Reasons For Multıple Narratıon In Prophetıc Hadıth Texts

Yıl 2025, Sayı: 45, 609 - 632, 30.06.2025

Çevirmen: Metin Tekin

https://doi.org/10.35209/ksuifd.1637038

Öz

This research deals with the topic of “the reasons for multiple narrations in Prophetic hadith texts”, which has not been addressed by any of the scholars before. Although this topic is intertwined with the science of miscellaneous al-hadith in some ways, it is different from it. We have stated that there are many reasons for multiple narration, but these reasons can be grouped under two main headings: 1. Multiple narrations from the Messenger of Allah (saw), which is divided into six parts. All of them are acceptable and do not make you doubt the authenticity of the hadith. 2. Multiple narration from the narrators, which is divided into twelve parts. The rest of them are acceptable, except for those whose cause is memory impairment or error. We have mentioned the ruling of each part in terms of acceptance or rejection, and we have brought one or two examples for each reason in order to explain the purpose. In the study, the issues such as the Prophet Muhammad (pbuh) narrating the hadith with different wordings, the narrators not having the same level of memorization, the narrator hearing only a part of the hadith, the Prophet Muhammad (pbuh) giving different answers to the addressees depending on their state, etc. are dealt with in a concise manner and the differences in the hadith texts brought as examples are not given in detail. However, the article contributes to the field in terms of touching the reasons for the differences in the hadith texts. In this context, it is not possible to reach a healthy result by analyzing the relevant hadiths without taking into account the differences in the narratives. However, it is important to determine that the text mentioned in the correct understanding of the hadiths belongs to the same or different hadiths and to determine how to address the differences of words between the texts of the same hadith. Because the comparison of various tariqs of a narrative occasionally allows it to be understood from another tarik. When this issue is ignored, it will be inevitable to reach a conclusion without seeing the whole picture and to make inaccurate evaluations regarding the narrations. Accordingly, as a result of analyzing the hadiths with a fragmented view by taking them out of their context, sometimes a meaning that the Prophet (pbuh) did not intend will be understood and sometimes some problems will be created regarding the determination of the affiliation, significance and binding nature of the hadiths, and the door will be opened to trouble for those who are interested in the science of hadith but are not sufficiently equipped in this field. Moreover, hadiths, which are seen as the basic reference source in solving the problems that have arisen in Islamic societies throughout history, will be evaluated by some circles, especially by neglecting their context and will be seen as the source of problems. In addition, considering the chains and texts of narrations on a certain subject in their entirety will make it possible to distinguish authentic and non-authentic hadiths from each other and to eliminate the differences between these hadiths.

Anahtar Kelimeler

Hadith , Multiple Narration , Rumor , Narrator , Muhtalif Al-Hadith

Nebevî Hadis Metinlerinde Çoklu Anlatım Sebepleri

Öz

Bu araştırma daha önce ulemadan hiç kimsenin değinmediği “nebevî hadis metinlerinde çoklu anlatım sebepleri” isimli konuyu ele almaktadır. Bu konu, muhtelifü’l-hadis ilmiyle bazı yönlerden iç içe olmasına rağmen bazı açılardan ondan farklıdır. Araştırmada nebevî hadis metinlerindeki çoklu anlatımın pek çok sebebi olduğunu beyan ettik. Söz konusu sebepler, iki ana başlık altında toplanabilir: 1. Rasûlüllah’tan (s.a.v.) sâdır olan çoklu anlatım. Bu da altı kısma ayrılır. Bunların tamamı makbul olup hadisin sıhhatinde seni şüpheye sevk etmemektedir. 2. Râvilerden sâdır olan çoklu anlatım. Bu da on iki kısma ayrılır. Sebebi hafıza bozukluğu veya hata olanlar hariç geri kalanları makbuldür. Kabul ya da red açısından her bir kısmın hükmünü zikrettiğimiz gibi maksadı izah edebilmek için her bir sebebe bir veya iki misal getirdik. Çalışmada Hz. Peygamber’in (s.a.v.) farklı lafızlarla hadisi nakletmesi, ravilerin zabt seviyelerinin aynı olmaması, ravinin hadisin bir kısmını duyması, Hz. Peygamber’in (s.a.v.) muhatapların hâline göre onlara birbirinden farklı cevaplar vermesi vb. mevzular muhtasar bir şekilde işlenmiş ve örnek kabilinden getirilen hadis metinlerindeki farklılıklara detaylı olarak yer verilmemiştir. Bununla birlikte makale hadis metinlerindeki lafız farklılıklarının gerekçelerine değinmesi açısından alana katkı sunmaktadır. Bu çerçevede rivayetlerdeki farklılıklar dikkate alınmadan ilgili hadislerin tahlil edilerek sağlıklı bir neticeye ulaşmak pek mümkün görünmemektedir. Hâlbuki hadislerin doğru bir şekilde anlaşılmasında söz konusu edilen metnin aynı ya da farklı hadislere ait olduğunu belirlemek ve aynı hadisin metinleri arasındaki lafız farklılıklarının nasıl ele alınacağını tespit etmek önem arz etmektedir. Zira bir rivayetin muhtelif tariklerinin karşılaştırılması zaman zaman onun diğer bir tarikten farklı olarak anlaşılmasına imkân tanımaktadır. Bu husus göz ardı edildiğinde fotoğrafın bütününü görmeden sonuca ulaşılmaya çalışılacak ve rivayetlerle alakalı isabetli olmayan değerlendirmelerin yapılması kaçınılmaz olacaktır. Buna bağlı olarak hadislerin bağlamından koparılarak parçacı bir bakışla tahlil edilmesi neticesinde kimi zaman Hz. Peygamber’in (s.a.v.) kastetmediği bir mananın anlaşılmasına bazen de hadislerin aidiyeti, delaleti ve bağlayıcılığının tespiti konusunda birtakım problemlere zemin hazırlanacak ve hadis ilmine ilgi duyduğu halde bu alanda yeterli donanıma sahip olmayan kişilerin sıkıntıya girmesine kapı aralanacaktır. Hatta tarih içerisinde İslam toplumlarında ortaya çıkan sorunların çözümünde temel referans kaynağı olarak görülen hadisler, özellikle bazı çevreler tarafından siyak-sibakı ihmal edilerek değerlendirilecek ve problemlerin kaynağı olarak görülecektir. Ayrıca belli bir konudaki rivayetlerin senet ve metinlerini bütünlük içerisinde ele almak, sahih olan ve olmayan hadislerin birbirinden ayırt edilmesini ve bu hadisler arasındaki farklılıkların giderilmesini mümkün kılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Hadis , Çoklu Anlatım , Rivayet , Ravi , Muhtelifü’l-Hadis