Sosyal Bilgiler Öğretmenlerine Göre Ahlak ve Karakter Eğitiminde Okulların Yetkinliği

Yıl 2023, Cilt: 5 Sayı: 1, 24 - 45, 30.06.2023

Mehmet Akyol , Cengiz Özmen

Öz

Bu araştırmada sosyal bilgiler öğretmenlerine göre ahlak ve karakter eğitiminde okulların yetkinliğinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırma 2020-2021 eğitim öğretim yılında Kahramanmaraş ilinde gerçekleşmiştir. Araştırmanın örneklemi Kahramanmaraş ili Onikişubat ve Dulkadiroğlu merkez ilçelerindeki ortaokullarda görev yapan basit tesadüfi örneklem yoluyla seçilen 172 sosyal bilgiler öğretmenlerinden oluşmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak Acat ve Arslan (2011) tarafından geliştirilen ‘’Okulların Karakter Eğitimi Yetkinliği Ölçeği’’ kullanılmıştır. Ölçek 33 madde ve 5 boyuttan oluşmaktadır. Bu boyutlar planlama ve uygulama, etkileşim, psikososyal ortam, paydaşların katılımı ve değerlendirme olarak belirlenmiştir. Araştırma sonunda elde edilen veriler SPSS-23 programında çözümlenerek Cronbach Alpha (iç tutarlılığını), değeri belirlenerek parametrik testlerden bağımsız örneklem -t testi, tek yönlü varyans analizi testi ANOVA ve aritmetik ortalamadan (X̄) yararlanılarak veriler analiz edilmiştir. Araştırma bulgularına göre okulların karakter eğitimi yetkinlik durumları bakımından en yüksek düzey planlama ve uygulama boyutunda, en düşük düzey ise değerlendirme ve psikososyal ortam boyutlarında olmuştur. Değerlendirme boyutunda öğretmenlerin, cinsiyet ve mezun olunan lisans bölümü değişkenlerine bağlı olarak anlamlı bir farklılık göstermiştir. Psikososyal ortam boyutunda öğretmenlerin mezun olunan lisans bölümü, kıdem yıl durumu ve hizmet içi eğitim alma değişkenlerine bağlı olarak anlamlı bir farklılık göstermiştir. Bu sonuçlara göre, ahlak ve karakter eğitiminde paydaşlarının katılımı ile düzenli olarak değerlendirilen bir okul ortamı oluşturularak temel değerleri kazandırmaya dönük çalışmalar yapılmalıdır.

Anahtar Kelimeler

Ahlak, Karakter, Sosyal Bilgiler, Yetkinlik

Competency of Schools in Ethics and Character Education According to Social Studies Teachers

Öz

In this study, it was aimed to determine the competence of schools in moral and character education according to Social Studies teachers. The research was carried out in Kahramanmaraş in the 2020-2021 academic year. The sample of the study consists of 172 social studies teachers selected by simple random sampling, working in secondary schools in the central districts of Onikişubat and Dulkadiroğlu in Kahramanmaraş. The "Character Education Competency Scale of Schools" developed by Acat and Arslan (2011) was used as a data collection tool in the research. The scale consists of 33 items and 5 dimensions. These dimensions were determined as planning and implementation, interaction, psychosocial environment, stakeholder participation and evaluation. The data obtained at the end of the research were analyzed in the SPSS-23 program and the Cronbach Alpha (internal consistency) value was determined, and the data were analyzed using the independent sample -t test, one-way analysis of variance test ANOVA and arithmetic mean (X̄). According to the research findings, the highest level was in the dimensions of planning and implementation, and the lowest level was in the dimensions of assessment and psychosocial environment in terms of the character education competency status of schools. In the evaluation dimension, there was a significant difference depending on the variables of teachers' gender and undergraduate degree. In the psychosocial environment dimension, there was a significant difference depending on the variables of the teachers' undergraduate degree, seniority and in-service training. According to these results, studies should be carried out to gain basic values by creating a school environment that is regularly evaluated with the participation of its stakeholders in moral and character education.

Anahtar Kelimeler

Morality, Social Studies, Character, Competence

Kaynakça

• Akbaş, O. 2008. Değer Eğitimi Akımlarına Genel Bir Bakış. Değerler Eğitimi Dergisi. 6(16), 9-27.
• Acat, M. B. Aslan, M. (2011). Okulların karakter eğitimi yetkinliği ölçeği (OKEYÖ). Değerler Eğitimi Dergisi, 9(21), 7-27.
• Alver, M. Kesicioğlu, S. 2019. Karakter ve değer eğitimi yaklaşımları ve uygulamaları. Kağan, M. ve Yılmaz, N., Karakter ve değer eğitimi içinde (ss. 155-173) Ankara: Pegem Akademi.
• Aslan, M. 2011. İlköğretimde karakter eğitimi ve öğrencilere kazandırılması gereken değerler. Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Bilimleri Enstitüsü. s.242.
• Aydın, M. Z. 2003. Ailede Ahlak Eğitimi, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 7(2), 125-158.
• Baltacı, A. 2019. Nitel Araştırma Süreci: Nitel Bir Araştırma Nasıl Yapılır?, Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 368-388.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş. Demirel, F. 2014. Bilimsel Araştırma Yöntemleri, (17. Baskı). Ankara Pegem Akademi,348.
• Can, G. 2004. Kişilik Gelişimi, B. Yeşilyaprak (Der.), Gelişim ve öğrenme psikolojisi (s.111-142) Ankara: Pegema Yayıncılık.
• Dönmez, C., Avci E., 2011. Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Karakter Eğitimine Dair Öz-Yeterlikleri. Uluslararası Sosyal Bilimler Eğitimi Dergisi, 1(2), 114-128.
• Ekşi, H. 2003. Temel insani değerlerin kazandırılmasında bir yaklaşım: Karakter eğitimi Programları. Değerler Eğitimi Dergisi, Vol.1, Nr.1, pp. 79-96.
• Fidan, N. K. 2009. Öğretmen adaylarının değer öğretimine ilişkin görüşleri. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 2(20), 1-18.
• Gündoğdu, K., Saracaloğlu, A. S., Altay, B., Altin, M., Üstündağ, N., Eken M., Çengel, M. 2018. Aydın İli Okullarında Karakter Eğitiminin İncelenmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 9(2), 18-45.
• Karasar, N. 2014. Bilimsel Araştırma Yöntemleri (27. Baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım, 292.
• Katılmış, A., Ekşi, H. Öztürk, C. 2010. Sosyal Bilgiler Dersi Kazanımlarıyla Bütünleştirilmiş Bilimsellik Odaklı Karakter Eğitimi Programının Etkililiği. Sosyal Bilgiler Eğitimi Araştırmaları Dergisi. 1(1), 50-87.
• Kenan, S. 2004. “Modern Eğitimin Oluşum Sürecinde Değerler Nasıl Zayıfladı?”, Değerler ve Eğitimi Uluslar Arası Sempozyumu 26-28 Kasım, (275-285), İstanbul: Değerler Eğitimi Merkezi Yayınları
• Kılınç Bozkurt, D., Köçer, M. 2019. Sosyal bilgiler öğretmenlerinin karakter eğitimine ilişkin özyeterliliklerinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi, s.91.
• Kiral, B. & Çilek, A. (2020). 2023 Vizyon Belgesi’nin karakter eğitimi bakımından değerlendirilmesi. Milli Eğitim Dergisi. 49(225), 5-22.
• Meydan, H. 2012. İlköğretim Okullarında Değerler ve Karakter Eğitimi. Doktora Tezi, Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Özmen, C. Öztürk, H. 2019. Nurettin Topçu’ya Göre Ahlak ve Karakter Eğitiminde Okulun ve Öğretmenin Rolü. Turkish Studies, 14(2),151-165.
• Solmaz, D. Y., Güven, G., Uğur, M. 2021. Ortaokul Öğrencilerinin Okulların Karakter Eğitimi Yetkinliği İle İlgili Görüşlerinin Belirlenmesi. Uluslararası Bozok Spor Bilimleri Dergisi. 2(2), 80-91.
• Şahin, T., Katilmiş, A. 2016. Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının değerler eğitimi öz-yeterlilikleri. Alan Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 2(1), 1-16.
• Şallı, A. 2017. Modernlik, Gelenek Ve Din İlişkisi: Bir Modernleşme Kuramı Eleştirisi. Kırıkkale İslami İlimler Fakültesi Dergisi, 2(4), 55-82.
• Şimşek, S. Alkan, V. 2019. Karakter ve Değer Eğitimi Dersinin Kazanımları. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 20(Özel Sayı), 1-16.
• ŞİMŞEK, Ş. 2017. Türkçe Ders Kitaplarındaki Okuma Metinlerinde Karakter Eğitimi. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi. 4(13),357-364.
• Uçar S. 2009. Sosyal Bilgiler Programındaki Değerlerle İlgili Kazanımlara Yönelik Öğretmen Görüşlerinin Değerlendirilmesi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı
• Yılmaz, F. 2021b. Ahlaki Karakter Kavramı ve Psikolojik Bileşenleri. Başkent Unıversıty Journal of Education, 8(1),238-252.
• Yolcu, E., Sari, M. 2018. Teachers' Qualities and Self-Efficacy Perceptions in Character Education. Acta Didactica Napocensia, 11, 35-48.
• Zuhaeriah, Z., Ali, M., Yusra, Y. 2020. The Role of Islamic Education Teachers Competency in Improving the Quality of Education. International journal of contemporary islamic education, 2(1), 108-130.