusunda ezgisel yapı ve içerik kazanmaktadır. Bu dönemde kültürel olaylar dizisi, müziği oluşturmakla birlikte müzik de yeni davranışları yaratmaktadır. Başka bir açıdan ifade ettiğimizde müziğin icra edilebilmesi söz konusu kültüre özgü öğrenilmiş davranışlar dizisi olmasının yanı sıra müziği anlama ve anlamlandırma da bu kapsam içerisine girmektedir. Bu açıdan bir kültür içerisinde müziği icra eden çalgıcının doğru ve anlamlı performans ölçüsü, bağlama özgü tavır takınmakla ortaya konulabilmekte; bununla beraber müziğin yansıtıldığı kitlenin ezgisel yapıyı anlama/anlamlandırma yeteneği ve bu doğrultuda gerçekleştirecekleri her türlü davranış da geleneğe ilişkin kalıp yargıları önceden öğrenmeye bağlı olmaktadır.
Bu bağlamda bu makalede “müzik ile kültür ekseninde” gelenek müziğinin evlilik geçiş dönemi ile ilişkisi bağlamsal şartlar çerçevesinde incelenmiş; müziğin, bir kültür içerisinde davranış biçimi olarak nasıl konumlandığı, kodlandığı ve yansıtıldığına ilişkin çözümlemeler yapılmıştır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Referans 1 Ataman, S. Y. (1992). Eski Türk Düğünleri ve Evlenme Ritleri. Ankara: Kültür Bakanlığı.
- Referans 2 Attali, J. (2014). Gürültüden Müziğe, (Gülüş Gülcügil Türkmen, Çev.), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
- Referans 3 Başçetinçelik, A. (2009). Adana Düğünlerinde Gelin İndirme. http://turkoloji.cu.edu.tr/HALK BILIM/aysebascetincelik_gelin_indirme.pdf. [Erişim: 08.05.2019.]
- Referans 4 Boratav, P. N. (1982). Folklor ve Edebiyat II. İstanbul: Adam Yayınları.
- Referans 5 Çelik, S. (2017). Türk Kültüründe Geçmişten Günümüze Davul. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi. 6, (8), 11-18.
- Referans 6 Çobanoğlu, Ö. (2005). Halkbilimi Kuramları ve Araştırma Yöntemleri Tarihine Giriş. Ankara: Akçağ Yayınları.
- Referans 7 Öğüt Eker, G. (1998). Karakeçili Türk Düğünü. Doktora Tezi. Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
- Referans 8 Öğüt Eker, G. (2000). Türk Düğün Geleneği İçinde Karakeçili Türk Düğününün Ritüel Açıdan Değerlendirilmesi. Milli Folklor, 12, (46). 92-100.
- Referans 9 Elschekova, A. (1997). Functions and Transformational Processes of Central European Wedding Songs. The World of Music, 39, (3), 31-50.
- Referans 10 Görkem, İ. (2001). Türk Edebiyatında Ağıtlar- Çukurova Ağıtları. Ankara: Akçağ Yayınları.
- Referans 11 Merriam, A. (1964). The Anthropology Of Musıc. Northwestern University Press.
- Referans 12 Mirzaoğlu, G. (2015). Halk Türküleri: Konu-İcra-Yapı-Anlam-İşlev. Ankara: Akçağ Yayınları.
- Referans 13 Örnek, S. V. (1995). Türk Halkbilimi. Ankara: Kültür Bakanlığı.
- Referans 14 Şenel, O. (2014). Müziğin Evrenselliği Varsayımı ve Etnomüzikolojide Evrensel Arayışı. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7, (33), 872-889.
- Referans 15 Titon, J. T. (2009). Music and Sustainability: An Ecological Viewpoint. The World of Music, 51, (1), 119-137.
- Referans 16 Töret, A. B. (2013). Yapısal ve İşlevsel Özellikleriyle Gelin Göçürme: Muğla İli Örneği. TÜBAR, 34, 35-56.
- Referans 17 Yeşil, Y. (2012). Türk Dünyasında Geçiş Dönemi Ritüelleri ve Bu Ritüellerde İcra Edilen Türler. Doktora Tezi Gazi Üniversitesi, Ankara.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 21 Haziran 2020 |
| Gönderilme Tarihi | 20 Şubat 2020 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2020 Cilt: 12 Sayı: 22 |
