TÜKETİCİNİN KORUNMASI AÇISINDAN HİSBE TEŞKİLATI İLE 4077 SAYILI TÜKETİCİ KANUNUNDAKİ KURUM VE KURULUŞLARININ KARŞILAŞTIRILMASI

Yıl 2011, Sayı: 17, 133 - 162, 01.06.2011

Alpaslan Alkış

Öz

slâm dünyasında, iktisadî hayatın düzenlenmesi ve denetlenmesini

basarıyla uygulayarak tüketicinin korunmasını

saglayan bir kurum olan “hisbe” teskilatı, Hz. Ömer zamanında

sistematik yapısına kavusarak hemen hemen bütün slâm devletlerinde

ya baslı basına bir müessese olarak ya da kaza (kadılık)

makamının görevleri arasında yer alarak canlılıgını sürdürmüstür.

Hisbe teskilatı dinî, adlî, idarî ve güvenlik görevleriyle

bugünkü anlamda belediye, maliye, sanayi ve ticaret, saglık,

diyanet ve emniyet teskilatlarının bir kısım görevlerini bünyesinde

toplayan çok yönlü bir teskilat olarak görev yapmıstır. Tüketicinin

korunması açısından hisbe teskilatının yerine getirdigi görevleri

günümüzde ise 4077 sayılı kanunla kurulan birbirinden

bagımsız farklı kurum ve kuruluslar üstlenmektedir. Bu kurum

ve kurulusların her biri kanunun verdigi görevleri yerine getirmektedirler.

Tüketicinin korunmasıyla ilgili tüm görevler önceden

hisbe teskilatının sorumlulugunda iken günümüzde bu görevler

farklı kurum ve kuruluslar arasında paylasılmıstır.

Anahtar Kelimeler

Tüketici, Tüketici hakları, Hisbe teskilatı

Kaynakça

• Aslan, İsmail Yılmaz (2006). Tüketici Hukuku. Bursa: Ekin Kitabevi.
• Buhârî, Muhammed b. İsmail b. İbrahim [256/870] (1981). Sahîhu’l-Buhârî. İstanbul: Çağrı Yayınevi.
• Ebû Dâvûd, Süleyman b. el-Eş'as es-Sicistânî el-Ezdî es- Sicistânî [275/889] (1981). Süneni Ebî Dâvûd, İs- tanbul: Çağrı Yayınları.
• Ebû Ubeyd, Kâsım b. Sellam el-Herevi el-Ezdi [224/838] (1968). Külliyyati'l-Ezher. Kahire: Mektebetü'l
• el-Ferra, İbnü'l-Ferra Muhammed b. Hüseyin Ebû Ya'la [458/1066] (1938). el-Ahkâmü's-sultaniyye. Kahire: Dârü'l-Kütübi'l-İlmiyye.
• Fîrûzâbâdî, Ebü't-Tahir Mecdüddin Muhammed b. Yakub b. Muhammed [817/1415] (1986). el-Kâmûsu'l- Muhît, Beyrut: Müessesetü'r-Risâle.
• Gazzâlî, Muhammed b. Muhammed b. Muhammed [505/1111] (1996), İhyâu Ulûmi’d-Dîn, (Çevi- ren:Mehmed A. Müftüoğlu). İstanbul:Umut Matba- acılık.
• Hamidullah, Muhammed [1423/2002] (1990). İslâm Pey- gamberi (5. Baskı). (Çeviren: Salih Tuğ). İstanbul: İrfan Yayıncılık.
• Hammâd, Nezih (1996). İktisadî Fıkıh Terimleri, (Çeviren: Recep Ulusoy). İstanbul: İz Yayıncılık.
• Hurşid Ahmed (2001). Hisbe. İstanbul:İnsan yayınları.
• İbn Abdülber en-Nemerî, Ebû Ömer Cemalüddîn Yûsuf b. Abdillâh b. Muhammed [463/1071] (1328). el- İstî'âb fî Ma'rifeti'l-Ashâb, Kahire: Daru Nehdati Mı- sır.
• İbn Haldûn [808/1406] (1989). Mukaddime, (Çeviren: Zakir Kadiri Ugan). İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• İbn Hacer el-Askalâni, Ebü’l-Fazl Şihabüddîn Ahmed b. Ali b. Muhammed [852/1449] (1328). el-İsâbe fî Temyîzi's-Sahâbe, Kahire: Mektebetü’l-Külliyeti’l- Ezheriyye.
• İbn Mâce, Ebû Abdillah Muhammed b. Yezîd el-Kazvinî [273/887] (1981). es-Sünen, İstanbul: Çağrı Yayın- ları.
• İbn Manzûr, Ebü’l-Fazl Muhammed b. Mükerrem b. Ali b. Ahmed el-Ensârî [711/1311] (1990). Lisânü’l-Arab, Beyrut: Daru’s-Sadr Yayınları.
• İbn Sa’d, Ebu Abdullah Muhammed b. Sa’d b. Meni’ [230/845] (1358). et-Tabakâtü’l-Kübrâ, Beyrut: Dârü’l-Sâdr.
• İbnü'l-Uhuvve, Muhammed b. Muhammed b. Ahmed el- Kureşî [729/1329] (1937). Meâlimü’l-Kurbe fî Ahkâmi’l-Hisbe, (Neşreden: Reuben Levy). London: The Cambridge Unıversity Pres.
• Kallek, Cengiz (1998). Hisbe. DİA, 18, 133-143. İstanbul: TDV Yayınları.
• _________, (1994). İslâm’ın İlk Devirlerinde Devlet Piyasa İlişkisi, Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Kavakcı, Yusuf Ziya (1975). Hisbe Teşkilatı, Doçenlik Tezi, Atatürk Üniversitesi İslâmi İlimler Fakültesi Yayınları, Ankara: Baylan Matbaası.
• Kazıcı, Ziya (1987). Osmanlılarda İhtisab Müessesesi, İs- tanbul: Kültür Basın Yayın Birliği.
• Kettânî, Muhammed Abdulhay b. Abdilkebîr b. Muham- med [1382/1962] (1990). et-Terâtibü'l-İdâriyye: Hz.Peygamber'in Yönetiminde Sosyal Hayat ve Ku- rumlar, (Çeviren: Ahmet Özel), İstanbul: İz Yayıncı- lık.
• Makrizi, Ebü'l-Abbas Takıyyüddin Ahmed b. Ali b. Abdülkadir [845/1442] (1996). İttiazü'l-hunefa bi- ahbari'l-eimmeti'l-Fatımiyyinel-hulefa. Cemaleddin Şeyyal), Kahire: el-Meclisü’l-Ala li’ş- Şuuni’l-İslamiyye. (Tahkik:
• Mâverdî, Ebu Hasan Ali b. Muhammed b. Habîb [450/1058] (1994a). el-Ahkâmü’s- Sultaniyye, (Çe- viren: Ali Şafak). İstanbul: Bedir Yayınevi.
• Mısrî, Refik Yunus (1993). İslâm İktisad Metodolojisi, (Çe- viren: Hüseyin Arslan). İstanbul: Birleşik Yayınevi.
• Müslim, Ebu'l-Hüseyin Müslim b. Haccâc [261/875] (1977). Sahîhi Müslim. (Çeviren: Ahmed Davudoğlu). İstanbul: Sönmez Yayınevi.
• Reklam Kurulu Yönetmeliği (2003). T.C. Resmi Gazete, 25186, 01 Agustos 2003.
• Şeyzerî, Ebü’n-Necib Celaleddin Abdurrahman b. Nasr b. Abdullah [589/1193] (1936). Nihayetü'r-rütbe fî talibi'l-hisbe, Kahire: Lecnetü't-Telif ve't-Terceme.
• Taberî, Ebû Cafer İbn Cerir Muhammed b. Cerir b. Yezid [310/923] (1967). Tarihü't-Taberi: Tarihü'l-ümem ve'l-müluk. İbrâhim), Beyrut: Dâru Süveydan. Muhammed Ebü'l-Fazl
• Tirmizî, Ebû İsâ Muhammed b. İsâ b. Sevre s-Sülemî [279/892] (1981). Sünenü't-Tirmizî, İstanbul: Çağrı Yayınevi.
• TKHK (1995). Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun, T.C. Resmi Gazete, No:4077, 22221, 23 Şubat 1995.
• Tüketici Konseyi Yönetmeliği (2003). T.C. Resmi Gazete, 25186, 01 Agustos 2003.
• Tüketici Sorunları Hakem Heyetleri Yönetmeliği (2003). T.C. Resmi Gazete, 25186, 01 Agustos 2003.