Nisâ Sûresi 148. Âyette Geçen “İllâ men zulim” İbaresi Hakkındaki Yorumlara Dair Bir Değerlendirme

Yıl 2021, , 71 - 88, 30.06.2021

Adnan Arslan

https://doi.org/10.35209/ksuifd.880313

Öz

Kur’ân’ın üzerinde hassasiyet gösterdiği haklardan birisi Müslüman onurunun dokunulmazlığıdır. Bunun tezahürü olarak gıybet ve iftira katiyen yasaklanmıştır. İftira, yalan yere Müslüman’a çamur atarak Müslüman bireyin saygınlığını hedef aldığı için yasaklanmışken, asıl itibariyle doğru söz olan gıybet dahi haram kılınmıştır. Zira bu ikisi de kişinin şahsiyet ve onurunu zedeleyici şeylerdir. Gıybetin çirkinliği ve salih amelleri nasıl yiyip bitirdiğine dair pek çok hadis rivayet edilmiştir. İlgili âyet ve hadisler, Müslüman bireyin arkasından çekiştirilmesini açıkça ayıplarken, istisnai bir durum olarak Nisâ sûresi 148. âyette haksızlığa uğrama durumunda yapılan çirkin davranışın ilan edilmesine izin verilmiştir. Bu âyetle bazı durumlarda haksızlık eden kişinin gıyabında ya da yüzüne karşı olumsuz konuşulmasına meşruiyet tanınmıştır. Bu çalışmada söz konusu meşruiyetin kapsam, keyfiyet ve tatbiki hakkında tefsir kaynaklarından yola çıkılarak bir tarama yapılmıştır. Günümüzde Müslüman toplum ve kişilerin onurunu hedef alarak, aşağılayıcı dille tahkir eden kişi, yayın ve paylaşımlar karşısında verilecek tepkinin bu âyetteki izne girip girmeyeceği hususu tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Tefsir, Mahremiyet, Nisa suresi, gıybet, meşruiyet

An evaluation of the interpretations of the Expression "Illā man Ẓulim" in the 148th verse of Sūra al-Nisā

Öz

One of the rights that the Qurʾān shows sensitivity is the inviolability of Muslim honor. Backbiting and slander as a manifestation of violation of a person's honor are strictly prohibited. While slander is prohibited because it intended to the dignity of the Muslim individual by denigrating to a Muslim, more exactly backbiting, is also banned. Because both of these are things that damage the personality and the dignity of the person. There are many ḥadīths about the ugliness of backbiting and how it canceled good deeds. While the relevant verses and ḥadīths clearly have forbidden the slander -as an exceptional case- in 148th verse of Sūra al-Nisā, it is allowed to judge the ugly behavior as injustice. In this study, an investigation has been made into the scope, arbitrariness and application of the legitimacy in question-based on the sources of interpretation. Nowadays, the discussion is about whether this verse allows a reaction to people, publications and messages that insult and mock, directly or indirectly, targeting the honor of the Muslim society and individuals.

Kaynakça

• Begavî, Ebû Muhammed Muhyissünne el-Hüseyn b. Mes‘ûd b. Muhammed el-Ferrâ’. Meâlimu’t-tenzîl. thk. Muhammed Abdullah en-Nemr. 8 Cilt. b.y.: Dâru Taybe, 1997.
• Havvâ, Said. el-Esâs fi’t-tefsîr. 11 Cilt. Kahire: Dâru’s-Selâm, 1424.
• İbn Acîbe, Ebü’l-Abbâs Ahmed b. Muhammed b. Mehdî el-Hasenî eş-Şâzelî. el-Bahru’l-medîd fî tefsîri’l-Kur’âni’l-mecîd. thk. Ahmed Abdullah el-Kuraşî. 7 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 2002.
• İbn Âdil, Ebû Hafs Sirâcüddîn Ömer b. Nûriddîn Alî b. Âdil en-Nu‘mânî ed-Dımaşkī. el-Lübâb fî ulûmi’l-Kitâb. thk.Âdil Ahmed Abdülmevcûd. 20 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1998.
• İbn Fehd, Îsa b. Suleymân. “el-Gıybetu’l-mubâha ve suveruhâ’l-muâsıra dirâsetun fıkhiyye”. Mecelletu’l-cemiyyeti’l-fıkhiyyeti’s-Suûdiyye. 496-584. eisa4.pdf (imamu.edu.sa) Erişim: 14 Şubat 2021.
• İbnü’l-Kayyım, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ebî Bekr b. Eyyûb ez-Züraî ed-Dımaşkī el-Hanbelî. Bedâiu’l-fevâid. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kitâb, ts.
• Karali, Sedat. Kur’ân-ı Kerim’de Zan, Tecessüs Ve Gıybet Kavramları Arası İlişki Ve Bu İlişkinin Bireysel Ve Toplumsal Yansımaları. Bursa: Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2017.
• Kurtubî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Ahmed b. Ebî Bekr b. Ferh. Tefsîru’l-Kurtubî. thk. Ahmed el-Berdûnî. 10 Cilt. Kahire: Dâru’l-Kutubi’l-Mısriyye, 1964.
• Mâtûrîdî, Ebû Mansûr Muhammed b. Muhammed b. Mahmûd el-Mâtürîdî es-Semerkandî. Te’vîlâtu Ehli’s-Sunne. thk. Mecdî Beslûm. 10 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 2005.
• Râgıb İsfehânî, Ebû Mansûr Muhammed b. Muhammed b. Mahmûd el-Mâtürîdî es-Semerkandî. Tefsîru’r-Râgib el-İsfehânî. thk. Hind b. Muhammed. 6 Cilt. Mekke: Kulliyetu’d-Da’ve, 2003.
• Râzî, Ebû Abdillâh (Ebü’l-Fazl) Fahrüddîn Muhammed b. Ömer b. Hüseyn er-Râzî et-Taberistânî. Tefsîrü’l-Ḳurʾâni’l-ʿaẓîm. thk. Es’ad Muhammed et-Tayyib. 32 Cit. Arabistan: Mektebetu Nizâr Mustafâ el-Bâz, 1419.
• Sem’ânî, Ebü’l-Muzaffer Mansûr b. Muhammed b. Abdilcebbâr et-Temîmî el-Mervezî. Tefsîru’l-Kur’ân. thk. Yasir b. İbrâhîm. 6 Cilt. Riyâd: Dâru’l-Vatan, 1997.
• Taberî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Cerîr b. Yezîd el-Âmülî et-Taberî el-Bağdâdî. Câmiu’l-beyân, thk. Ahmed Muhammed Şâkir. 24 Cilt. Beyrut: Muessesetu’r-Risâle, 2000.
• Tantâvî, Muhammed Seyyid. et-Tefsîru’l-vasît. 8 Cilt. Kahire: Dâru Nahdati Misr, 1997.