Annelik Rolü ve Çocuk İçin Tüketime Yansımaları: Kadınların Ebeveynlik Tutumları ve Hedonik Tüketim Eğilimi Üzerine Bir Araştırma

Yıl 2017, Cilt: 14 Sayı: 2, 347 - 370, 31.10.2017

Şerife Şen Elif Boyraz

Öz

Bu
araştırmanın amacı annelerin ebeveynlik tutumlarının çocukları için yaptıkları
alışverişlerde hedonik tutum sergilemeleri üzerine etkisini ortaya  koymaktır. Araştırmanın anakütlesini Tokat il
merkezinde ikamet eden 2-12 yaş arası çocuğa sahip anneler oluşturmaktadır. Kolayda
örnekleme yöntemiyle belirlenen 456 anneye yüz yüze anket uygulanmıştır. Elde
edilen veriler SPSS paket programı yardımıyla tanımlayıcı istatistiksel
analizlere, faktör analizi, kümeleme analizi, tek yönlü varyans analizi ve
ki-kare testine tabi tutulmuştur. Araştırma sonuçları annelerin ebeveyn
tutumları açısından beş kümeye ayrıldıklarını göstermektedir. Bu kümeler tutarsız/endişeli,
izin veren, sınırlayıcı, ilgisiz ve koruyucu/müşfik olarak isimlendirilmiştir.
Çocuklarına yönelik alışverişlerde hedonik davranma eğilimi en yüksek kümeler
koruyucu/müşfik ve tutarsız/endişeli kümeleri iken, en az olan küme ilgisiz
kümesidir.

Anahtar Kelimeler

Ebeveyn Tutumu, Annelik Rolü, Hedonik Alışveriş

Kaynakça

• Arnold, M. ve Reynolds, K. (2003), “Hedonic Shopping Motivations”, Journal of Retailing, Vol: 79, ss. 77-95.
• Babin, B. J., Darden, W. R., Griffin, M. (1994), “Work and/or Fun: Measuring Hedonic and Utilitarian Shopping Value”, Journal of Consumer Research, Vol: 20, ss. 644-656.
• Bao, Y., Fern, E. F., Sheng, S. (2007), “Parental Styles and Adolescents Influence in Family Consumption Decisions: An Integrative Approach”, Journal of Business Research, Vol: 60, ss. 672-680.
• Batra, R. ve Ahtola, O. (1991), “Measuring the Hedonic and Utilitarian Sources of Consumer Attitudes”, Marketing Letters, Vol: 2, No:2, ss. 159-170.
• Baumrind, D. (1966), “Effects of Authoritative Parental Control on Child Behavior”, Child Development, Vol: 37, No: 4, ss. 887-907.
• Baumrind, D. (1971), “Harmonious Parents and Their Preschool Children”, Developmental Psychology, Vol: 4, No:1, ss. 99-102.
• Baumrind, D. (1980), “New Directions in Socialization Research” American Psychologist, Vol: 35, No: 7, ss. 639- 652.
• Baumrind, D. (1991), “Parenting Styles and Adolescent Development”, J. Brooks, R. Lerner ve A. C. Petersen, (Ed.), The Encyclopedia on Adolescence içinde, New York, Garland, ss. 758-772.
• Baumrind, D., Larzelere, R. E., Owens, E. B. (2010), “Effects of Preschool Parents’ Power Assertive Patterns and Practices on Adolescent Development”, Parenting: Science and Practice, Vol: 10, ss. 156-201.
• Becker, W. C. (1964), “Consequences of Different Kinds of Parental Discipline” içinde Review of Child Development Research, eds. Martin L. Hoffman ve Lois W. Hoffman, New York, Vol.1, Russell Sage, ss. 169-204.
• Carlson, L., Grossbart, S. (1988), “Parental Style and Consumer Socialization of Children”, Journal of Consumer Research, Vol: 15, ss. 77-94.
• Carlson, L., Grossbart, S., Stuenkel, K. J. (1992), “The Role of Parental Socialization Types on Differential Family Communication Patterns Regarding Consumption”, Journal of Consumer Psychology, Vol: 1, No: 1, ss. 31-52.
• Carlson, L., Laczniak, R. N., Wertley, C. (2011), “Parental Style The Implications of What We Know (and Think We Know)”, Journal of Advertising Research, June 2011, ss. 427-435.
• Cox, C. R., Arndt, J., Pyszczynski, T., Greenberg, J., Abdollahi, A., Solomon, S. (2008), “Terror Management and Adult’s Attachment to Their Parents: The Safe Haven Remains”, Journal of Personality and Social Psychology, Vol: 94, No:4, ss. 696-717.
• Darling, N., Steinberg, L. (1993), “Parenting Styles As Context: An Integrative Model”, Psychological Bulletin, Vol: 113, No: 3, ss. 487-496.
• Dündar Zeybekoğlu, Ö., Durugönül, E., Arıkan, A. (2011), “Anne ve Baba Sözcüklerine Yüklenilen Anlamların Bir İncelemesi”, Contemporary Online Language Education Journal, Vol: 1, No: 2, ss. 25-34.
• Hibbard, D. R., Walton, G. E. (2014), “Exploring the Development of Perfectionism: The Influence of Parenting Style and Gender”, Social Behavior and Personality, Vol: 42, No: 2, ss. 269-278.
• Hirschman, E., Holbrook, M. (1982), “Hedonic Consumption: Emerging Concepts, Methods and Propositions”, Journal of Marketing, Vol: 46(Summer), ss. 92-101.
• Kağıtçıbaşı, Ç. (2007), Family, Self and Human Development Across Cultures: Theory and Applications, Hillsdale, NJ, Genişletilmiş 2. Baskı, Lawrence Erlbaum.
• Kağıtçıbaşı, Ç. (1990), İnsan-Aile-Kültür, Remzi Kitabevi, İstanbul.
• Karabulut Demir, E., Şendil, G. (2008), “Ebeveyn Tutum Ölçeği”, Türk Psikoloji Yazıları, Vol:11, No: 21, ss. 15-25.
• Kim, C., Yang, Z.; Lee, H. (2015), “Parental Style, Parental Practices, and Socialization Outcomes: An Investigation of Their Linkages in the Consumer Socialization Context”, Journal of Economic Psychology, Vol: 49, ss. 15-33.
• Maccoby, E., Martin, J. A. (1983) “Socialization in the Context of Family: Parent-Child Interaction”, E. M. Hetherington ve P. H. Mussen, (Ed.), içinde Handbook of Child Psychology: Socialization, Personality and Social Development, 4. Baskı, Wiley, New York, ss. 1-101.
• McLeod, J. M., Chaffee, S. H. (1972), “The Construction of Social Reality” içinde The Social Influence Process, ed. J. T. Tiedeschi, Aldine-Atherton, Chicago, ss. 50-99.
• Mikeska, J., Harrison, R. L., Carlson, L. (2016), “ A Meta-Analysis of Parental Style and Consumer Socialization of Children”, Journal of Consumer Psychology, Article In Press.
• Moschis, G. P. (1985), “The Role of Family Communication in Consumer Socialization of Children and Adolescents”, Journal of Consumer Research, Vol: 11, ss. 898-913.
• Özben, Ş., Argun, Y. (2002), “Okul Öncesi Çocukların Anne-Babalarının Çocuk Yetiştirme Tutumları ile İlgili Değişkenlerin İncelenmesi”, Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, Vol: 14, ss. 18-28.
• Rose, G. M. (1999), “Consumer Socialization, Parental Style, and Developmental Timetables in the United States and Japan”, Journal of Marketing, Vol: 63, ss. 105-119.
• Sak, R., Sak Şahin, İ. T., Atli, S., Şahin, B. K. (2015), “Okul Öncesi Dönem: Anne Baba Tutumları”, Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Vol: 11, No: 3, ss. 972-991.
• Spangenberg, E. R., Voss, K. E., Crowley, A. E. (1997), “Measuring The Hedonic and Utilitarian Dimensions of Attitude: A Generally Applicable Scale” içinde Merrie Brucks ve Deborah J. MacInnis (Eds.), Advances in Consumer Research, Provo, UT, Association for Consumer Research, ss. 235-241.
• Sümer, N., Aktürk Gündoğdu, E.; Helvacı, E. (2010), “Anne-Baba Tutum ve Davranışlarının Psikolojik Etkileri: Türkiye’de Yapılan Çalışmalara Toplu Bakış”, Türk Psikoloji Yazıları, Vol: 13, No: 25, ss. 42-59.
• Ünal, S., Ceylan, C. (2008), “Tüketicileri Hedonik Alışverişe Yönelten Nedenler: İstanbul ve Erzurum İllerinde Karşılaştırmalı Bir Araştırma”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Vol: 22, No: 2, ss. 265-283.