Dördüncü Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabının Değişim ve Sürekliliği Algılama Becerisi Açısından Değerlendirilmesi

Yıl 2024, Cilt: 16 Sayı: 31, 538 - 558, 31.12.2024

Sevilay Yolcu , Özge Metin

https://doi.org/10.38155/ksbd.1330499

Öz

Bu çalışmada, dördüncü sınıf sosyal bilgiler ders kitabındaki etkinlik, görsel ve metinlerde değişim ve sürekliliği algılama becerisinin incelenmesi ile bu becerinin öğretmen görüşleri ışığında değerlendirilmesi amaçlanmaktadır. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman inceleme ve fenomenoloji deseni kullanılarak, sosyal bilgiler öğretmenleri ile gönüllülük esasına göre yarı yapılandırılmış görüşme yapılmıştır. Çalışmada elde edilen veriler içerik ve betimsel analize tabi tutulmuştur. Elde edilen sonuçlara göre, doküman incelemesinin ardından, dördüncü sınıf sosyal bilgiler ders kitabındaki etkinlik, görsel ve metinlerde değişim ve sürekliliği algılama becerisinin dengeli dağılmadığı görülmektedir. Çalışmada tarihe dayalı öğrenme alanlarındaki etkinlik, görsel ve metinlerde söz konusu becerinin yer aldığı ortaya çıkmıştır. Bu durum katılımcı görüşlerinde de belirtilerek, becerinin ders kitabındaki her öğrenme alanında dengeli bir şekilde yer almadığı soncuna ulaşılmıştır. Katılımcılar, değişim ve sürekliliği algılama becerisine yönelik olarak, soyut bir nitelikte olduğu bu nedenle de öğrencilere sunulmasında zorluk yaşadıkları ifadelerinden anlaşılmaktadır. Katılımcılar, değişim ve sürekliliği algılama becerine yönelik öğrencilerin, hazırbulunuşluk durumlarını dikkate alarak öğrencilerin geçmiş, günümüz ve gelecek arasında bağlantı kurmakta yetersiz kaldıklarına vurgu yapıldığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Değişim ve Sürekliliği Algılama Becerisi, Sosyal Bilgiler, Etkinlik, Görsel, Metin

Kaynakça

• Ablak, S., ve Aksoy, B. (2021). Sosyal bilgiler dersi öğretim programında yer alan zaman ve kronolojiyi algılama becerisine ilişkin öğrenci algılarının incelenmesi. Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, 11(1), 41-73.
• Akbaba, B. Keçe, M. ve Erdem, M. (2012). Sosyal bilgiler dersinde çoklu ortam kullanımının öğrencilerin zaman-kronoloji ve değişim- sürekliliği algılama becerilerine etkisi. Afyon Kocateptepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(2), 237-257.
• Aksoy, B. ve Sönmez, Ö.F. (2012). Sosyal bilgiler ders kitaplarındaki metin ve görsellerde harita becerileri. Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(48), 65-79.
• Altay, N. (2020). Ortaokul sosyal bilgiler ders kitaplarının beceriler açısından incelenmesi. Atatürk
• Aydemir, M. (2017). Ortaokul sosyal bilgiler ders kitaplarının ortaokul sosyal bilgiler dersi öğretim programında yer alan beceriler açısından incelenmesi. Uluslararası Güncel Eğitim Araştırmaları Dergisi, 3(2), 1-17.
• Baş, K. (2016). Sosyal bilgiler dersinin kendine özgü becerilerinin kazandırılma düzeyi. Kilis 7 Aralık Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(11), 1-19.
• Bowen, G.A. (2009). Document analysis as a qualitative research method. Qualitative research journal, 9(2), 27-40.
• Burny, E., Valcke, M., & Desoete, A. (2009). Towards an agenda for studying learning and instruction focusing on time‐related competences in children. Educational Studies, 35(5), 481-492.
• Creswell, J.W. (2023). Nitel araştırma yöntemleri. (S.B. Demir ve M. Bütün ed.) Siyasal Yayınevi.
• Çelik, H., Karadeniz, H. ve Cabul, E. (2018). Öğrencilerin sosyal bilgiler derslerindeki deneyimleri bağlamında değişim ve sürekliliğe ilişkin değerlendirmeleri: misafirperverlik örneği. Journal of Multidisciplinary Studies in Education, 2(2), 39-57.
• Çelikkaya, T. (2011). Sosyal bilgiler programında yer alan becerilerin kazandırılma düzeyi: öğretmen görüşleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 19(3), 969-990.
• Çelikkaya, T. ve Kürümlüoğlu, M. (2017). Sosyal bilgiler öğretim programında kazandırılması hedeflenen alan becerilerine kitaplarda yer verilme durumu. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 14(40), 141-158.
• Çurku, R. (2020). Kronolojik düşünme ile değişim ve sürekliliği algılama becerilerini kazandırmada sözlü tarihin rolü: Van düğünleri örneği (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Atatürk Üniversitesi.
• Demircioğlu, İ.H. (2015). Tarih öğretiminde öğrenci merkezli yaklaşımlar (5. Baskı). Ankara: Anı Yayınları.
• Doğan, İ. (2022). Sosyal bilgiler ders kitaplarında temel beceriler (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi.
• Doğan, İ. ve Oruç, Ş. (2022). Sosyal bilgiler ders kitaplarında temel beceriler. Uluslararası Ders
• Duban, N. ve Yıldırım, R. (2017). 6. Sınıf öğrencilerinin düğün ve bayram kutlamalarındaki değişim ve sürekliliğe ilişkin görüşleri. International Journal of Eurasia Social Sciences/Uluslararasi Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, 8(28).
• Gömleksiz, M.N. ve Kan, A.Ü. (2009). Sosyal bilgiler dersi öğretim programının eleştirel düşünme, yaratıcı düşünme ve girişimcilik becerilerini kazandırmadaki etkililiğinin belirlenmesi. Doğu Anadolu Bölgesi Araştırmaları Dergisi, 8(1), 39-49.
• Kabapınar, Y. ve İncegül, S. (2016). Değişim ve süreklilik bağlamında oyun ve oyuncağa bakmak: bir sözlü tarih çalışması. Turkish History Education Journal, 5(1), 74-96. https://doi.org/10.17497/tuhed.279914
• Kabapınar, Y. ve Sağlamgöncü, A. (2018). Sosyal bilgiler derslerinde değişim ve sürekliliğin algılanmasında görsel okumanın etkililiği: bir eylem araştırması. İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 5 (9), 48-73.
• Karadağ, E. (2010). Eğitim bilimleri doktora tezlerinde kullanılan araştırma modelleri: nitelik düzeyleri ve analitik hata tipleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi,16(1), 49-71.
• Karasar, N. (2005). Bilimsel araştırma yöntemi. İstanbul: Nobel Yayınları.
• Kaya, K. (2018). Beceri Eğitimi. A. Uzunöz ve V. Aktepe (Ed.), Özel Öğretim Yöntemleri cilt 1 içinde (s. 109-142). Ankara: Pegem Akademi.
• Krippendorff, K. (2004). Content analysis an introduction to its methodology. (Second Edition). Thousand Oaks, USA: Sage Publications.
• MEB. (2018). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı. Ankara.
• Miles, M, B., ve Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded Sourcebook. (2nd ed). Thousand Oaks, CA: Sage.
• Mutluer, C. (2013). Sosyal bilgiler programlarında yer alan beceriler hakkında sosyal bilgiler öğretmen görüşleri (izmir menemen örneği). Electronic Turkish Studies, 8(7).
• Özen, R., ve Sağlam, H. İ. (2010). İlköğretim öğrencilerinin değişim ve sürekliliği algılayışı. Akademik Bakış Dergisi, 22.
• Öztürk, C. Ve Kafadar, T. (2020). 2018 sosyal bilgiler öğretim programının değerlendirilmesi. Trakya
• Öztürk, M., ve Mutlu, N. (2017). Sosyal bilgiler ve tarih derslerinde beceri ve değerleri ne kadar öğretiyoruz?. Sakarya University Journal of Education, 7(3).
• Safran, M. ve Şimşek, A. (2006). İlköğretim öğrencilerinde tarihsel zaman kavramının gelişimi. Elementary Education Online, 5(2), 87-109.
• Secim, O. ve Ünlü, M. (2021). Examınıng of teacher perceptıon towards change and contınuıty skıll of geography course currıculum. International Journal of Geography and Geography Education (IGGE), 44, 18-37.
• Sel, B., & Sözer, M. A. (2021). Sosyal bilgiler dersinde zamana ilişkin becerilerin öğretimine dair kuramsal bir bakış. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(1), 161-196.
• Silverman, J. L. (1996). The development in children of future time perspective (Doctoral dissertation). Sosyal Bilgiler Biz. Yeni Eğitim Programı. https://sosyalbilgiler.biz adresinden 22/08/2024 tarihinde erişilmiştir.
• Tangülü, Z., Tosun, A., ve Topkaya, Y. (2015). Investıgatıon of secondary school 7th grade students’ socıal scıences lesson, change and contınuıty perceptıon skıll levels4.The Journal of InternationalEducation Science (4), 348-357.
• TDK. Türk Dil Kurumu Sözlükleri. (2023). www.sozluk.gov.tr adlı siteden (01.04.2023) tarihinde erişildi.
• Turan, S., Karasu Avcı, E. ve Faiz, M. (2020). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin disiplinlerarası yaklaşıma yönelik görüşleri. Uluslararası Alan Eğitimi Dergisi, 6 (1), 141-163.
• Ünsal, Y. ve Güneş, B. (2002). Bir kitap inceleme çalışması örneği olarak MEB ilköğretim 4. sınıf fen bilgisi ders kitabına fizik konuları yönünden eleştirel bir bakış. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(3), 107-120.
• Yılar, M. B. (2022). Skill hierarchies of teacher candidates: an analysis in the context of skills included in the social studies curriculum in Turkey. Journal of Innovative Research in Teacher Education, 3(3).
• Yıldırım, Y. ve Çalışkan, A. (2024). 2024 sosyal bilgiler dersi öğretim programının 2005, 2015 ve 2018 programlarıyla karşılaştırılmalı analizi. Uluslararası Batı Karadeniz Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 8(1), 108-142.