Some Considerations on the Concepts of Science, Religion and Fiqh

Yıl 2021, Sayı: 38, 35 - 62, 31.12.2021

İzzet Sargın

https://doi.org/10.35209/ksuifd.989515

Öz

Through concepts that are the units of thought and the building blocks of knowledge, man systematically makes his thoughts and knowledge. The concepts are very important in terms of having a common worldview and understanding and making sense of the world in which it is lived. For this reason, concepts are not self-molds to be defined as desired.
Creating an integrative vision of the world and understanding life in all its dimensions is the goal of science and religion. Science aims on the one hand to discover the structures of objects, events and phenomena in the world of time and space and the links of cause and effect between them and on the other hand to reveal their laws.
Religion is a powerful institution that expresses the estab-lishment of the holy in life and the making of it into a way of life. Science, religion and fıqh have walked with people in the historical process and continue to walk. Therefor it is always on the agenda of the people. Fiqh science has assumed responsibility for appearing in accordance with the purpose of these two values and will continue to do so.

Bilim, Din ve Fıkıh Kavramları Üzerinde Bazı Mülahazalar

Öz

Düşüncenin birimleri ve bilginin yapı taşları olan kavramlar vasıtasıyla insan, düşüncelerini ve bilgilerini sistematik hale getirir. Kavramlar ortak bir dünya görüşüne sahip olmak ve yaşanılan dünyayı anlamak ve anlamlandırmak açısından da büyük önem taşırlar. Bu sebeple kavram tanımlamalarında öznel yaklaşımlar yanlıştır. Çünkü onlar içerileri istenildiği şekilde doldurulacak içi boş kalıplar değildir.
Bütünleştirici bir dünya görüşü oluşturma ve hayatı bütün boyutlarıyla kavrama hem bilimin hem de dinin amacıdır. Bilim, zaman ve mekân dünyasında yer alan nesneler, olaylar ve olguların yapılarını, aralarındaki sebep sonuç bağlantılarını keşfetmeyi ve bunların yasalarını ortaya koymayı amaç edinir.
Din kutsalın hayat içerisinde kurgulanması ve bir hayat tarzı haline getirilmesini ifade eden güçlü, tarihi ve sosyal bir kurumdur. Bilim, din ve fıkıh, tarihi süreçte insanla birlikte yürümüş ve yürümeye devam etmektedir. Onun için her zaman insanın gündemindedir. Bu sebeple bu iki değerin sistem ve amaçlarına uygun olarak görünüme çıkma sorumluluğunu fıkıh ilmi üstlenmiştir, üstlenmeye de devam edecektir.

Anahtar Kelimeler

İslam Hukuku, Bilim, Din, Fıkıh, İnsan, Kavram, Toplum.

Kaynakça

• Âmidî, Seyfuddin Ebi’l-Hasen. el-İhkâm fi usûli’l-ahkâm. nşr. İbra-him el-Acûz. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1985/1405.
• Arvas, Hamdullah. “Kavramsal Bir Bunalımdan Çıkış Denemesi: Hak, Hakikat, Gerçeklik Ve Doğruluk İlişkisi”. e-Makalat Mezhep Araştırmaları Dergisi 13/2 (2020), 481-502.
• Aydın, Mehmet S. Din Felsefesi. İstanbul: Selçuk Yayınları, 1996.
• Baysarı, Esra. İlköğretim Düzeyinde 5. Sınıf Fen Ve Teknoloji Dersi Canlılar Ve Hayat Ünitesi Öğretimde Kavram Karikatürü Kulla-nımının Öğrenci Başarısına, Fen Tutumuna Ve Kavram Yanılgı-larının Giderilmesine Olan Etkisi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversi-tesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2007.
• Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed B. Hüseyn. Şu’abu’l-îmân. nşr. Abdulali Abulhamîd Hâmid. Hindistan: Mektebetü’r-Rüşd, 1423/2003.
• Bıçak, Ayhan. Tarih Düşüncesi 2. Felsefe Ve Tarih. İstanbul: Der-gah Yayınları, 2004.
• Buhârî, Muhammed b. İsmail. es-Sahîh. nşr. Bedrettin Çetiner. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1413/1992.
• Çakın, Kâmil. “Hadis’in Kur’an’a Arzı Meselesi”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 34/ (1993).
• Demir, Ömer. Bilim Felsefesi. Ankara: Vadi Yayınları, 2007.
• Doğan, Özlem. Mantık. İstanbul: Anahtar Yayınları, 1994.
• Ebû Dâvud, Süleyman b. Eş’as b. İshak el-Ezdi es-Sicistani. Sünen-ü Ebî Dâvud, nşr. Bedrettin Çetiner. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1413/1992.
• Ebu Hanife, “el-Alim ve’l müteallim”, İmamı Azam’ın Beş Eseri. çev. Mustafa Öz. İstanbul: İfav Yayınları, 2017.
• Emiroğlu, İbrahim. Klasik Mantığa Giriş. Ankara: Sentez Yayınları, 2012.
• Eyüpoğlu, Osman - Batuk, Cengiz. “Özsel Ve İşlevsel Din Tanımları Bağlamında Assisili Francis Mistisizmi Ve Protestan Ahlakının Mukayesesi”. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 38 (2015), 95-122.
• Gazâlî, Ebû Hâmid Muhammed b. Muhammed. el-Mustasfâ min ilmi’l-usûl. nşr. İbrahim Muhammed Ramazan. Beyrut: Dâru’l-Erkâm b. Ebî Erkâm, ts.
• Görmez, Mehmet. Sünnet Ve Hadisin Anlaşılması Ve Yorumlanma-sında Metodoloji Sorunu. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1997.
• Güriz, Adnan. “İrade Hürriyeti II”. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 24/1, (1967).
• İbn Haldun, Ebû Zeyd Veliyyüddîn Abdurrahmân b. Muhammed. Mukaddime. nşr. Halil Şehhâde. Beyrût: Dâru’l-Fikr, 1988/1408.
• İbn Mâce, Ebû Abdullah Muhammed b. Yezîd el-Kazvînî. es-Sünen. nşr. Muhammed Fuâd Abulbâkî. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1413/1992.
• İbn Manzûr, Ebû-Fadl Muhammed b. Mükerrem. Lisânu’l-Arab. Beyrut: Dâru’s-Sadr, 1431.
• Kahraman, Abdullah. “Fıkhî Hadislerin Doğru Anlaşılıp Yorumlanması Hususunda Bazı Esaslar”. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 5/2, (2001), 153-174.
• Karacabey, Salih. Hz Peygamberde Nebevi Ve Beşeri Bilgi. İstanbul: Sır Yayıncılık, 2002.
• Köprülü, M. Fuad. “Fıkıh”. Milli Eğitim Bakanlığı İslâm Ansiklopedisi. 4/60. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, 1990.
• Kur’ân-ı Kerîm Meâli. çev. Halil Altuntaş – Muzaffer Şahin. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2009. Kurt, Abdurrahman. “Sosyolojik Din Tanımları Ve Dine Teolojik Bakış Sorunu”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 17/2 (2008), 73-93.
• Mahmasânî, Subhi. Felsefetu’t Teşri. Beyrut: Dâru’l-Keşşâf, 1952/1371.
• Malatyalı, Emine - Kaya, Yılmaz. “Yapılandırmacı Öğrenme Sürecinde Kavramlar Ve Önemi, Kavramların Pedogojik Açıdan İncelenmesi”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 3/14 (2010).
• Molla Hüsrev. Mirâtü’l-usûl fî şerh-i Mirkâti’l-Vusûl. nşr. Halil Eser. İstanbul: Eser Kitapevi, 1966.
• Öner, Necati. Klasik Mantık. Ankara: Bilim Yayınları, 1996.
• Özakpınar, Yılmaz. İnsan Düşüncesinin Boyutları. İstanbul: Ötüken Yayınları, 2014.
• Özbilgen, Tarık. Eleştirel Hukuk Sosyolojisi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi, 1971.
• Polama, Maragaret M. Çağdaş Sosyoloji Kuramları. çev. Hayriye Erbaş. Ankara: Gündoğan, 1993.
• Râgip el-İsfahâni, Ebü’l-Kāsım Hüseyn. el-Müfredât fî Garîbi’l Kur’ân. nşr. Muammed Seyyid Keylânî. Mısır: Mustafa el-Bâbî, 1961/1381.
• Râzî, Fahruddin Muhammed b. Ömer b. Hüseyin. el-Mahsûl fî İlm-i Usûli’l-Fıkh. nşr. Câbir Feyyaz el-Alvânî. Beyrût: Müessesetü’r-Risâle, 1992/1412.
• Sargın, İzzet. İslam Hukukunun İlahi Ve Beşeri Boyutu. Kahraman-maraş: Ukde Yayınları, 2014.
• Sargın, İzzet. “Dini Kavramların Yanlış Kullanım Sebepleri Ve Doğurduğu Olumsuz Sonuçlar”. Günümüz İslam Dünyasında Meseleler Ve Çözüm Yolları. ed. Cezmi Bayram. İstanbul: Şen Yıldız Yayıncılık, 2016.
• Serozan, Rona. “Hukuta Yöntem”. Yaşar Üniversitesi e-Dergisi 8 (1Haziran 2013).
• Suyûtî, Ebü’l-Fazl Celâlüddîn. el-Câmiʿu’s-Sağîr fî Ehâdîsi’l-Beşîri’n-Nezîr. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2004.
• Şevkânî, Muhammed b. Ali b. Muhammed. İrşâdu’l-fuhûl ilâ tahkîki’l-hakkı min ilmi’l-usûl. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1994/1414.
• Taylan, Necip. Mantık. İstanbul: İfav Yayınevi, 1996.
• Terzi, Adem. “Post-Truth Kavramı Ve Türkçe Karşılıkları Üzerine”. Türk Dili Dil Ve Edebiyat Dergisi 118/820 (Nisan 2020).
• Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ b. Sevre. es-Sünen. nşr. İbrahim Atve. İstanbul: Çağrı Yayınları: 1413/1992.
• Türcan, Talip. İslam Hukuk Biliminde Hukuk Normu. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2003.
• Türkdoğan, Orhan. Bilimsel Araştırma Metodolojisi. İstanbul: Timaş Yayınları, 2009.
• Uygur, Mermi. Kuram Eylem Bağlamı. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, 1975.