Applications of the Art of Similarity to the Work of Ibn Al-Jawzi Entitled al-Mudhish

Yıl 2022, Sayı: 40, 112 - 136, 31.12.2022

Adnan Arslan

https://doi.org/10.35209/ksuifd.1161632

Öz

Ibn al-Jawzī, one of the scholars of the sixth century wrote many works on every field of Islamic sciences. Al-Mudhish, one of his works that he wrote for the guidance of the society is the aut-hor's masterpiece. It has been seen that Ibn al-Jawzī, who is inclined to the arts of ornamentation. In the work, simile applications were examined. It can be said that Ibn al-Jawzī's frequent use of similes as a form of expression which seems to have taken the guidance of the people as his life purpose is due to the need for a connection that he wants to establish between the abstract and the concrete. Most of these similes are representations.

İbnü'l-Cevzî’nin El-Müdhiş Adlı Eseri Özelinde Teşbih Sanatı Uygulamaları

Öz

Hicri VI. yüzyıl âlimlerinden olan İbnü'l-Cevzî, İslamî ilimlerin her alanına dair çok sayıda eser telif etmiştir. Başta hadis, tefsir, fıkıh ve tarih olmak üzere kaleme aldığı yüzlerce eserinin dışında İbnü'l-Cevzî’nin yaklaşık otuz vaaz kitabı bulunmaktadır. İbnü'l-Cevzî’nin toplumun irşadı sadedinde kaleme aldığı eserlerden biri olan el-Müdhiş, gerek içerdiği konuların çeşitliliği gerekse edebi sanatların yoğunluğundan dolayı müellifin vaaz alanındaki başyapıtı sayılabilir. Cinas, seci, iktibas gibi sözü süsleme sanatlarına eğilimli olan İbnü'l-Cevzî’nin söz konusu eserinde istiare ve teşbih gibi ifade biçimlerini dikkat çekecek sıklıkta kullandığı görülmüştür. Bu çalışmada, eserdeki edebi sanatlar içerisinde teşbih uygulamaları seçilmiş ve bu merkezde eser incelemeye tabi tutulmuştur. Halkın irşadını hayatının gayesi edindiği anlaşılan İbnü'l-Cevzî’nin vaazlarında bir ifade biçimi olarak sıklıkla teşbihlere başvurmasının, onun soyut-somut arasında kurmak istediği bağlantı ihtiyacından kaynaklanmış olabilir. Bu teşbihlerin büyük bir kısmı temsilidir.

Anahtar Kelimeler

Arap dili ve belagati, İbnü'l-Cevzî, el-Müdhiş

Kaynakça

• Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdillâh Ahmed b. Muhammed b. Hanbel eş-Şeybânî. el-Müsned. nşr. Şuayb el-Arnavûd. Beyrut: Muessesetu’r-Risâle, 1421/2001.
• ´Atîk Abdulaziz. İlmu’l-beyân. Beyrut: Dâru’n-Nahda, 1982.
• Arı, Mehmet Salih. “Ebü’l-Ferec İbnü'l-Cevzî’nin Hayatı, Eserleri ve Tarih Metodolojisi”. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 23 (2012), 165-185.
• Cirit, Hasan. “Vaaz”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 42/407-409. İstanbul: TDV Yayınları, 2012.
• Duran, Erol. “Fabllar ve Değer Eğitimindeki Önemi”. Gelecek Vizyonlar Dergisi 2/1 (2018), 31-43.
• Durmuş, İsmail, “Teşbih”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 40/553-556. İstanbul: TDV Yayınları, 2011.
• Ebû Nuaym, Ahmed b. Abdillâh b. İshâk el-İsfahânî. Ḥilyetü’l-evliyâʾ ve ṭabaḳātü’l-asfiyâʾ. 10 Cilt. Mısır: Matbaatu’s-Saâde, 1974.
• el-Cebûrî, Sâmî Şihâb. Şi´ru İbni’l-Cevzî: Dirâsetun uslûbiyye. Irak: Dâru Gaydâ li’n-Neşr, 2011.
• İbn Ebü’d-Dünyâ, Ebû Bekr Abdullah b. Muhammed b. Ubeyd. el-Hemmu ve’l-huzün. thk. Mecdî Fethî Seyyid. Kahire: Dâru’s-Selâm, 1991.
• İbnü'l-Cevzî, Ebü’l-Ferec Cemâluddîn Abdurrahmân. el-Müdhiş. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 2005.
• İsa, E vvelhayr ´Omer. Edebu İbni’l-Cevzî. Mekke: Ummu’l-Kurâ Üniversitesi, Arap Dili Fakültesi, Yüksek Lisans Tezi, 1988.
• Kazvînî, Ebü’l-Meâlî Celâlüddîn el-Hatîb. Telhîsu’l-miftâh. Karaçi: Mektebetu’l-Buşrâ, 2010.
• Kızıklı, Zafer. “Edebi Bir Sanat Olarak Arap Belagatinde Teşbih”. Dini Araştırmalar 9/27 (Ocak Nisan 2007), 223-246.
• Nüveyrî, Ebü’l-Abbâs Şihâbüddîn. Nihâyetü’l-ereb fî fünûni’l-edeb. Kahire: Dâru’l-Kutub ve’l-Vesâiki’l-Kavmiyye, 1423.
• Öztürk, Mustafa. “Zülkarneyn”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 44/564-567. İstanbul: TDV Yayınları, 2013.
• Sağdıç, Sedat. “Arap Dili ve Belâgatı Açısından Teşbîh-i Temsîl ile İstiare-i Temsiliyye Sarkacında Temsîl”. dergiabant 6/11 (2018), 139-153.
• Sekkâkî, Ebû Ya‘kūb Sirâcüddîn. Miftâhu’l-´ulûm. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1987.
• Serrâc, Ebû Nasr Abdullah b. Alî b. Muhammed. el-Lüma´. thk. Abdulhalîm Mahmûd. Tâhâ Abdulbâkî. Mısır: Dâru’l-Kutubi’l-Hadîse, 1960.
• Sıdkî, Besme Ahmed. “Kitâbu saydi’l-hâtır li-İbni’l-Cevzî: Tefâ´ulu’l-edîb ma´a muctema´ihî”. Mecelletu Dirâsâti’l-´Ulûmi’l-İnsâniyye 39/2 (2012), 237-249.
• Uludağ, Süleyman. “Halvet”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 15/386-387. İstanbul: TDV Yayınları, 1997.
• Yavuz, Yusuf Şevki – Avcı, Casim. “İbnü'l-Cevzî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi 20/543-549. İstanbul: TDV Yayınları, 1999.