Türkiyede 68 Kuşağı’nın Din-Toplum İlişkilerine Bakışı

Yıl 2014, Sayı: 23, 183 - 210, 01.06.2014

Asuman Yıldırım

Öz

Bu çalışma, Türkiye’de 68 öğrenci olaylarıyla başlayan,

daha sonra da 68 kuşağı olarak tanımlanan sol

kesimin dine yaklaşımlarının nasıl olduğunu ortaya koymayı

amaçlamaktadır.68 Kuşağı, Dünya’ da 1968 öğrenci

hareketleriyle kendisini duyuran, Batı’ da daha çok Yeni

Sol, Maoist ve anti-emperyalist grupların etkili olduğu sosyal

hareketlerde yer alanları tanımlamada kullanılmaktadır.

Türkiye’de 68 Kuşağı, 1960’lı yıllarda Demokrat Parti

uygulamalarına karşı başladı ve genel olarak emperyalizme,

sömürgeciliğe ve gericiliğe karşı olan, Atatürkçülükile

desteklenmiş, Marksizm’in yorumlarını savunan gençliğin

oluşturduğu, içinde farklı grupları da barındıran bir oluşum

olarak tanımlanmaktadır. Bu oluşum heterojen bir

özellik göstermekle birlikte Marksist temelli ideolojik bir

bütün oluşturmaktadır. 68’li yıllarda, gençler kimliklerini

kazanırken ideolojilerinin etkisinde kalmış, dinden uzaklaşmışlardır.

Yeni gençlik, dini ve etnik kimlik yerine sınıf

kimliğine dört elle sarılmış, sınıfsal çatışma temelinde işçi

sınıfına sınıf bilincini yerleştirmeye çalışmıştır. Bu süreçte

din, burjuvazinin elinde çıkarları için kullandığı bir araç

haline dönüştürülmüş, burjuvazi, sınıfsız bir toplum oluşturma

uğruna dinden kurtulma yolları aramıştır.Bunların

kimliği işçi sınıfla burjuva arasındaki sınıfsal temele dayanmaktadır. Bu bağlamda, 68 kuşağının önemli aktörlerinin

din-toplum ilişkileri bunların çalışmaları referans alınarak

analiz edilecektir.

Anahtar Kelimeler

68 Kuşağı, Gençlik, Din, Sınıfsal Çatışma, Toplum

Kaynakça

• Akalın C.,1995. Düşler ve Gerçekler Tanıklarıyla Dün- ya’da ve Türkiye’de 68, Sarmal Yayınevi, İstanbul, 1995, 24-26, 55s.s.
• Aktolga M.,2000. Bir Annenin 68 Anıları, I. Basım, İstan- bul, Sistem Yayıncılık, 11 s.s.
• Akyüz Y., 1969.“1968 Yılı Fransız Üniversite Krizi ve Öğ- renci İstekleri”, 1968 Yılı Öğrenci Hareketleri (Dünyada ve Türkiye’de) Sempozyum Bildirileri, Ankara: Ankara Ün.Eğ.Fak.Yay.,116s.s.
• Alpay Ş.,1988. 68 Kuşağı Üzerine Bir DenemeToplum ve Bilim,41 Bahar, 167-174 s.s.
• Altuğ Y., 1994. Çekoslovakya Sorunu, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 10 s.s.
• Atılgan G.,2002. Kemalizm ile Marksizm Arasında Geleneksel Aydınlar -Yön- Devrim Hareketi- ,TUSTAV Yayınları, I. Basım, İstanbul, 153-154 s.s.
• Aydınoğlu E.,2007. Türkiye Solu (1960-1980), İstanbul, 35-43 s.s.
• Ayvazoğlu B., “1980 Sonrasında Kültüre Farlı Bir Bakış”, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, 13. Cilt, İletişim Yayınları,İstanbul, 832s.s.
• Babuş F., 2004. Aşk İle Çıkmıştık Yola, İstanbul, Ozan Yayıncılık, 2004, s. 23-24.
• BaydarO., 2002. “Batıcılıkla Tutuculuk Arasında Sol Ay- dınlar”, Entellektüeller Gerekli Mi?”, Cogito, Üç Ay- lık Düşünce Derg., Yapı Kredi Yay., İstanbul, Sayı: 31, Bahar, 257s.s
• Baykam B., 1998. 68’li Yıllar/Eylemciler, I. Baskı, İmge Yayınevi, Ankara, s. 595.
• Belli S.,1994. Boşuna mı Çiğnedik?- Anılar-, Belge Yayın- ları, 1. Baskı, İstanbul, 207s.s.
• BilginN., Sosyal Bilimlerin Kavşağında Kimlik Sorunu, I. Basım, İzmir, Ege Yayıncılık, 1994, 239s.s.
• Birand M.A.,2000. Can Dündar, Bülent Çaplı, 12 Mart İhtilalinin Gölgesinde Demokrasi, İmge Kitabevi, Ankara, 160s.s.
• Bodur H.E., 2005. “Sosyolojik Perspektiften Türk Din Sosyolojisi”, Türk Din Sosyolojisinin Temel Sorun- ları Sempozyumu, GÜÇİF, Lider Yay.,Çorum, 75- 88s.s.
• Boran B., 1992.Savunma, Sosyalist Yayınlar:1, İstanbul, 173s.s.
• Cemal H.,1999. Kimse Kızmasın, Kendimi Yazdım, I. Baskı, İstanbul, Doğan Kitapçılık, 44, 168s.s.
• Çalışlar O., 1988.68 Başkaldırının Yedi Rengi, Milliyet Yayınları, İstanbul, 93-95 s.s
• DemirciE., 1974.Gençlik ve Örgütlenmeler, Saklı yay., İstanbul, 1974, 64-66s.s.
• Duverger M.,1977. Batı’nın İki Yüzü, Çev.: Cem Eroğul – Fazıl Sağlam, Doğan Yay, Ankara, 91, 193 s.s.
• Erten, A. B., 2007. “Türkiye‟de 68”, Modern Türkiye‟de Siyasi Düşünce 8.Cilt, Sol, İstanbul: İletişim Ya- yınları, 834–846s.s.
• Eyüboğlu E., 1998. “Devrim Dışında Devrim”, Cogito, Ya- pı Kredi
• Yayınları, sayı: 14.,İstanbul, 185 s.s.
• Gürses F.,H. B. Gürses, Dünyada ve Türkiye’de Gençlik, Toplumsal Dönüşüm yay., İstanbul, 1997, 401s.s.
• Höke E.,1989. 1960’lardan 1980’e Gençlik ve Mücadelesi, Simge yay., İstanbul, 18s.s.
• Kalpsüz T., 1969. “1968 Yılı Yaz Sömestrinde Cereyan Eden Öğrenci Hareketlerinden İzlenimler”, 1968 Yı- lı Öğrenci Hareketleri (Dünyada ve Türkiye’de) , Sempozyum Bildirileri, Ankara, 91 s.s.
• Kışlalı A.T., 1974. Öğrenci Ayaklanmaları, I. Basım, Bilgi Yayınevi, 71-72s.s.
• Kolektif, 1999. Türk Gençliği 98 –Suskun Kitle Büyüteç Altında- İstanbul Mülkiyeliler Vakfı Sosyal Araş- tırmalar Merkezi, KonradAdenauer Vakfı için hazır- lanmıştır, Ankara, 77s.s.
• Löwy M., 1999. Dünyayı Değiştirmek Üzerine, çev. Yavuz Alogan, İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 47 s.s.
• Marx K.,1997.Hegel’in Hukuk Felsefesinin Eleştirisi, çev. Kenan Somer, Sol Yayınları,Ankara, 192 s.s.
• Morin E.,1998. “Bir Uygarlık Bunalımı”, Cogito, S.14, İs- tanbul, 104 s.s.
• Timur T.,1969. “Dinci İdeolojinin Gelişme Çizgisi ve Sınıf- sal Anlamı”, Emek Dergisi, Yıl 1, S. 13, 20 Ekim, s.4.
• Toprak Z.,1998. “1968’i Yargılamak ya da 68 Kuşağına Mersiye”, Cogito, S.14, Yapı Kredi yay., İstanbul, 159s.s.
• Türk Y., 2001.1951-1955 Dönemi Türk Basınında LaiklikKarşıtı Hareketler ve Tepkileri, (Yayınlan- mamış Yüksek LisansTezi), İstanbul Ün., Atatürk İ. İ. T. E., İstanbul, 171-172s.s.
• Türkdoğan O.,1997. Sosyal Hareketlerin Sosyolojisi, İs- tanbul: Birleşik Yayıncılık, 255-256s.s.
• TürköneM., 2009. Darbe Peşinde Koşan Bir Nesil 68 Ku- şağı, Nesil Yayınevi, İstanbul, 11, 58, 207 s.s.
• Yıldırım A., 1993. Ateşte Semaha Durmak, I. Baskı, Yurt Kitap-Yayın, Ankara 103-104s.s.
• Yılmaz Ö., 2006. “İspanya Terörle Mücadele Tecrübesi: Medeniyetler İttifakı Olabilir Mi?”, Terör, Terörizm Ve Küresel Terörle Mücadelede Ulusal ve Bölgesel Deneyimler, (Der. İ. Bal), Ankara, Uluslararası Stratejik Araştırmalar Kurumu,119-159s.s.
• Faydalanılan internet adresleri
• http://www.zaman.com.tr/mumtazer-turkone/68- kusagi_758321.html.pdf Erişim: 21.06.2014
• http://www.aksiyon.com.tr/aksiyon/haber-15421-34- turk-solunu-bitiren-cuntacilikla- akrabaligiydi.html.pdf Erişim: 21.06.2014
• http://tarihdersnotlari.blogcu.com/68-kusagi-ve- turkiye/7583795 .pdf Erişim : 22.06.2014