Öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık görüşlerinin demografik özelliklere göre incelenmesi

Yıl 2017, Cilt: 1 Sayı: 1, 26 - 37, 19.05.2017

Tuncay Yavuz Özdemir , Mustafa Orhan

Öz

Bu araştırmanın amacı, ilkokul ve ortaokul öğretmenlerinin örgütsel vatandaşlık davranışlarına ilişkin görüşlerini demografik değişkenler bağlamında belirlemektir. Bu amaçla 2016-2017 eğitim-öğretim yılında Erzurum ili Yakutiye ilçesinde görevli 312 ilkokul ve ortaokul öğretmenine basit tesadüfi örnekleme yöntemiyle ulaşılmıştır. Araştırma tarama modelindedir. Araştırmada DiPaola, Tarter ve Hoy (2005) tarafından geliştirilen, Türkçe'ye uyarlaması ile geçerlik ve güvenirliği Taştan ve Yılmaz (2008) tarafından yapılan örgütsel vatandaşlık ölçeği, veri toplama aracı olarak kullanılmıştır. Elde edilen verilerin analizinde SPSS 22 paket programından yararlanılmıştır. Verilerle ilgili frekans, yüzde, aritmetik ortalama ve standart sapma değerleri hesaplanarak, tablolar halinde sunulmuştur. Belirlenen değişkenlerle örgütsel vatandaşlık davranışlarına ilişkin görüşler arasındaki farklılaşmaların tespitinde ikili karşılaştırmalar için bağımsız gruplar t testi, ikiden fazla grupların karşılaştırılmasında varyans analizi yapılmıştır. Araştırmada öğretmenlerin genel olarak örgütsel vatandaşlık davranışlarının "katılıyorum" düzeylerinde olduğu belirlenmiştir. Örnekleme alınan öğretmenlerin görüşlerinde cinsiyet değişkenine göre anlamlı bir farklılık olmadığı; okul türü değişkenine göre ilkokul lehine branş değişkenine göre sınıf öğretmenleri lehine anlamlı farklılıklar olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Vatandaşlık, Örgütsel vatandaşlık, Öğretmen

The analysis of teacher’s opinions of organizational citizenship by demographic characteristics

Öz

The purpose of this research is to determine the opinions of elementary and secondary school teachers regarding organizational citizenship behavior in the context of demographic variables. For this purpose 312 primary and secondary school teachers in Yakutiye district of Erzurum province were reached by simple random sampling method in 2016-2017 academic year. Research is in the screening model. The validity and reliability of the Turkish version of the study developed by DiPaola, Tarter and Hoy (2005) in the study were used as data collection tools by Taştan and Yılmaz (2008). SPSS 22.0 package program was used for analysis of the obtained data. The frequencies, percentages, arithmetic mean and standard deviation values of the data are calculated and presented in tabular form. Independent groups t test was used for binary comparisons and variance analysis was used for comparing two groups in order to determine the differences between opinions on organizational citizenship behaviors with determined variables. In the survey, it was determined that teachers' organizational citizenship behaviours were generally at "agree" levels There was no significant difference in the opinions of sampled teachers according to gender variables; it was found that there were significant differences in favor of class teachers according to the school type variable according to the branch school variable in favor of primary school.

Anahtar Kelimeler

Citizenship, Organizational citizenship, Teacher

Kaynakça

• Allison, B. J., Voss, R. S., & Dryer, S. (2001). Student classroom and career success: The role of organizational citizenship behavior. Journal of Education for Business, 76(5), 282-288.
• Argon, T. ve Alğan, Y. (2013). İlköğretim okulları öğretmenlerinin örgütsel vatandaşlık davranışları ile problem çözme becerileri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(1), 142-163.
• Arıkan, R. (2013). Araştırma yöntem ve teknikleri. Ankara: Nobel.
• Artan, N. (2009). The effects of work values on organizational citizenship behaviour. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi SBE, İstanbul
• Aydın, Y. T. (2017). İlkokul ve ortaokul öğretmenlerinin örgütsel sinizm ile örgütsel vatandaşlık davranışı ilişkisi: Ankara Atındağ İlçesi Örneği. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Balıkesir Üniversitesi SBE, Balıkesir.
• Borman, W. C., & Motowidlo, S. J. (1997). Task performance and contextual performance: The meaning for personnel selection research. Human performance, 10(2), 99-109.
• Bulut, M. Ş. (2011). İlköğretim okullarındaki performans yönetimi uygulamaları ile örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişki. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Sakarya Üniversitesi SBE, Sakarya.
• Burns, M. B., & Collins, R. W. (1995). Organizational citizenship behavior in the IS context: A research agenda. In Proceedings of the 16th Americas Conference on Information Systems, (pp. 25-27).
• Büyüközkan, A. S. (2012). Öğretmenlerin örgütsel yurttaşlık davranışları ile tükenmişlikleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Mersin Üniversitesi EBE, Mersin.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2016). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• DiPaola, M. F., & Hoy, W. K.(2005). Organizational citizenship of faculty and achievement of high school students. The High School Journal; 88(3), 35-44.
• DiPaola, M. F., Tarter, C. J. & Hoy, W. K. (2005). Measuring organizational citizenship in schools: The OCB scale. In W. K. Hoy & C. Miskel (Eds.). Educational Leadership and Reform, Greenwich, CN: Information Age.
• DiPaola, M., & Tschannen-Moran, M. (2001). Organizational citizenship behavior in schools and its relationship to school climate. Journal of School Leadership, 11(5), 424-447.
• Doğrul, M. A. (2013). Örgütsel bağlılık ve örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişki: Afyon Meslek Yüksek Okulu’nda çalışanlar üzerinde bir araştırma. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi SBE, Afyonkarahisar.
• Ekiz, D. (2009). Bilimsel araştırma yöntemleri: Yaklaşım, yöntem ve teknikler. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Garg, P., & Rastogi, R. (2006). Climate profile and OCBs of teachers in public and private schools of India. International Journal of Educational Management, 20(7), 529-541.
• George, J. M., & Brief, A. P. (1992). Feeling good-doing good: a conceptual analysis of the mood at work-organizational spontaneity relationship. Psychological Bulletin, 112(2), 310-329.
• Gök, E. E. (2007). Örgütsel kültür bağlamında örgütsel vatandaşlık olgusu ve bir araştırma. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Pamukkale Üniversitesi SBE, Denizli.
• Graham, J. W. (1991). An essay on organizational citizenship behavior. Employee Responsibilities and Rights Journal, 4(4), 249-270.
• Gürbüz, S. (2006). Örgütsel vatandaşlık davranışı ile duygusal bağlılık arasındaki ilişkilerin belirlenmesine yönelik bir araştırma. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(1), 48-75.
• Gürbüz, S. (2013). Kişi-örgüt uyumu, sosyalizasyon ve iş dizaynı uygulamaları. Sığrı, Ü. ve Gürbüz, S., Örgütsel davranış. İstanbul: Bata Yayınları.
• Karaman, K., Yücel, C. ve Dönder, H. (2008). Öğretmen görüşlerine göre, okullardaki bürokrasi ile örgütsel vatandaşlık arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 53(53), 49-74.
• Karaman, A. ve Aylan, S. (2012). Örgütsel vatandaşlık. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(1), 35-48.
• Kidwell, R. E., Mossholder, K. W., & Bennett, N. (1997). Cohesiveness and organizational citizenship behavior: A multilevel analysis using workgroups and individuals. Journal of Management, 23(6), 775-793.
• Korkmaz, C. ve Arabacı, İ. B. (2013). İlköğretim ve ortaöğretim okulları öğretmenlerinin örgütsel vatandaşlık algıları (Malatya İli Örneği). İlköğretim Online, 12 (3), 770-783.
• Organ, D.W. (1988). Organizational citizenship behavior: The good soldier syndrome. Lexington Books, Lexington: MA.
• Özdemir, A. (2010). İlköğretim okullarında algılanan yönetici desteğinin ve bireycilik-ortaklaşa davranışçılığın örgütsel vatandaşlık davranışı ile ilişkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 16(1), 93-112.
• Özdevecioğlu, M. (2003). Örgütsel vatandaşlık davranışı ile üniversite öğrencilerinin bazı demografik özellikleri ve akademik başarıları arasındaki ilişkilerin belirlenmesine yönelik bir araştırma. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20, 117-135.
• Özdevecioğlu, M. (2009). Örgütlerarası vatandaşlık davranışları: Teorik çerçeve ve bir ölçek geliştirme çalışması. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 33, 47-67.
• Pallant, J. (2005). SPSS survival manual: A step by step guide to data analysis using SPSS. Sydney: Allen and Unwin.
• Polat, S. (2007). Ortaöğretim öğretmenlerinin örgütsel adalet algıları, örgütsel güven düzeyleri ile örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki. Yayınlanmamış doktora tezi, Kocaeli Üniversitesi SBE, Kocaeli.
• Ryan, J. J. (2001). Moral reasoning as a determinant of organizational citizenship behaviors: A study in the public accounting profession. Journal of Business Ethics, 33(3), 233-244.
• Sezgin, F. (2005). Örgütsel vatandaşlık davranışları: Kavramsal bir çözümleme ve okul açısından bazı çıkarımlar. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(1), 317-339.
• Smith, C. A., Organ, D. W., & Near, J. P. (1983). Organizational citizenship behavior: Its’ nature and antecedents. Journal of Applied Psychology, 68, 653–663.
• Taştan, M. ve Yılmaz, K. (2008). Organizational citizenship and organizational justice scales’ adaptation to Turkish. TED Eğitim ve Bilim Dergisi, 33 (150), 87–96.
• Titrek, O., Bayrakçı, M. ve Zafer, D. (2009). Öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık davranışlarına ilişkin görüşleri. Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E-Dergisi, 17, 1-28.
• Turnipseed, D. L. (2002). Are good soldiers good?: Exploring the link between organization citizenship behavior and personal ethics. Journal of business research, 55(1), 1-15.
• Yaylacı, A. F. (2004). İlköğretim okulları yönetici ve öğretmenlerinin örgütsel yurttaşlık davranışları. Yayınlanmamış Doktora Tezi, A.Ü. Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Yılmaz, K. ve Taşdan, M. (2009). Organizational citizenship and organizational justice in Turkish primary schools. Journal of Educational Administration, 47(1), 108-126.
• Yücel, C. ve Samancı, G. (2009). Örgütsel güven ve örgütsel vatandaşlık davranışı. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(1), 113-132.
• Zengin, M. (2011). İlköğretim okullarında örgütsel güven ile öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişki. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi SBE, Van.