On the Meaning of the Word “Duʿā/Prayer” in the 77th Verse of Sūra al-Furqān

Yıl 2022, Sayı: 40, 186 - 217, 31.12.2022

Abdurrahman Altuntaş

https://doi.org/10.35209/ksuifd.1156334

Öz

Many scientific studies had been carried out in order to understand and comprehend the Qurʾān, which is a source of guidance for people and pious people/Muttaqīs. In order to understand it correctly, it is essential to understand the chapters and the words which take a place in these chapters. In order to comprehend the verses, it is necessary to analyze the words in the verses. This study will examine the word “duʿā/prayer” in the 77th verse of Surah al-Furqān/the Chapter of Criterion. First, the uses of the word “duʿā/prayer” in the Qurʾān will be given, then the words in the verse will be analyzed. After that, the ways of understanding the word “duʿā/prayer” in this verse will be investigated. The interpreters had determined for the meanings of this word as faith, worship, prayer, gratitude, invocation. Regardless of the meaning of the word “duʿā/prayer” are used in this verse, the main element here is the person’s contact with God. When the servant has put his communication on a solid ground and has provided as a basis with God due to his responsibility, God has given a value to His servant and has honored him. When a person has broken and destroyed his ties with God in some way, God has deemed him worthy of punishment.

Furkān Sûresinin 77. Ȃyetinde Geçen “Dua” Kelimesinin Anlamı Üzerine

Öz

İnsanlar için bir hidȃyet kaynağı olan Kur’an’ın anlaşılması amacıyla pek çok bilimsel çalışma yapılmıştır. Onun doğru bir şekilde anlaşılması için sȗrelerin ve bu sȗrelerde geçen ȃyetlerin anlaşılması elzemdir. Ȃyetlerin anlaşılabilmesi için de ayette geçen kelimelerin tahlil edilmesi gerekmektedir. Bu çalışma, Furkān sûresinin 77. âyetinde geçen “dua” kelimesini etimolojik ve dilbilimsel açıdan inceleme konusu yapacaktır. İlk önce “dua” kelimesinin Kur’an’daki kullanımlarına yer verilecek, daha sonra ȃyette geçen kelimeler tahlil edilecektir. Ardından da bu ȃyette geçen “dua” kelimesinin anlaşılma biçimlerine yer verilecektir. Bu kelimeye müfessirler, iman, ibadet, dua, şükür ve yalvarıp yakarmak anlamlarını takdir etmişlerdir. Bu ȃyette kullanılan “dua” kelimesi hangi anlamda ele alınırsa alınsın buradaki temel unsur Allah ile kul arasındaki irtibattır. Kul, sorumluluğunun gereği olarak Allah ile olan irtibatını sağlam bir zemine yerleştirdiğinde Allah kuluna değer vermekte, onu onur-landırmaktadır. Kişi Allah ile olan bağını bir şekilde kopardığında Allah ona değer vermemekte ve azabı kendisine layık görmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kur’an, Anlam, İman, İbadet, Dua, Kulluk, Şükür.

Kaynakça

• Abdülbȃkī, Muhammed Fuad, “dav” el-Mu’cemü’l-müfehres li-elfȃzi’l-Kur’ȃni’l-Kerîm, Kahire, Matbaatu Daru’l-Kutubi’l-Misriyye, 1364.
• ʿAbdurrezzāḳ b. Hemmām es-Sanʿānī. Tefsīru’l-Ḳurʾān. thk. Muṣṭafā Muslim Muḥammed, Riyad: Mektebetu’r-Rüşd, 1989.
• Ateş, Süleyman. Yüce Kur’an’ın Çağdaş Tefsîri. İstanbul: Yeni Ufuklar Neşriyat, 1989.
• Ateş, Süleyman. Kur’ân Ansiklopedisi. İstanbul: Kur’ân Bilimleri Araştırma Vakfı, t.y.
• , Nâsırüddîn Ebû Saîd (Ebû Muhammed) Abdullāh b. Ömer b. Muhammed. Envarü't-Tenzil ve Esrarü't-Te'vil. Takdim: Mahmud Abdulkadir Arnavut. Beyrut: Daru’l-Sadr, 2004.
• Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmail. el-Câmiu’s-Sahih I-VI. thk. Mustafa Dîb el-Buğa, Beyrut: Dâru İbn Kesîr, 1990.
• Bursevî, İsmail Hakkı. Muhtasar Rûhu’l-Beyân Tefsîri. İhtisar Eden: Muhammed Ali Sabûnî, ter: Heyet, İstanbul: Damla Yayınevi, 2010.
• Cerrahoğlu, İsmail. Tefsir Usȗlü. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1995.
• Cevdet Bey. Tefsir Usȗlü ve Tarihi. haz. Mustafa Özel, İstanbul: Kayıhan Yayınları, 2002.
• Cevherī, İsmāʿīl b. Ḥammād. eṣ-Ṣıḥāḥ. thk. Aḥmed ʿAbdulġafūr ʿAṭṭār. Beyrut: Dāru’l-ʿİlmi li’lMelāyīn, 1984.
• Çağrıcı, Mustafa. “Yalan”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 43/297-299. İstanbul: TDV Yayınları, 2013.
• Çantay, Hasan Basri. Kur’an-ı Hakîm ve Meâl-i Kerîm. İstanbul: Elif Ofset, 1984.
• Demirci, Muhsin. Tefsir Tarihi. İstanbul: M.Ü. İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 2012.
• Derveze, M. İzzet. et-Tefsirü’l-Hadîs. çev: Ahmet Çelen-Mehmet Çelen, İstanbul: Ekin Yayınları, 1998.
• Elmalılı M. Hamdi Yazır. Hak Dini Kur’an Dili. b.y. Eser Neşriyat, 1979.
• Ezherī, Muḥammed b. Aḥmed. Tehẕību’l-Luġa. thk. ʿAbdusselām Muḥammed HārūnMuḥammed ʿAlī en-Neccār, Kahire: el-
• Muʾessesetu’l-Mıṣriyyeti’l-ʿAmme li’t-Teʾlīf ve’l-Enbāʾ ve’n-Neşr & ed-Dāru’l-Mıṣriyye li’t-Teʾlīf ve’t-Terceme, 1964, 3/119.
• Fîrûzâbâdî, Mecdüdddîn Ebû Tahir Muhammed b.Yakub. el-Kamûsü’l-Muhît. thk. Muhammed Naîm el-Arkûsî, Beyrût: Müessesetü’r-Risâle, 1426/2005.
• Halîl b. Ahmed. Kitâbü’l-‘Ayn. thk. ʿAbdulḥamīd Hindāvī. Beyrut: Dāru’l-Kutubi’l-ʿİlmiyye, 2003.
• Işık, Emin. “Furkān Sûresi” Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 13/221-222. İstanbul: TDV Yayınları, 1996.
• Izutsu, Toshihiko. Kur’ȃn’da Allah ve İnsan. Ankara: Kevser Yayınları, t.y.
• İbn ʿAṭiyye, Ebī Muḥammed ʿAbdilḥaḳ. el-Muḥarraru’l-Vecīz fī Tefsīri’l-Kitābi’l-ʿAzīz. nşr. erRaḥḥale el-Fārūḳ v.dğr., Beyrut: Dāru’l-Ḫayr, 2007.
• İbnu’l-Cevzī. Zādu’l-Mesīr fī ʿİlmi’t-Tefsīr. Beyrut-Dımeşḳ: Mektebetu’l-İslāmī, 1984.
• İbn Düreyd, Ebȗ Bekr Muhammed b. Hasan. Cemheretü’l- Lüga. thk. Remzî Münîr Baʻlebekî, Beyrût: Dârü’l-İlm li’l-Melâyîn, 1407/1987.
• İbn Ebī Ḥātim. Tefsīru’l-Ḳurʾāni'l-ʿAzīm. thk. Esʿad Muḥammed eṭ-Ṭayyib, Mekke – Riyad: Mektebetu Nizār Muṣṭafā el-Bāz, 1997.
• İbn Faris, Ebü’l-Hüseyn Ahmed. Mu‘cemü Mekâyîsi’l-Lüga, Abdusselâm Muhammed Harun. Dımeşk: Dârü’l-Fikr, 1399/1979.
• İbn Kesîr, Ebu’l-Fidâ. Muhtasar Tefsiri İbn-i Kesir. ihtisar ve tahkik: Muhammed Ali Sabunî, Beyrut: Dȃru’l-Kur’ani’l-Kerîm, 1981-1402.
• İbn Manẓūr, Lisānu’l-ʿArab, thk. ʿAbdullāh ʿAliyyu’l-Kebīr - Muḥammed Aḥmed Ḥasbullāh - Hāşim Muḥammed eş-Şāẕeli, Kahire: Dāru’l-Meʿarif, t.y.
• Kurtubî, Muhammed b. Ahmed. el-Câmi li Ahkâmi’l-Kur’an. thk: Abdullah b. Abdülmuhsin et-Türkî, Beyrut: Müessesetü’r-Risale, 2013.
• Mâtürîdî. Te’vîlâtü’l-Kur’ân. thk. Halil İbrahim Kaçar, müracaat: Bekir Topaloğlu, İstanbul: Mizan Yayınevi, 2007.
• Māverdī, en-Nuket ve'l-ʿUyūn, thk. es-Seyyid b. ʿAbdilmak sud b. ʿAbdurrahim, Beyrut: Daru’lKutubi’l-ʿIlmiyye-Muʾessesetu’l-Kutubi’s̠-S̠ekafiyye, t.y.
• Mertoğlu, M. Suat. “Vücȗh ve Nezȃir” Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 43/141-143. İstanbul: TDV Yayınları, 2013.
• Mevdûdî, Ebu’l Al’a. Tefhimu’l Kur’an (Kur’an’ın Anlamı ve Tefsiri). ed. Ali Bulaç, trc. Muhammed Han Kayani vd. İstanbul: İnsan yayınları, 1996.
• Meydȃnî, Abdurrahman Hasan Habenneke. Kur’ȃn’ı Anlamanın Kaideleri. çev. Mehmet Yolcu-Ahmet Yolcu, İstanbul: Yarın Yayınevi, 2018.
• Mukâtil b. Süleymân. Kur’an Terimleri Sözlüğü. thk: Abdullah Mahmed Şehhate, ter: M. Beşir Eryarsoy, İstanbul: İşaret Yayınları, 2005.
• Mütercim Ȃsım Efendi. el-Okyȃnȗsu’l-Basît fî Tercemeti’l-Kȃmȗsi’l-Muhit= Kȃmȗsu’l-Muhît Tercümesi. ed. Mustafa Koç; Yay. Haz. Mustafa Koç, Eyyüp Tanrıverdi, İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı, 2013.
• Paçacı, Mehmet. Kur’an’a Giriş. İstanbul: İsam Yayınları, 2006.
• Parladır, Selahattin. “Dua” TDV İslâm Ansiklopedisi. İstanbul: TDV İslâm Araştırmaları Merkezi, 1994.
• Raġib el-İsfehānī, el-Mufredāt fī Ġarībi’l-Ḳurʾān, thk. Muḥammed Seyyid Keylānī, Beyrut: Dāru’l-Maʿrife, t.y.
• Râzî, Ebû Abdullah Fahreddin Muhammed b. Ömer Fahreddin. Tefsirü’l-Fahri’r-Râzî=Mefatihü’l-Gayb=Tefsirü’l-Kebir. Beyrut: Daru’l-Fikr, 1981.
• Suyȗtî. el-İtkȃn fî ulûmi’l-Kur’an. thk. Muhammed Ebu’l-Fazl İbrahim, Beyrut: Mektebetü’l-Asriyye, 2011.
• Taberî, Ebû Cafer Muhammed b. Cerir. Tefsirü’t-Taberi = Câmiü’l-Beyân an Te’vili ayi’l-Kur’an. thk. Abdullah b. Abdülmuhsin et-Türki, Riyad: Dâru Âlemi’l-Kütüb, 2003/1424.
• Temizkan, Abdullah. “Tefsir’de Çeşitlilik (Tenevvü’) Bağlamında Furkān 77 ve Mü’min 60. Ȃyetşerin Yorumu”. Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi 13/2 (2021), 845-863.
• Tirmizî, Ebu İsâ Muhammed bin Îsâ. Sunen. I-V, İstanbul: Çağrı Yayınları, 1981.
• Zemahşerî, Ebü'l-Kâsım Cârullah Mahmûd b. Ömer b. Muhammed. el-Keşşaf an Hakaiki Gavamizi’t-Tenzil ve Uyuni’l-Ekavil fî Vucühi’t-Te’vil. thk. Muhammed Abdul-Selâm Şâhin, Lübnan: Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2009.
• Vāḥidī. et-Tefsīru’l-Basīṭ. thk. Farklı Muhakkikler, Riyad: Camiʿatu’l-İmam Muhammed b. Suʿud el-İslamiyye-ʿİmadetu’l-Bahs̠i’l-ʿİlmī, 1430.
• Zebidî, Ebü’l-Feyz Muhammed b. Muhammed b. Abdürrezak el- Hüseynî Murtaza. Tâcü’l-Arûs min Cevâhiri’l-Kamûs. thk. Heyet, Kuveyt: Matbaatü Hükümeti’l-Kuveyt, 1422/2001.
• Zemaḫşerī. Esāsu’l-Belāġa. thk. Muḥammed Bāsil ʿUyūnu’s-Sūd, Beyrut: Dāru’l-Kutubi’lʿİlmiyye, 1998.
• Zerkeşî, Bedreddin. el-Burhân fî ʿulûmi’l-Ḳurʾân. thk. Muhammed Ebu’l-Fadl İbrahim, Beyrut: Mektebetu’l-Asriyye, 2011.
• Zuhaylî, Vehbe. Tefsirü’l-Münir. yayın yön. Mehmet Ali Seraceddin; çev. Hamdi Arslan...[ve öte.], İstanbul: Risale, Bilimevi Basın Yay., 2007.