İbrahim Agâh Çubukçu’nun Düşünce Dünyasında Öne Çıkan Bazı Hususlar

Yıl 2024, Sayı: 43, 83 - 104, 30.06.2024

Mehmet Fatih Kalın

https://doi.org/10.35209/ksuifd.1413592

Öz

İbrahim Agâh Çubukçu, düşünce tarihinde evrenin başlangıcına dair değişik fikirler ortaya konsa da, ilahi dinlerin haber verdiği gibi evrenin Tanrı’nın yaratmasıyla var olduğuna inanır. Ancak insanların yaratmanın mahiyetini kavraması da zordur. Evrenin tüm hakikatiyle bilinebilmesi için insanın mevcut gücünün üzerinde daha başka çaba ve yeteneklere ihtiyaç vardır. Tanrı fikri, insanı hiçlik duygusundan kurtaracak olan şeydir. Evreni ve varlığı düşünen insan özünde Tanrı’nın varlığı o kadar fazla hisseder. Tanrı’yı severek de O’na yaklaşır ve yaklaştıkça da hiçlikten kurtulur.
İnsanın değişmesinin ve ölmesinin eksikliğinin kanıtı olduğunu düşünen Çubukçu, eksik bir varlığın kendi kendinin sebebi olamayacağını söyler. Öyleyse insanı var eden sonsuz kudret sahibi bir Yaratıcı olmalıdır ki o da Allah’tır.
Maddenin ezeliliği görüşü ona göre sınamadan ve kanıttan uzak olduğu için geçersiz bir açıklamanın ötesine geçememektedir. Evren sırlarla doludur ve insan duyuların verilerine göre düşüncelere sahip olur. Bu da varlığın ilk unsurunun insan tarafından bilinemeyeceğini gösterir. Varlık ve evrene dair bilimsel buluşların da sona gelmediği düşünülürse ilerleyen çağlarda evrendeki ince sanatı gerçekleştiren Allah’ın varlığının anlaşılmasına yönelik bilimsel buluşlar olması da muhtemeldir.
Çubukçu, ruhu bedeni canlı tutan güç olarak açıklar. İnsanın ölmesiyle bu güç bedeni terk eder ve bedenin sureti değişir. Bu durum, gayba giden bir nesnenin yani ruhun olduğunu gösterir. Bilimin gayb alanına dair kanıt sunamaması onun inkârını gerektirmez. İşte ölüm ve ruhun varlığı da diğer klasik delillerle beraber Tanrı’nın varlığının delillerindendir.

Anahtar Kelimeler

İbrahim Agâh Çubukçu, Felsefe, Din, Mistisizm, Ölüm

Kaynakça

• Atay, Hüseyin. Fârâbî ve İbni Sina’ya Göre Yaratma. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 2001.
• Aydın, Mehmet. Din Felsefesi. İzmir: İzmir İlahiyat Fakültesi Vakfı, 2002.
• Çubukçu, İbrahim Agâh. Ahlâk Tarihinde Görüşler. 1994.
• Çubukçu, İbrahim Agâh. Denemeler. 1990.
• Çubukçu, İbrahim Agâh. Görüşler ve Düşünceler. Ankara: Ayrıntı Basımevi, 2006.
• Çubukçu, İbrahim Agâh. İnsan ve Mutluluk Üzerine Denemeler. Ankara: Ayyıldız, 1980.
• Çubukçu, İbrahim Agâh. İslâm Düşünürleri. 1975.
• Çubukçu, İbrahim Agâh. İslâm Felsefesinde Allah’ın Varlığının Delilleri. Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, Ankara Üniversitesi Basımevi, 1978.
• Çubukçu, İbrahim Agâh. İslâm ve Çağdaşlaşma. 2002.
• Çubukçu, İbrahim Agâh. İslâm ve Yenileşme. Ankara: Keşif, 2006.
• Çubukçu, İbrahim Agâh. İslâm’da Ahlâk ve Manevi Vazifeler. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 1974.
• Çubukçu, İbrahim Agâh. İslâm’da Ahlâk ve Mutluluk Felsefesi. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 1990.
• Çubukçu, İbrahim Agâh. İslâm’ın Özü. Ankara: TRT Genel Sekreterlik Basım ve Yayın Müdürlüğü, 1997.
• Çubukçu, İbrahim Agâh. Mezhepler. Ahlâk ve İslâm Felsefesi İle İlgili Makaleler, Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi, 1984.
• Çubukçu, İbrahim Agâh. Söyleşiler. Ankara: Kültür Bakanlığı, 1998.
• Çubukçu, İbrahim Agâh. Türk Düşünce Tarihinde Felsefe Hareketleri. Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1986.
• Çubukçu, İbrahim Agâh. Türk İslâm Düşüncesi Hakkında Araştırmalar. 1992.
• Çubukçu, İbrahim Agâh. Türk İslâm Düşünürleri. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1989.
• Çubukçu, İbrahim Agâh. Türk İslâm Kültürü Üzerine Araştırmalar ve Görüşler. Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1987.
• Dalkılıç, Mehmet. İslam Mezheplerinde Ruh. İstanbul: 2012. Hökelekli, Hayati. Din Psikolojisi. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1998.
• Izutsu, Toshihiko. İslam Mistik Düşüncesi Üzerine Makaleler, çev. Ramazan Ertürk. İstanbul: Anka, 2002.
• İmamoğlu, Tuncay vd. Din Felsefesi. Erzurum: Eser Yayıncılık, 2018.
• Kara, Mustafa. Tasavvuf ve Tarikatlar Tarihi. İstanbul: Dergâh Yayınları, 1999.
• Kutluer, İlhan. “Ruh”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi 35/197-199. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2018.
• Küyel, Mübahat Türker. Üç Tehafüt Bakımından Felsefe ve Din Münasebeti. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı, 2018.
• Lewis, H. D. Philosophy of Religion. Londra: 1965.
• Schimmel, Annemarie. Tasavvufun Boyutları. İstanbul: Adam Yayınları, 1982.
• Topaloğlu, Bekir. “Hudûs”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi 18/304-309. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1998.
• Uygur, Nermi. Felsefenin Çağrısı. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 1995.
• Yavuz, Yusuf Şevki. “Ruh”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi 35/187-192. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2018.