Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Organ Bağışına Karar Verme: İslam Hukuku ve Psikoloji Perspektifinden Bir İnceleme

Yıl 2025, Sayı: 45, 361 - 392, 30.06.2025
https://doi.org/10.35209/ksuifd.1653407

Öz

Tıp teknolojisi alanındaki gelişmelerle kalp, böbrek, karaciğer, akciğer, pankreas, kornea ve kemik iliği gibi pek çok organ ve dokunun nakli mümkün hale gelmiştir. Böbrek gibi bazı organların nakli canlıdan aktarılabilirken kalp ve akciğer gibi bazı organlar beyin ölümünün gerçekleşmesi durumunda nakil olabilmektedir. Ancak İslam hukuku açısından bakıldığında organ naklinde insan bedeninin dokunulmazlığı ve saygınlığı, kişinin bedeni üzerindeki tasarruf yetkisi, alıcı ve verici arasındaki yarar zarar dengesi, zaruret halinin kesinliği, beyin ölümünün gerçek ölüm olarak kabul edilebilirliği gibi meseleler üzerinde bir takım tartışmalar bulunmaktadır. Bu açıdan İslam hukukunun yaklaşımı ile organ bağışı kararının psikolojik boyutları bu çalışmada ele alınmaktadır. Bireylerin karar alma süreci; duygusal, sosyal ve bilişsel faktörlerle etkilendiğinden organ bağışı konusundaki tutumları da dindarlık düzeyleri, sosyal çevreleri, yaşadıkları bölge ve kişilik özelliklerine göre önemli ölçüde etkilenmektedir. Konuyla ilgili yapılan alan araştırmasında katılımcılar arasında organ bağışı yapmayı düşünenlerin oranı %42,8 iken, bunu düşünmeyenlerin oranı %57,2’dir. Organ naklini kalıcı bir tedavi yöntemi olarak kabul edenlerin oranı %42,8, buna inanmadığını belirtenlerin oranı ise %57,2’dir. Organ bağışını dini açıdan sakıncalı bulanların oranı %11,7 olup, %55,3’ü herhangi bir sakınca görmediğini ifade etmiştir. Çalışmada elde edilen veriler, bireylerin organ bağışı ile ilgili kararlarını hem içsel (dini inanç, merhamet, kişilik özellikleri) hem de dışsal (sosyal çevre, bilgi düzeyi, kültürel normlar) faktörlerin etkilediğini göstermektedir. Son yarım asırdır tıpta transplantation adı verilen organ ve doku naklinin yapılabiliyor olması organ ve doku yetmezliği bulunanlar için güzel bir gelişme olmakla birlikte maliyetinin yüksekliği ve rant aracı haline dönüşmesi gibi ekonomik kaygıların yanında insan bedeninin kutsiyetine müdahale olduğu düşüncesinden hareketle dinsel olarak da kaygılar taşımaktadır. Yahudilik, Şintoizm, Budizm ve Çin dinleri organ nakline mesafeli dururken Hristiyan mezhepleri arasında farklılıklar olsa da genel olarak olumlu görülmekte hatta Katolik Kilisesinin destek ve teşviki bulunmaktadır. Organ nakli, organ yetmezliği olan hastalara umut olarak gösterilmekte ama tedavinin başarı şansı ve devamlılığı göz ardı edilerek dezavantajlarının yüksekliğinden ziyade sürekli olumlu yönlerine dikkat çekilmektedir. Organ nakli yapılan hastanın ilaca bağımlı olarak nakil başarısının ne kadar devam edeceği düşüncesi hastanın psikolojisine nasıl etki ettiği gündeme getirilmemektedir. Bir hastanın tedavi edilmesi tabii ki arzulanan bir husustur. Ancak tedavinin doğru yolla ve doğru bir şekilde yapılması gerekir. Organ naklinde ise mesele göründüğü kadar masum değildir. Bu nedenle konunun dini, hukuki ve insan psikolojisi açısından değerlendirilmesine ihtiyaç bulunmaktadır. Bu konuda dini ve hukuki yayınlar bulunmaktadır yalnız psikolojik ve dini bakış açısının birlikte değerlendirildiği çalışma yeterince bulunmamaktadır.

Kaynakça

  • Ahmet Cevdet Paşa. Sadeleştirilmiş Mecelle. sad. Ali Himmet Berki. İstanbul: Hikmet Yayınları, 1982.
  • Ajzen, Icek. “The theory of planned behavior.” Organizational Behavior and Human Decision Processes, 50/2 (1991), 179–211. https://doi.org/10.1016/0749-5978(91)90020-T
  • Akdeniz, Serkan – Deniz, Mehmet Engin. “Merhamet Ölçeğinin Türkçeye Uyarlanması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması” The Journal of Happiness & Well-Being 4/1 (2016), 50-61.
  • Alkış, Alpaslan. “İslam Hukuku Açısından Organ Naklinde Tartışmaya Açık Alanlar”. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 15/2 (Ekim 2018), 751-770.
  • Asım Efendi. Kâmûsi’l-Muhît. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu, 2014.
  • Ayten, Ali. “Din ve Sağlık: Bireysel Dindarlık, Sağlık Davranışları ve Hayat Memnuniyeti İlişkisi Üzerine Bir Araştırma”. Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi 13/3 (2013), 7-31.
  • Banak, Selim. Etik ve Hukuki Yönleriyle Organ ve Doku Nakilleri. Tarsus: Çağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2014.
  • Batson, C. Daniel. The Altruism Question: Toward a Social-Psychological Answer. New York: Lawrence Erlbaum Associates, 1991.
  • Beki, Abdulaziz. İslam Hukuku Prensipleri Işığında Organ Nakli. Kayseri: Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 1991.
  • DİB, Diyanet İşleri Başkanlığı. “Din İşleri Yüksek Kurulu”. Erişim 22 Ekim 2018. https://kurul.diyanet.gov.tr/Karar-Mutalaa-Cevap/9669/organ-nakli
  • Doğan, Hüseyin. Kariyer Karar Verme Grup Rehberliği Programının 9. Sınıf Öğrencilerinin Kariyer Karar Verme Güçlük Düzeylerine Etkisi. Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 2010.
  • Düzgüner, Sevde. Maneviyat Algısı ve Diğerkâmlıkla İlişkisi: Kan Bağışı Örneğinde Türkiye ve Amerika Karşılaştırmalı Nitel Bir Araştırma”. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2013.
  • Ebû Dâvud, Süleyman b. el-Eş'as es-Sicistânî el-Ezdî. Süneni Ebî Dâvûd. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1981.
  • Eren, Erol. Yönetim ve Organizasyon. İstanbul: Beta Yayınları, 1993.
  • Erten, Sinan “Planlanmış Davranış Teorisi ile Uygulamalı Öğretim Metodu”. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi 19/2 (2002).
  • Fishbein, M.-Ajzen, I. Predicting and changing behavior: The reasoned action approach. New York: Psychology Press. 2010.
  • Gilligan, Carol. In a different voice: Psychological theory and women's development. United States of America: Cambridge, MA: Harvard University Press, 1982.
  • Goldstein, E. B. Bilişsel Psikoloji. çev. Orhan Gündüz. İstanbul: Kaknüs Yayınları, 2013.
  • Gök, Gaye Atilla. “Merhamet Etmenin Dayanılmaz Ağırlığı: Hemşirelerde Merhamet Yorgunluğu” Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 20/2 (2015), 299-313.
  • Gör, Fatih. İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretim Programında Merhamet Değeri. Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2013.
  • Haider Aasi, Ghulam. “Organ Nakil ve Bağışına İslam’ın Hukuki ve Ahlaki Yaklaşımı”. çev. Mehmet Erdem. İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi 15 (Nisan 2010), 265-278.
  • Hammond, J., vd., “Smart Choices”. Boston: Harvard Business Review School Press, 1998.
  • Heppner, P. P. “A Review of The Problem Solving Literature and Its Relationship to The Counseling Process.”. Journal of Counselling Psychology 25 (1978), 366-375.
  • Hyde, Melissa K. - Katherine M. White. “Young Australian Adults’ Knowledge and Beliefs About Organ Donation”. Progress in Transplantation 17 (2007), 220-227.
  • İbn Âbidîn, Muhammed Emin. Hâşiyetü Reddü'l- Muhtârale'd-Dürri’l-Muhtâr. İstanbul: Kahraman Yayınları, 1984.
  • İbn Kayyım el-Cevziyye, Şemsuddin Ebi Abdullah Muhammed b. Ebi Bekir. er-Rûh. Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye.
  • İbn Kudâme, Ebû Muhammed Muvaffakuddîn Abdullah b. Ahmed. el-Muğnî. Beyrut: Dârü'l-Fikr Yayınları, 1985.
  • İbn Mace, Ebû Abdullah Muhammed b. Yezid el-Kazvınî. Süneni İbn Mâce. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1981.
  • İbn Receb, Zeynuddîn Abdurrahman b. Ahmed el-Hanbelî. Câmiu’l-Ulûmive’l-Hikem. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1413.
  • İbn Rüşd, Ebü’l-Velîd Muhammed b. Ahmed b. Muhammed el-Hafîd. Bidâyetü'l-Müctehid ve Nihayetü'l-Muktesıd. Kahire: Mektebetü İbn Teymiyye, 1410.
  • İbnü’l-Hümâm, Kemâlüddîn Muhammed b. Abdülvâhid. Fethu'l-Kadîr. Beyrut: Dârü's-Sadr Yayınları, 1316.
  • İİFA, Uluslararası İslam Fıkıh Akademisi, “Mecmau’l-Fıkhi’l-İslami”. Erişim 19 Mayıs 2025. “https://iifa-aifi.org/ar/1698.html
  • İnce, İrfan. “Organ Nakli”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 33/373-375. İstanbul: TDV Yayınları, 2007.
  • İşgör, İsa Yücel. “Merhametin Öznel İyi Oluş Üzerindeki Yordayıcı Etkisinin İncelenmesi”. Gaziantep University Journal of Social Sciences 16/2 (2017), 425-436.
  • Julka, D. L. - K. L. Marsh. “An Attitude Functions Approach to Increasing Organ‐Donation Participation”. Journal of Applied Social Psychology 35/4 (2005), 821-849.
  • Kartopu, Saffet - Hızır Hacıkeleşoğlu. “Merhamet ve Dindarlık: Üniversite Öğrencileri Üzerine Ampirik Bir Araştırma”. International Journal of Social Science 59 (2017), 203-227.
  • Kâsânî, Alauddîn Ebû Bekir b. Mes'ûd b. Ahmed. Kitabu Bedâiu's-Sanâî Tertîbü'ş-Şerâî. Beyrut: Dâru'l-Kitâbi'l-Arabî Yayınları, 1974.
  • Koçel, Tamer. İşletme Yöneticiliği. İstanbul: Beta Yayınları, 2003.
  • Kur’ân-ı Kerîm Meâli. çev. Halil Altuntaş – Muzaffer Şahin. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2009.
  • Kurt, Ümit. Karar Verme Sürecinde Yöneticilerin Kişilik Yapılarının Etkileri. Ankara: Başkent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2003.
  • Küçükay, Alper. “Karar Vermenin Psikolojisi” Türkiye Adalet Akademisi Dergisi 35 (Temmuz 2018), 607-640.
  • Merdâvî, Alauddîn Ebu’l-Hasan Ali b. Süleyman. el-İnsâf fî Ma’rifeti’r-Râcihi mine’l-Hilâf. Beyrut: Daru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, ts.
  • Merğinânî, Ali b. Ebu Bekir. el-Hidâye Şerhu Bidâyetü'l-Mübtedî. Beyrut: Dâru'l-Kütübi'l-İlmiyye, 1990.
  • Nevevî, Ebu Zekeriya Muhyiddin b. Şeref. Kitabu’l-Mecmu' Şerhu'l-Mühezzeb. Cidde: Mektebetü'l-İrşad, ts.
  • Organ ve Doku Alınması, Saklanması, Aşılanması ve Nakli Hakkında Kanun (Kanun No. 2238). Resmi Gazete 16655 (29 Mayıs 1979), Erişim 9 Mart 2025. https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.2238.pdf
  • Oruç, İsmail. İş Etiğinin Kurumsallaştırılması ve Karşılaştırmalı Bir Araştırma. Edirne: Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2004.
  • Özbolat, Abdullah. “‘Organlarımla Dirilmek İstiyorum.’- Organ Bağışının Dini-Toplumsal Arkaplanı”. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (ÇÜİFD) 17/1 (Haziran 2017), 61-87.
  • Özdemir, Merve. İslam Hukukuna Göre Beden Üzerinde Tasarruf ve Organ Nakli. Sakarya: Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2017.
  • Öztürel, Adnan. “Organ Transplantasyonlarının Adli Tıp Yönleri”. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 30/1 (1973), 457-492.
  • Pargament, K. I. The Psychology of Religion and Coping. New York: The Guilford Press, 1997.
  • Peker, Hüseyin. Din Psikolojisi. İstanbul: Çamlıca Yayınları, 2014.
  • Pommier, E. A. “The compassion scale”. Dissertation Abstracts International Section A: Humanities and Social Sciences 72 (2011), 1174.
  • Remlî, Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed b. Hamza el-Ensarî. Nihayetü'l-Muhtâc ilâ Şerhi'l-Minhâc. Beyrut: Mektebetü ve Matbaatü Mustafa el-Bâbî, 1976.
  • Sayın, Yazile Yazıcı. “Turkish Validity and Reliability of Organ Donation Attitude Scale” Journal of Clinical Nursing 25 (2015), 642-655.
  • Smith, E. - S. Kosslyn. Bilişsel Psikoloji: Zihin ve Beyin. çev. Muzaffer Şahin. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık, 2014.
  • Susan E. Morgan, Joann Keyton Miller ve L. Arulanantham Arasaratnam, “Signing Cards, Saving Lives: An Evaluation of the Worksite Organ Donation Promotion Project”, Communication Monographs 75/3 (2008), 270–290, https://doi.org/10.1080/03637750802256370.
  • Süren, Özlem Koçak. “Organ ve Doku Naklinin Yasal ve Etik Açıdan İncelenmesi”. TBB Dergisi, 20/73 (Kasım 2007), 174-195.
  • Şener, Mehmet. “İslam Hukukuna Göre Organ Nakli Üzerine Bir Deneme”. Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 7 (1992), 137-146.
  • Tekizoğlu, Fatma Yaşin. “Organ Bağışı: Bireylerin Kararlarını Etkileyen Psikolojik Faktörler”. Muhakeme Dergisi 1/1 (2018), 22.
  • Türel, Ömer. Organ Transplantasyonları. İstanbul: Nobel Tıp Kitabevi, 1985.
  • Türk Dil Kurumu Sözlük. Erişim 18 Ocak 2025. https://sozluk.gov.tr/?q=merhamet&aranan=.
  • Yılmaz, Ahmet Selçuk. Üniversite Öğrencilerinin Karar Vermede Özsaygı ve Karar Verme Stillerinin Benlik Saygısı ve Utangaçlık Açısından İncelenmesi. Konya: Selçuk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2011.
  • Zambak, Murat. Tıbbi, Sosyal ve Sağlık Çalışanları Açısından Organ Nakli. İstanbul: Beykent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2014.

Decision Making On Organ Donation: An Examination From The Perspective Of Islamic Law And Psychology

Yıl 2025, Sayı: 45, 361 - 392, 30.06.2025
https://doi.org/10.35209/ksuifd.1653407

Öz

Advancements in medical technology have enabled the transplantation of various organs and tissues, such as the heart, kidneys, liver, lungs, pancreas, cornea, and bone marrow. While some organs, like kidneys, can be donated by living individuals, others, such as the heart and lungs, require confirmation of brain death. However, from an Islamic jurisprudential perspective, organ transplantation raises ethical and legal debates concerning human dignity, bodily autonomy, the balance of benefits and harms, the necessity principle, and the acceptability of brain death as true death. This study explores Islamic perspectives on organ donation alongside its psychological dimensions. The decision-making process regarding organ donation is influenced by emotional, social, and cognitive factors that shape individual attitudes. Since individuals' decision-making process is affected by emotional, social and cognitive factors, their attitudes towards organ donation are also significantly affected by their level of religiosity, social environment, the region they live in and their personality traits. The findings show that 42.8% of participants consider organ donation, while 57.2% do not. Similarly, 42.8% perceive organ transplantation as a permanent treatment, whereas 57.2% disagree. Regarding religious concerns, 11.7% find organ donation objectionable, while 55.3% see no issue. Data suggest that both intrinsic (religious beliefs, compassion, personality traits) and extrinsic (social environment, knowledge level, cultural norms) factors influence individuals' decisions on organ donation. Over the past half-century, transplantation has emerged as a significant medical advancement for patients with organ failure. However, economic concerns such as high costs and commercialization, along with religious apprehensions regarding the sanctity of the human body, raise ethical issues. While Judaism, Shintoism, Buddhism, and Chinese religious traditions approach transplantation cautiously, Christianity exhibits varying views among denominations, with the Catholic Church actively supporting organ donation. Organ transplantation is often portrayed as a source of hope, yet discussions predominantly highlight its benefits while overlooking its disadvantages. The long-term success and sustainability of transplants are often disregarded, and little attention is given to the psychological impact on recipients who must rely on lifelong immunosuppressive medication. While treating a patient is desirable, medical interventions must be ethical and appropriate. In organ transplantation, the issue is more complex than it may seem. Thus, a comprehensive evaluation from religious, legal, and psychological perspectives is necessary. Although religious and legal publications on organ donation exist, studies integrating psychological and religious dimensions remain scarce. There are religious and legal publications on this subject, but there are not enough studies that evaluate the psychological and religious perspectives together.

Kaynakça

  • Ahmet Cevdet Paşa. Sadeleştirilmiş Mecelle. sad. Ali Himmet Berki. İstanbul: Hikmet Yayınları, 1982.
  • Ajzen, Icek. “The theory of planned behavior.” Organizational Behavior and Human Decision Processes, 50/2 (1991), 179–211. https://doi.org/10.1016/0749-5978(91)90020-T
  • Akdeniz, Serkan – Deniz, Mehmet Engin. “Merhamet Ölçeğinin Türkçeye Uyarlanması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması” The Journal of Happiness & Well-Being 4/1 (2016), 50-61.
  • Alkış, Alpaslan. “İslam Hukuku Açısından Organ Naklinde Tartışmaya Açık Alanlar”. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 15/2 (Ekim 2018), 751-770.
  • Asım Efendi. Kâmûsi’l-Muhît. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu, 2014.
  • Ayten, Ali. “Din ve Sağlık: Bireysel Dindarlık, Sağlık Davranışları ve Hayat Memnuniyeti İlişkisi Üzerine Bir Araştırma”. Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi 13/3 (2013), 7-31.
  • Banak, Selim. Etik ve Hukuki Yönleriyle Organ ve Doku Nakilleri. Tarsus: Çağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2014.
  • Batson, C. Daniel. The Altruism Question: Toward a Social-Psychological Answer. New York: Lawrence Erlbaum Associates, 1991.
  • Beki, Abdulaziz. İslam Hukuku Prensipleri Işığında Organ Nakli. Kayseri: Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 1991.
  • DİB, Diyanet İşleri Başkanlığı. “Din İşleri Yüksek Kurulu”. Erişim 22 Ekim 2018. https://kurul.diyanet.gov.tr/Karar-Mutalaa-Cevap/9669/organ-nakli
  • Doğan, Hüseyin. Kariyer Karar Verme Grup Rehberliği Programının 9. Sınıf Öğrencilerinin Kariyer Karar Verme Güçlük Düzeylerine Etkisi. Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 2010.
  • Düzgüner, Sevde. Maneviyat Algısı ve Diğerkâmlıkla İlişkisi: Kan Bağışı Örneğinde Türkiye ve Amerika Karşılaştırmalı Nitel Bir Araştırma”. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2013.
  • Ebû Dâvud, Süleyman b. el-Eş'as es-Sicistânî el-Ezdî. Süneni Ebî Dâvûd. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1981.
  • Eren, Erol. Yönetim ve Organizasyon. İstanbul: Beta Yayınları, 1993.
  • Erten, Sinan “Planlanmış Davranış Teorisi ile Uygulamalı Öğretim Metodu”. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi 19/2 (2002).
  • Fishbein, M.-Ajzen, I. Predicting and changing behavior: The reasoned action approach. New York: Psychology Press. 2010.
  • Gilligan, Carol. In a different voice: Psychological theory and women's development. United States of America: Cambridge, MA: Harvard University Press, 1982.
  • Goldstein, E. B. Bilişsel Psikoloji. çev. Orhan Gündüz. İstanbul: Kaknüs Yayınları, 2013.
  • Gök, Gaye Atilla. “Merhamet Etmenin Dayanılmaz Ağırlığı: Hemşirelerde Merhamet Yorgunluğu” Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 20/2 (2015), 299-313.
  • Gör, Fatih. İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretim Programında Merhamet Değeri. Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2013.
  • Haider Aasi, Ghulam. “Organ Nakil ve Bağışına İslam’ın Hukuki ve Ahlaki Yaklaşımı”. çev. Mehmet Erdem. İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi 15 (Nisan 2010), 265-278.
  • Hammond, J., vd., “Smart Choices”. Boston: Harvard Business Review School Press, 1998.
  • Heppner, P. P. “A Review of The Problem Solving Literature and Its Relationship to The Counseling Process.”. Journal of Counselling Psychology 25 (1978), 366-375.
  • Hyde, Melissa K. - Katherine M. White. “Young Australian Adults’ Knowledge and Beliefs About Organ Donation”. Progress in Transplantation 17 (2007), 220-227.
  • İbn Âbidîn, Muhammed Emin. Hâşiyetü Reddü'l- Muhtârale'd-Dürri’l-Muhtâr. İstanbul: Kahraman Yayınları, 1984.
  • İbn Kayyım el-Cevziyye, Şemsuddin Ebi Abdullah Muhammed b. Ebi Bekir. er-Rûh. Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye.
  • İbn Kudâme, Ebû Muhammed Muvaffakuddîn Abdullah b. Ahmed. el-Muğnî. Beyrut: Dârü'l-Fikr Yayınları, 1985.
  • İbn Mace, Ebû Abdullah Muhammed b. Yezid el-Kazvınî. Süneni İbn Mâce. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1981.
  • İbn Receb, Zeynuddîn Abdurrahman b. Ahmed el-Hanbelî. Câmiu’l-Ulûmive’l-Hikem. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1413.
  • İbn Rüşd, Ebü’l-Velîd Muhammed b. Ahmed b. Muhammed el-Hafîd. Bidâyetü'l-Müctehid ve Nihayetü'l-Muktesıd. Kahire: Mektebetü İbn Teymiyye, 1410.
  • İbnü’l-Hümâm, Kemâlüddîn Muhammed b. Abdülvâhid. Fethu'l-Kadîr. Beyrut: Dârü's-Sadr Yayınları, 1316.
  • İİFA, Uluslararası İslam Fıkıh Akademisi, “Mecmau’l-Fıkhi’l-İslami”. Erişim 19 Mayıs 2025. “https://iifa-aifi.org/ar/1698.html
  • İnce, İrfan. “Organ Nakli”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 33/373-375. İstanbul: TDV Yayınları, 2007.
  • İşgör, İsa Yücel. “Merhametin Öznel İyi Oluş Üzerindeki Yordayıcı Etkisinin İncelenmesi”. Gaziantep University Journal of Social Sciences 16/2 (2017), 425-436.
  • Julka, D. L. - K. L. Marsh. “An Attitude Functions Approach to Increasing Organ‐Donation Participation”. Journal of Applied Social Psychology 35/4 (2005), 821-849.
  • Kartopu, Saffet - Hızır Hacıkeleşoğlu. “Merhamet ve Dindarlık: Üniversite Öğrencileri Üzerine Ampirik Bir Araştırma”. International Journal of Social Science 59 (2017), 203-227.
  • Kâsânî, Alauddîn Ebû Bekir b. Mes'ûd b. Ahmed. Kitabu Bedâiu's-Sanâî Tertîbü'ş-Şerâî. Beyrut: Dâru'l-Kitâbi'l-Arabî Yayınları, 1974.
  • Koçel, Tamer. İşletme Yöneticiliği. İstanbul: Beta Yayınları, 2003.
  • Kur’ân-ı Kerîm Meâli. çev. Halil Altuntaş – Muzaffer Şahin. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2009.
  • Kurt, Ümit. Karar Verme Sürecinde Yöneticilerin Kişilik Yapılarının Etkileri. Ankara: Başkent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2003.
  • Küçükay, Alper. “Karar Vermenin Psikolojisi” Türkiye Adalet Akademisi Dergisi 35 (Temmuz 2018), 607-640.
  • Merdâvî, Alauddîn Ebu’l-Hasan Ali b. Süleyman. el-İnsâf fî Ma’rifeti’r-Râcihi mine’l-Hilâf. Beyrut: Daru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, ts.
  • Merğinânî, Ali b. Ebu Bekir. el-Hidâye Şerhu Bidâyetü'l-Mübtedî. Beyrut: Dâru'l-Kütübi'l-İlmiyye, 1990.
  • Nevevî, Ebu Zekeriya Muhyiddin b. Şeref. Kitabu’l-Mecmu' Şerhu'l-Mühezzeb. Cidde: Mektebetü'l-İrşad, ts.
  • Organ ve Doku Alınması, Saklanması, Aşılanması ve Nakli Hakkında Kanun (Kanun No. 2238). Resmi Gazete 16655 (29 Mayıs 1979), Erişim 9 Mart 2025. https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.2238.pdf
  • Oruç, İsmail. İş Etiğinin Kurumsallaştırılması ve Karşılaştırmalı Bir Araştırma. Edirne: Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2004.
  • Özbolat, Abdullah. “‘Organlarımla Dirilmek İstiyorum.’- Organ Bağışının Dini-Toplumsal Arkaplanı”. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (ÇÜİFD) 17/1 (Haziran 2017), 61-87.
  • Özdemir, Merve. İslam Hukukuna Göre Beden Üzerinde Tasarruf ve Organ Nakli. Sakarya: Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2017.
  • Öztürel, Adnan. “Organ Transplantasyonlarının Adli Tıp Yönleri”. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 30/1 (1973), 457-492.
  • Pargament, K. I. The Psychology of Religion and Coping. New York: The Guilford Press, 1997.
  • Peker, Hüseyin. Din Psikolojisi. İstanbul: Çamlıca Yayınları, 2014.
  • Pommier, E. A. “The compassion scale”. Dissertation Abstracts International Section A: Humanities and Social Sciences 72 (2011), 1174.
  • Remlî, Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed b. Hamza el-Ensarî. Nihayetü'l-Muhtâc ilâ Şerhi'l-Minhâc. Beyrut: Mektebetü ve Matbaatü Mustafa el-Bâbî, 1976.
  • Sayın, Yazile Yazıcı. “Turkish Validity and Reliability of Organ Donation Attitude Scale” Journal of Clinical Nursing 25 (2015), 642-655.
  • Smith, E. - S. Kosslyn. Bilişsel Psikoloji: Zihin ve Beyin. çev. Muzaffer Şahin. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık, 2014.
  • Susan E. Morgan, Joann Keyton Miller ve L. Arulanantham Arasaratnam, “Signing Cards, Saving Lives: An Evaluation of the Worksite Organ Donation Promotion Project”, Communication Monographs 75/3 (2008), 270–290, https://doi.org/10.1080/03637750802256370.
  • Süren, Özlem Koçak. “Organ ve Doku Naklinin Yasal ve Etik Açıdan İncelenmesi”. TBB Dergisi, 20/73 (Kasım 2007), 174-195.
  • Şener, Mehmet. “İslam Hukukuna Göre Organ Nakli Üzerine Bir Deneme”. Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 7 (1992), 137-146.
  • Tekizoğlu, Fatma Yaşin. “Organ Bağışı: Bireylerin Kararlarını Etkileyen Psikolojik Faktörler”. Muhakeme Dergisi 1/1 (2018), 22.
  • Türel, Ömer. Organ Transplantasyonları. İstanbul: Nobel Tıp Kitabevi, 1985.
  • Türk Dil Kurumu Sözlük. Erişim 18 Ocak 2025. https://sozluk.gov.tr/?q=merhamet&aranan=.
  • Yılmaz, Ahmet Selçuk. Üniversite Öğrencilerinin Karar Vermede Özsaygı ve Karar Verme Stillerinin Benlik Saygısı ve Utangaçlık Açısından İncelenmesi. Konya: Selçuk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2011.
  • Zambak, Murat. Tıbbi, Sosyal ve Sağlık Çalışanları Açısından Organ Nakli. İstanbul: Beykent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2014.
Toplam 63 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Din Psikolojisi, İslam Hukuku
Bölüm Araştırma Makaleleri / Research Articles
Yazarlar

Abdurrahman Ünalan 0000-0001-8362-4123

Alpaslan Alkış 0000-0003-3401-7073

Yayımlanma Tarihi 30 Haziran 2025
Gönderilme Tarihi 7 Mart 2025
Kabul Tarihi 11 Haziran 2025
Yayımlandığı Sayı Yıl 2025 Sayı: 45

Kaynak Göster

ISNAD Ünalan, Abdurrahman - Alkış, Alpaslan. “Organ Bağışına Karar Verme: İslam Hukuku ve Psikoloji Perspektifinden Bir İnceleme”. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 45 (Haziran2025), 361-392. https://doi.org/10.35209/ksuifd.1653407.

K.S.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, elektronik ortamda yayınlanmaktadır.

ilahiyatdergi@ksu.edu.tr 

Derginin Tarihçesi


Derginin Adı
ISNN
e-ISNN
Başlangıç Yılı
Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi
1304-4524
2651-2637
2003



                    

                                                                                                        Creative Commons Lisansı
                                                                                                                   Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi Creative Commons Atıf-GayriTicari-Türetilemez 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.