Yakup Peygamberin Gözlerinin Akıbeti Konusunda Genel Bir Kabulün Tahlili

Yıl 2018, Sayı: 31, 73 - 111, 30.06.2018

Muhammed Bahaeddin Yüksel

Öz

Tefsirlerde yer alan bilgilere göre Yakup (as), oğlu
Yûsuf’un ardından yıllarca gözyaşı dökmüş ve neticede gözlerini kaybetmiştir.
Yakup peygamber altı yıl boyunca bu hal üzere kalmıştır. Yıllar sonra
kardeşleriyle karşılaşan Yûsuf (as), kendisine yapılanları affetmiş ve
gömleğini gözleri görmeyen babasına göndermiştir. Yüzüne gömleğin sürülmesiyle
gözleri açılan Yakup (as) yeniden görmeye başlamıştır. Yapılan meal
çalışmalarında da ilgili ayetler bu genel kabul üzerinden yorumlanmış ve
Yakub’un gözlerinin kör olduğu alternatifsiz tek anlam olarak sunulmuştur. Oysa
birçok tefsirde ayetlerin anlaşılmasında bu anlam tek alternatif olarak
verilmemiş, muhtemel ikinci bir mana olarak Yakub’un gözlerinde çok
ağlamasından dolayı görme yetisinde zafiyet oluştuğu ifade edilmiştir. Ne var
ki meallerde bu ikinci anlam dikkate alınmamıştır. Bu çalışma bu iki farklı
anlamı, sure ve Kur’ân bütünlüğünde analiz ederek değerlendirmeyi
amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kur’ân, Yakup, Yusuf, gömlek, vech

A General Consensus on the Fate of the Eyes of the Prophet Yaʿqūb

Öz

According to the information contained in the tafsīr
books, Yaʿqūb (peace be upon him),
after losing his son Yūsuf
(peace be upon him),
cried for years and eventually lost his eyes. The
prophet Yaʿqūb remained in this condition
for six years. Years
later, when faced with his brother Yūsuf, he forgives those who
have done him and sent the shirt to his father.
When Yaʿqūb passed Yūsuf's shirt to his face, his
eyes were opened and he began to see it again. The
corresponding verses were interpreted through this general acceptance and the
eyes of Yaʿqūb became blind, was the only
accepted sense without any alternative. However,
in many books of tafsīr,
this meaning has not been given as being unique. Indeed a second reason could
make Yaʿqūb blind, his intense crying
would have weakened his sight. However, this second meaning has not been taken
into account in the Qurʾān translations. This
study seeks to evaluate these two different meanings by
analyzing in terms of both the sūra and the Qurʾān.

Anahtar Kelimeler

The Qurʾān, Yaʿqūb, Yūsuf, ḳamīṣ, wadjh

Kaynakça

• Âlûsî, Ebussenâ Şihâbuddîn Mahmûd. Rûhu’l-Meânî fî Tefsîri’l-Kur’âni’l-Azîm ve’s-Seb’u’l-Mesânî. Beyrût: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, ts.
• Ateş, Süleyman. Yüce Kuran’ın Çağdaş Tefsiri. İstanbul: Yeni Ufuklar Neşriyat, 1989.
• Bayraktar, Zeki. “Yûsuf’un Gömleği ve Yakup’un Gözü”. Kitap ve Hikmet Dergisi, 19 (2017): 66-69.
• Begavî, Ebu Muhammed Huseyin b. Mesûd. Tefsîru’l-Begavî Meâlimu’t-Tenzîl. Riyâd: Dâru Tayyibe, 1989.
• Beyzâvî, Nasiruddin Ebî Saîd Abdillah b. ‘Umer b. Muhammed eş-Şirâzî. Envâru’t-Tenzil ve Esrâru’t-Te’vil. İstanbul: Dersaâdet, ts.
• Bursevî, İsmâil Hakkı. Tefsîru Ruhi’l-Beyân. b.y.: y.y., ts.
• Cevheri, İsmâîl b. Hammâd. es-Sihâh: Tâcu’l-Luga ve Sihâhi’l-‘Arabiyye. thk. Ahmed ‘Abdulgafûr ‘Attâr. Beyrût: Dâru’l-‘İlmi li’l-Melâyîn, 1984.
• Demirci, Muhsin. Tefsir Usûlü. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 2016.
• Dımaşkî, ‘Abdullâh el-‘Alemî el-Gazzâ. Mu’temeru Tefsîri Sureti Yûsuf. Dımaşk: Dâru’l-Fikr, 1961.
• Ebû Hayyân, Muhammed b. Yûsuf Endelusî. Tefsiru’l-Bahri’l-Muhît. Beyrût: Dâru’l-Kutubi’l-‘Ilmiyye, 1993.
• Ebu’l-‘Abbâs, Muhammed ‘Ali. Yûsuf aleyhi’s-selâm beyne Mekri’l-Ihve ve Keydi’n-Nisve. Riyâd: Mektebetu’s-Sâ’î, ts.
• Esen, Muammer. Kur’an’da Peygamberlik. Ankara: Araştırma Ya-yınları, 2012.
• Fahreddin Râzî, Ebu Abdillah Muhammed b. ‘Umer. Tefsîru’l-Fahru’r-Râzî Mefatîhu’l-Gayb. Beyrût: Dâru’l-Fikr, 1981.
• Ferâhidî, Halîl b. Ahmed. Kitâbu’l-‘Ayn. thk. ‘Abdulhamîd He-nedâvî. Beyrût: Dâru’l-Kutub’il-‘İlmiyye, 2003.
• Feyyûmî, Ahmed b. Muhammed b. ‘Ali el-Mukrî. el-Misbâhu’l-Munîr. thk. ‘Abdulazîm eş-Şenâvî. Kâhire: Dâru’l-Me’ârif, ts.
• Fîrûzâbâdî, Mecduddîn Muhammed b. Ya’kûb. el-Kâmûsu’l-Muhît. Beyrût: Muessesetu’r-Risâle, 2005.
• Halebî, Ahmed b. Yûsuf b. Abduddâim es-Semîn. ‘Umdetu’l-Huffâz fî Tefsîri Eşrafi’l-Elfâz. Beyrût: Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, 1996.
• Hatîb, ‘Abdulkerim. el-Kasasu’l-Kur’ânî fî Mantûkihî ve Mehûmihî. Beyrût: Dâru’l-Ma’rife, 1975.
• Hâzin, Alâuddîn Ali b. Muhammed b. İbrahim. Tefsîru’l-Hâzin Lubâbu’t-Te’vîl fî Meâni’t-Tenzîl. Beyrût: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1995.
• İbn ‘Âşûr, Muhammed Tâhir. Tefsîru’t-Tahrîr ve’t-Tenvîr. Tûnus: ed-Dâru’t-Tûnusiyye, 1984.
• İbn ‘Atiyye, Ebû Muhammed ‘Abdulhak b. Gâlib el-Endelusî. el-Muharraru’l-Vecîz fî Tefsîri Kitâbi’l-‘Azîz. thk. ‘Abdusselâm ‘Ab-duşşâfî Muhammed. Beyrût: Dâru’l-Kutubi’l-‘Ilmiyye, 2001.
• İbn Cüzey, Ebu’l-Kâsım Muhammed b. Ahmed. et-Teshîl li ‘Ulûmi’t-Tenzîl. Beyrût: Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, 1995.
• İbn Ebî Hâtim, ‘Abdurrahmân b. Muhammed b. İdrîs. Tefsîru’l-Kur’âni’l-‘Azîm. Thk. Es’ad Muhammed et-Tayyib. Riyâd: Mek-tebetu Nezzâr Mustafa el-Bâz, 1997.
• İbn Ebî Zemenîn, Ebû ‘Abdullâh Muhammed b. Abdullâh. Tefsi-ru’l-Kur’âni’l-‘Azîz. Thk. Huseyn b. ‘Ukkâşe - Muhammed Mus-tafa el-Kenz. Kâhire: el-Fârûku’l-Hadîse, 2002.
• İbn Fâris, Ebu’l-Hüseyn Ahmed. Mu’cemu Mekâyisi’l-Luga. thk. ‘Abdusselâm Muhammed Hârûn. Dâru’l-Fikr, 1979.
• İbn Kesîr, Ebu’l-Fidâ İsmâîl b. ‘Umer. Hadislerle Kuran-ı Kerim Tefsiri. Çev. Bekir Karlığa - Bedrettin Çetiner. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1989.
• İbn Manzûr, Ebü’l-Fazl Cemâlüddîn Muhammed. Lüsanu’l-‘Arap. Kâhire: Dâru’l-Meârif, ts.
• İbnu’l-Cevzî, Ebu’l-Ferec Cemaluddîn Abdurrahmân b. Ali. Zâdu’l-Mesîr fî İlmi’t-Tefsîr. Beyrût: el-Mektebetu’l-İslâmî, 1984.
• İmâdî, Ebu’s-Suûd b. Muhammed. İrşadu’l-Akli’s-Selîm ilâ Mezâyâ’l-Kur’âni’l-Kerîm. thk. Abdulkadir Ahmed Atâ. Riyâd: Mektebetu’r-Riyâdi’l-Hadîse, ts.
• Kınnevcî, Ebu’t-Tayyib Sıddîk b. Huseyin b. Ali Huseyin. Fethu’l-Beyan fi Mekasidi’l-Kur’ân. Beyrût: el-Mektebetu’l-Asriyye, 1992.
• Kurtubî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Ahmed b. Ebî Bekr. el-Câmi’ li Ahkâmi’l-Kur’ân ve’l-Mubeyyini limâ Tadammanahû mine’s-Sunneti ve Âyi’l-Furkân. Thk. Abdullâh b. Adilmuhsin Turkî. Beyrût: Muesseseti’r-Risâle, 2006.
• Kuşeyrî, Ebu’l-Kâsım ‘Abdulkerîm b. Hevâzin b. ‘Abdulmelik. Letâifu’l-İşârât Tefsîru’l-Kuşeyrî. Beyrût: Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, 2007.
• Kutub, Seyyid. Fîzılâli’l-Kur’an, Trc. Bekir Karlığa. İstanbul: Hik-met Yayınları, ts.
• Mâturidî, Ebu Mansur Muhammed b. Muhammed b. Mahmud. Te’vilâtu Ehli’s-Sünne. Thk. Mecdî Bâsellûm. Beyrût: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 2005.
• Mâverdî, Ebu’l-Hasan Ali b. Muhammed b. Habîb. en-Nuket ve’l-Uyûn Tefsîru’l-Mâverdî. Beyrût: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, ts.
• Medâyinî, Ebû Mûsâ Muhammed b. Ebî Bekr b. Ebî ‘Îsâ el-İsfehânî. el-Mecmû’u’l-Mugîs fî Garîbeyi’l-Kur’ân ve’l-Hadîs. Cidde: Dâru’l-Medenî, 1988.
• Merâgî, Ahmed Mustafa. Tefsîru’l-Merâgî. Mısır: Matba’atu Musta-fa el-Bâbî, 1946.
• Mukatil b. Süleyman. Tefsiru Mukâtil. Thk. Abdullah Mahmud Şahhâte. Beyrût: Müessesetu’t-Târihi’l-‘Arabî, 2002.
• Nîsâbûrî, Nizâmuddîn el-Hasan b. Muhammed b. Huseyn. Tefsîru Garâibi’l-Kur’ân ve Regâibi’l-Furkân. Beyrût: Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, 1996.
• Okuyan, Mehmet. Kur’ân’da Hz. Yûsuf Kıssası. Samsun: Üniver-site Yayınları, 2018.
• Öztürk, Mustafa. Kur’ân-ı Kerim Meali Anlam ve Yorum Merkezli Çeviri. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2015.
• Rahmet b. Sa’d. er-Rivâyâtu’l-İsrâiliyye fî Kissati Yûsuf. Cezâir: Câmi’atu Ebî Bekr Belkâyid, Kulliyetu’l-‘Ulûmi’l-İnsâniyye ve’l-‘Ulûmi’l-İctimâiyye, 2013/2014.
• Reşid Rizâ. Tefsîru’l-Kur’âni’l-Kerîm Tefsîru’l-Menâr. b.y.: y.y., 1947.
• Sa’lebî, Ebû İshâk Ahmed. el-Keşf ve’l-Beyân Tefsîru’s-Sa’lebî. Thk. Ebû Muhammed b. Âşûr. Beyrût: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-‘Arabi, 2002.
• Se’âlebî, Abdurrahmân b. Muhammed b. Mahlûf Ebî Zeyd. Tefsîru’s-Se’âlebî el-Cevâhiru’l-Hısân fî Tefsîri’l-Kur’ân. Thk. Ali Muhammed Muavvıd - Âdil Ahmed Abdulmevcûd. Beyrût: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, 1997.
• Semerkandî, Ebu’l-Leys Nasr b. Muhammed b. Ahmed b. İbrâhîm. Bahru’l-‘Ulum Tefsîru’s-Semerkandî. Beyrût: Dâru’l-Kutubi’l-‘Ilmiyye, 1993.
• Semîn, Ahmed b. Yûsuf el-Halebî. Ed-Durru’l-Masûn fî ‘Ulûmi’l-Kitâbi’l-Meknûn. Thk. Ahmed Muhammed el-Harrât. Dımaşk: Dâru’l-Kalem, 1994.
• Suyûtî, Celaluddîn Abddurrahmân. ed-Dürrü’l-Mensûr fi’t-Tefsîri bi’l-Mensûr. thk. Abdullah b. Abdulmuhsin Turkî. Kâhire: Merkezu Hicr li’l-Buhûs ve’d-Dirâsâti’l-Arabiyye ve’l-İslâmiyye, 2003.
• Şa’râvî, Muhammed Mutevellâ. Tefsîru’ş-Şa’râvî. Mısır: Ezher Mecme’u’l-Buhûs el-İslâmiyye, 1991.
• Şevkânî, Muhammed b. ‘Ali b. Muhammed. Fethu’l-Kadîr. Beyrût: Dâru’l-Ma’rife, 2007.
• Taberî, Ebû Cafer Muhammed İbn Cerîr. Câmiu’l-Beyân an Te’vîli’l-Kur’ân. Kâhire: Dâru Hicr, 2001.
• Uremî, Muhammed el-Emîn b. Abdullâh. Tefsîru Hadâiki’r-Rûh ve’r-Reyhân. Beyrût: Dâru Tavki’n-Necât, 2001.
• Ünver, Mustafa. “Yûsuf Kıssası Açısından Ahd-i Atîk ve Kur’an-ı Kerîm’e Karşılaştırmalı Bir Bakış”. Diyanet İlmi Dergi 37/2 (2001): 73-108.
• Vâhidî, Ebu’l-Hasan ‘Ali b. Ahmed en-Nîsâbûrî. et-Tefsîru’l-Basîd. thk. Muhammed b. Sâlih b. Abdullâh el-Fevzân. b.y.: y.y., ts.
• Vâhidî, Ebu’l-Hasan ‘Ali b. Ahmed en-Nîsâbûrî. el-Vasîd fî Tefsîri’l-Kur’âni’l-Mecîd. Beyrût: Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, 1994.
• Yazır, Elmalı’lı Muhammed Hamdi. Hak Dîni Kur’ân Dili. b.y.: Eser Neşriyat, 1979.
• Zebîdî, Muhammed Murtazâ el-Huseynî. Tâcu’l-‘Arûs min Cevâhi-ri’l-Kâmûs. thk. ‘Abdulkerîm el-Garbâvî. Kuveyt: y.y., 2001.
• Zemahşerî, Ebul Kâsım Mahmûd b. ‘Umer. el-Keşşâf an Hakaiki Gavâmidit-Tenzîl ve Uyûni’l-Akâvîl fî Vucûhi’t-Tenzîl. thk. ‘Âdil Ahmed Abdulmevcûd - Ali Muhammed Muavvız. Riyâd: Mek-tebetu’l-Ubeykân, 1998.
• Zeynu’s-Simâk. Yûsuf es-Sıddîk fî’l-Bi’ri, el-Kasri, es-Sicni, el-Hukmi. b.y.: y.y., ts.
• Zuhaylî, Vehbe. et-Tefsîru’l-Munîr fi’l-‘Akîdeti ve’ş-Şerî’ati ve’l-Menhec. Dımaşk: Dâru’l-Fikr, 2009.