The Relationship of Attitudes Towards Multiculturalism, Democratic Citizenship and Human Rights with Religious-Spiritual Values: A Research on University Sample

Yıl 2022, Sayı: 39, 145 - 184, 30.06.2022

Abdurrahman Ünalan , Saffet Kartopu

https://doi.org/10.35209/ksuifd.1071952

Öz

The study constitutes the main problem whether there is a differentiation in multiculturalism, human rights and democratic citizenship attitudes according to the religious tendency of the sample. In this context, our study aims to investigate the differentiation of multiculturalism, human rights and democratic citizenship attitudes according to religiosity in the example of Kahramanmaras Sutcu Imam University. Sub-problems created depending on the main problem; “Does the sample's perception level of multiculturalism, democratic attitude and human rights differ according to socio-demographic variables? Do the perception levels of multiculturalism, perceptions of human rights and democratic citizenship differ according to religious attitudes? Religiosity tendencies reveal some differences in the behavior of the individual. In the study, it was aimed to examine the attitudes of the participants on multiculturalism, democratic citizenship and human rights according to the variables. These are the level of family religiosity, the idea of strong religious belief, the perception of social value, the meaning of religion in life, the condition of being a good person, the perception of behavior made in the name of patriotism, the perception of giving up life for the country, the perception of administration style, etc. As a result, it can be stated that one of the important factors in the formation of attitudes towards multiculturalism, democratic citizenship and human rights is religious-spiritual values.

Çok Kültürlülük, Demokratik Vatandaşlık ve İnsan Haklarına İlişkin Tutumların Dini-Manevi Değerlerle İlişkisi: Üniversite Örneklemi Üzerine Bir Araştırma

Öz

Bu çalışmada örneklemin dini eğilimlerine göre çok kültürlülük, insan hakları ve demokratik vatandaşlık tutumlarında farklılaşma olup olmadığı temel problemimizi oluşturmaktadır. Bu bağlamda çalışmamız, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi örneğinde çok kültürlülük, insan hakları ve demokratik vatandaşlık tutumlarının dindarlık eğilimine göre ortaya çıkan farklılaşmalarını araştırmayı amaçlamaktadır. Temel probleme bağlı olarak oluşturulan alt problemler; “Örneklemin çok kültürlülük, demokratik tutum ve insan haklarına ilişkin algı düzeyi sosyo-demografik değişkenlere göre farklılaşmakta mıdır? Dindarlık tutumlarına göre çok kültürlülük algı düzeyi, insan haklarına ilişkin algı düzeyi ve demokratik vatandaşlık düzeyi farklılaşmakta mıdır?” şeklindedir. Dindarlık eğilimleri bireyin davranışlarında bazı farklılıkları ortaya çıkarmaktadır. Çalışmada katılımcıların çok kültürlülük, demokratik vatandaşlık ve insan hakları tutumlarını; aile dindarlık düzeyi, sağlam dini inanç düşüncesi, toplumsal değer algısı, dinin hayata anlam katması ve iyi insan olma şartı gibi değişkenler açısından da incelemek amaçlanmıştır. Sonuç olarak çok kültürlülük, demokratik vatandaşlık ve insan haklarına ilişkin tutumların oluşumunda önemli faktörlerden birisinin de dini-manevi değerler olduğu ifade edilebilir.

Anahtar Kelimeler

din psikolojisi, çok kültürlülük, insan hakları, demokratik tutum, manevi değerler, dindarlık

Kaynakça

• Adler, Alfred, İnsanı Tanıma Sanatı. çev. Kâmuran Şipal. İstanbul: Say Yayınları, 2018.
• Adler, Alfred, Yaşama Sanatı. çev. Kâmuran Şipal. İstanbul: Say Yayınları, 2018.
• Akbulut, Ahmet, “Kur'an-ı Kerim Açısından Egemenlik Meselesi”, İslâmî Araştırmalar, Ankara 1995, c. 8, sayı: 3-4, s. 149.
• Akdoğan, Ali, Geleneksel Toplumdan Modem Topluma Geçişte Dini Hayat. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2002.
• Ansbacher, Heinz Ludwig, The Increasing Recognition of Adler, Ed.: Heinz Ludwig Ansbacher and Rowena R. Ansbacher, Superiority and Social Interest: A Collection of Later Writings. Norwich: Fletcher & Son Ltd. 1964.
• Aras, Hüseyin. Vatandaşlık ve İnsan Hakları Eğitimi Dersinde Öğrencilere İnsan Hakları ile İlgili Tutumların Kazandırılması, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2000.
• Armağan, Servet, İslam Hukukunda Temel Hak ve Hürriyetler. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2013.
• Aslan, Serkan. “Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Çok-kültürlü Eğitim ile İlgili Görüşlerinin İncelenmesi”, Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, (2017), 18 (2), ss. 231-253.
• Ayaz, Mehmet Fatih. 2016. “Çok-kültürlülük Algı Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması”, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, (2016), 15 (57), ss. 463-471. http://dx.doi.org/10.17755/esosder.11595
• Bahadır, Özgül. Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Çok-kültürlülük ve Çok-kültürlü Eğitim Algılarının Değerlendirilmesi: Kocaeli Örneği, Sakarya: Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2016.
• Baymur, Feriha, Genel Psikoloji, İstanbul: İnkılap Kitabevi, 1994.
• Beıt, Hallahmı, - Argyle, Michael., “Yaş ve Din”, Çev.: Abdurrahman Kurt, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, (1992). 4 (1), ss. 319-331.
• Boynukalın, Ertuğrul., “Makāsıdü’ş-Şerîa”, TDV İslâm Ansiklopedisi, Ankara: TDV İslâm Araştırmaları Merkezi, C. 27, 423-427, 2003.
• Certel, Hüseyin, Din Psikolojisi, Isparta: Berikan Yayınevi, 2014.
• Cohrs, Christophe, vd. “Determinants Of Human Rights Attitudes And Behavior: A Comprasion And İntegration Of Psychological Perspectives”. Political Psychology, 28 (4), pp. 441-469. 2007.
• Crombie, Gail vd., “Students’ Perceptions of Their Classroom Participation and Instructor as a Function of Gender and Context”, The Journal of Higher Education, (2003) 74 (1), pp. 51 – 76.
• Crowson, Michael - Debacker, Teresa, “Belief, Motivational And İdeological Correlates Of Human Rights Attitudes”, The Journal of Social Psychology, 148 (3), pp. 293-310. 2008.
• Çavuşoğlu, Gül, vd. “Spor Bilimleri Fakültesi Öğrencilerinin İnsan Haklarına Yönelik Tutumları”, MANAS Sosyal Araştırmalar Dergis , 9 (1) , ss. 462-469, 2020.
• Çoban, Aysel Esen, vd., “Öğretmen Adaylarının Kültürel Farklılıklara Yönelik Bakış Açılarının Çeşitli Demografik Değişkenlere Göre İncelenmesi”, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (2016), 10 (1), ss. 125-131.
• Demir, Semra. “Çok Kültürlü Eğitimin Erciyes Üniversitesi Öğretim Elemanları İçin Önem Derecesi”, TURKISH STUDIES, (2012), 7 (4), ss. 1453-1475.
• Demircioğlu, Ebru - Özdemir, Murat., “Pedagojik Formasyon Öğrencilerinin Çok Kültürlü Eğitime Yönelik Tutumlarının Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi”, Ege Eğitim Dergisi, (2014), 15 (1), ss. 211-232.
• Deutsch, Morton - Kinnvall, ‪Catarina., “What Is Political Psychology”, Kristen Renwick Monroe (Ed). Political Psychology, USA, Lawrence Erlbaum Associates, Inc., Publishers. 2002.‬‬‬‬‬‬‬‬‬
• Doise, Willem vd., “Human Rights Studied As Social Representations In A Cross-National Context”, European Journal of Social Psychology (1999) 29, 1-29.
• Doğanay, Ahmet. Değerler Eğitimi. (Sosyal Bilgiler Öğretimi Demokratik Vatandaşlık Eğitimi 225–256, Ankara: Pegem Yayınları, 2009.
• Dündar Coecke, Selma, “Lisans Öğrencilerinin İnsan Hakları Duyarlılığına İlişkin Bir Araştırma”, Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 53 (53) , 363-378 . DOI: 10.15285/maruaebd.772532, 2021.
• Eker, Semih., “Alfred Adler’in Kişilik Kuramı’nın Demokrasi Düşüncesi Açısından Önemi” Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, (2012), 13, 22.
• Erşahin, İsmail., “Çok-kültürlülük ve Dinî Çoğulculuk Bağlamında İngiltere Okullarında Din Eğitimi”, Turkish Academic Research Review, (2018) 3 (1), 99-116. DOI: 10.30622/tarr.364916 Fromm, Erich, İnsanda Yıkıcılığın Kökenleri, Çev.: Ş. Alpagut, İstanbul: Payel Yay, 1993.
• Fromm, Erich, Psikanaliz ve Din, Çev.: Elif Erten, İstanbul: Say Yayınları, 2017.
• Gök, Gülden, “Sağlık Bilimleri Fakültesi Öğrencilerinin İnsan Hakları Bilgi Düzeyi ile Davranışlarının Belirlenmesi: Selçuk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Öğrencilerine Yönelik Bir Araştırma”, Kesit Akademi Dergisi, (2019), (18), 238-257.Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/kesitakademi/issue/59820/863818
• Göregenli, Melek., Karakuş, Pelin, “Conservatism in Turkish Context: Is İt Possible To Be Both Conservative And Democrat?”, 4th International Conference of Community Psychology, 21-23 Haziran, Barcelona. 2012.
• Hökelekli, Hayati, Din Psikolojisi, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2017.
• İlbars, Zafer., “Kişiliğin Oluşmasındaki Kültürel Etmenler”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Dergisi, (1987) ,31, 201-211. Jay, May, Adorno, İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2001.
• Kağıtçıbaşı, Çiğdem., İnsan ve İnsanlar, İstanbul: Evrim Basım Yayın Dağıtım, 1988.
• Karatekin, Kadir, vd., “Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının İnsan Hakları Eğitimine Yönelik Tutumları”. Turkish Studies, (2012) 7(4), 2193- 2207.
• Kartopu, Saffet, “Psikolojik Açıdan Kadere İman Nedir Ne Değildir?”, Kader Nedir Ne Değildir?, Edt.: Adnan Demircan, Ankara: Fecr Yayınları, , 11-44, 2019.
• Kepenekçi, Yasemin., “Eğitimcilerin İnsan Haklarına Yönelik Tutumları”, Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES), (1999), 32 (1), DOI: 10.1501/Egifak_0000001165
• Koçak, Seval, Özdemir, Murat., “Öğretmen Adaylarının Çok Kültürlü Eğitime Yönelik Tutumlarında Kültürel Zekânın Rolü” İlköğretim Online, (2015), 14 (4) , 1352-1369 . DOI: 10.17051/io.2015.63742.
• Kossowska, Malgorzata, vd., “Relationship between right-wing authoritarianism, terrorism threat, and attitudes towards restrictions of civil rights: A comparison among four European countries”. British Journal of Psychology, (2011), 102, 245-259.
• Koyuncu, Ahmet Ayhan, Dört Farklı Perspektiften İslam Demokrasi Tartışmaları, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi (2015), 3, 705-727.
• Kur’ân-ı Kerîm Meâli. çev. Halil Altuntaş -Muzaffer Şahin. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 3. Basım, 2009.
• Kymlicka, Will., , Çokkültürlü Yurttaşlık: Azınlık Haklarının Liberal Teorisi, (Çev. Abdullah Yılmaz), İstanbul: Ayrıntı, 1998.
• Lasswell Harold Dwight, Democratic Character. Harold D. Lasswell (der.) The Political Writings of Harold D. Lasswell. Glencoe: The Free Press. 1951. Lasswell Harold Dwight, Power and Personality. New Jersey: Transaction Publishers, 2009.
• Mcfarland, Sam., “On the eve of war: Authoritarianism, Social Dominance, And American Students’ Attitudes Toward Attacking Iraq”, Personal and Social Psychology Bulletin, (2010), 31(3), 360-367.
• Mcfarland, Sam - MATHEWS, M., “Who Cares About Human Rights?” Political Psychology, 26(3), 365-385. 2005.
• Muller, Alexandre., The Collected Works of Alexander Muller. Vol. 1. Bellingham: Alfred Adler Institute, 2003.
• Onur, Bekir, Gelişim Psikolojisi, Ankara: İmge Kitabevi Yayınları, 1997.
• Özbaydar, Sabri., Eşik-Altı Tenbihlere Reaksiyon ve Şahsiyet Faktörleri, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, 1964.
• Peker, Hüseyin., Din Psikolojisi, İstanbul: Çamlıca Yayınları, 2013.
• Rolf, Oerter. Moderne Entwicklungspsychologie, Donauwörth: Verlag Ludvig Auer, 1974.
• Sarıgül, Hüseyin, Demokrasi İslam ve Ötesi. İstanbul: Mana Yayınları, 2016.
• Şahin, Muhammet Hanifi, KILINÇ, Emin., “Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin Çok Kültürlü Kişilik Düzeylerinin Belirlenmesi”, Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi (JRET), (2016), 5(1), 126-136.
• Tarhan, Nevzat., Değerler Psikolojisi ve İnsan, Güzel İnsan Modeli, İstanbul: Timaş Yayınları, 2017.
• Tekaslan, Erdal vd., Sosyal Psikoloji, İstanbul: Filiz Kitabevi, 1989.
• Ünlü, İhsan, “Sosyal Bilgiler Öğretim Programında Kültür Aktarımı Konularının İncelenmesi”, Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmış Doktora Tezi, 2012.
• Volkan, Vamık, Körü Körüne İnanç, İstanbul: Okyanus Yayınları, 2005.
• Volkan, Vamık, Kimlik Adına Öldürmek: Kanlı Çatışmalar Üzerine Bir İnceleme, İstanbul: Everest Yayınları, 2007.
• Volkan, Vamık. Politik Psikoloji, (çev. Abdulkadir Çevik), Ankara: Ankara Üniversitesi Rektörlüğü Yayınları, 2010.
• Yaşar Ekici, Fatma., “Türk Aile Yapısının Değişim ve Dönüşümü Ve Bu Değişim Ve Dönüşüme Etki Eden Unsurların Değerlendirilmesi” The Journal of Academic Social Science Studies (JASSS), (2014) (30), ss 209-224.
• Yavuz, Kerim, Çocukta Dini Duygu ve Düşüncenin Gelişimi, İstanbul: Boğaziçi Yayınları, 2012.
• Yeşil, Rüştü., Okul ve Ailede İnsan Hakları Eğitimi, Ankara: Nobel Yayınları, 2002.
• Yıldırım, Cengiz - Türkoğlu, Adil., “Democratic Citizenship Attitude Scale: A Validity and Reliability Study”, Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (2017), 46, 649-664, 10.14812/cuefd.303672.