Kyoto Protokolü Kapsamında CO2 Emisyonu ve Türkiye Üzerine Bir Olasılık Tahmini

Yıl 2021, Cilt: 18 Sayı: 1, 478 - 496, 29.04.2021

Dilara Ayla , Derya Altıntaş

https://doi.org/10.33437/ksusbd.648395

Cited By: 2

Öz

Bu çalışma,
Türkiye’de 1980-2014 döneminde gerçekleşen CO₂ emisyonu miktarlarını
Kyoto Protokolü kapsamında öngörülen düzey değerleri çerçevesinde
değerlendirerek emisyon miktarı üzerinde etkili olan değişkenlerin olasılık
etkilerinin belirlenmesi amacını taşımaktadır. Probit analizi kullanılarak
gerçekleştirilen uygulamada değerlendirmeye alınan değişkenler doğrudan yabancı
yatırımlar, dış ticaret ve gelen turist sayısından oluşmaktadır. Odak noktası
Kyoto Protokolü kapsamında makul kabul edilen CO₂ emisyonu
miktarlarının Türkiye’deki durumu olan çalışmada, öngörülen eşik değerin
altında kalınan ve bu düzeyin aşıldığı yıllar olmak üzere kategorilendirilen
bağımlı kukla değişken kullanılması tercih edilmiştir. Bu çerçevede, ilgili eşik
düzeyin altında kalınan yıllar karbon emisyonu için makul kabul edilmekte ve
ülke için olumlu değerlendirilmektedir. _Türkiye için yapılan bu
değerlendirmede değişkenlere ait marjinal etki hesaplamaları cebirsel olarak
yapılmış ve ilgili değişkenlerin carbon emisyonu için öngörülen eşik değerin
altında kalma ihtimali üzerindeki olasılık etkisi araştırılmıştır. Analizden
elde edilen bulgulara göre, doğrudan yabancı yatırım/GSYH ve dış ticaret/GSYH
oranlarında meydana gelen azalmaların, ülkeye gelen turist sayısında
gözlemlenen artışların ise CO₂ emisyonunun eşik değerin altında
kalma olasılığını arttırdığı belirlenmiştir. Söz konusu tespitler,
eşik değeri aşan CO₂ emisyonunda gözlenen artışlar üzerinde
etkili olabilecek değişkenlerin irdelenmesi açısından son derece önem arz
etmektedir. Zira sürdürülebilir ekolojik denge için pek çok adım atılması
gerekliliği küresel anlamda kabul edilmiş olmakla birlikte öngörülen tedbirlere karşı olan duyarlılık düzeyi ülkelere göre farklılık
göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

CO2 Emisyonu, Kyoto, Probit

Kaynakça

• Balogh, Jeremiás Máté and Jámbor, Attila (2017), “Determinants of CO2 Emission: A Global Evidence”, International Journal of Energy Economics and Policy, 7(5), ss. 217-226.
• Barrett, John - Peters, Glen - Wiedmann, Thomas - Scott, Kate - Lenzen, Manfred - Roelich, Katy - Le Quéré, Corinne (2013), “Consumption-Based GHG Emission Accounting: A UK Case Study”, Climate Policy, 13(4) ,ss. 451-470.
• Bekar, A. Seval, (2018), “The Relationship Between CO2 Emission and Economıc Growth in Turkey: 1977-2011”, Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, ss.193-206.
• Bölük, Gülden ve Karkacier, Osman, (2019), “Türkiye'de Turizm Sektörünün Enerji Ve Toplulaştırılmış Diğer Sektörler İle Yapısal Analizi: Girdi-Çıktı Modeli Analizi”, Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 15(2), ss.390-408.
• Carmelo J. León - Jorge, E. Arana - Anastasia, H. Alemán, (2014), “CO2 Emissions and Tourism in Developed and Less Developed Countries”, Applied Economics Letters, 21(16), ss.1169-1173.
• Cialani, Catia(2013), “CO2 Emissions, GDP and Trade: A Panel Cointegration Approach”, Working Papers in Transport, Tourism, Information Technology and Microdata Analysis, (12), ss.1-19
• Çetin, Murat ve Seker, Fahri (2014), “Ticari Açıklık ve Finansal Gelişmenin Doğrudan Yabancı Yatırımlar Üzerindeki Etkisi: OECD Ülkeleri Üzerine Dinamik Panel Veri Analizi”, Ataturk University Journal of Economics & Administrative Sciences, 28(1), ss.125-147.
• Davidson, Russell and MacKinnon, G. James (1993), “Estimation and Inference in Econometrics”, Oxford University Press, New York.
• Değer, M. Kemal ve Pata, U. Korkut (2017), “Türkiye'de Dış Ticaret ve Karbondioksit Salınımı Arasındaki İlişkilerin Simetrik ve Asimetrik Nedensellik Testleriyle Analizi”, Doğuş University Journal, 18(1), ss.31-44.
• Dougherty, Christopher. (2007), “Introduction to Econometrics”, Oxford University Press Inc, New York.
• Farhani, Sahbi and Ozturk, Ilhan (2015), “ Causal Relationship Between CO 2 Emissions, Real GDP, Energy Consumption, Financial Development, Trade Openness, and Urbanization in Tunisia”, Environmental Science and Pollution Research, 22(20), ss.15663-15676.
• Frankel, A. Jeffrey and Rose, K. Andrew (2005), “Is Trade Good or Bad for The Environment? Sorting Out The Causality”, Review of Economics and Statistics, 87(1), ss.85-91.
• Friedl, Birgit and Michael, Getzner (2003),”Determinants of CO2 Emissions in A Small Open Economy”, Ecological Economics, 45(1), ss.133-148.
• Gujarati, N. Damodar (1988), “Basic Econometrics”, McGraw Hill International Edition, New York.
• Ibrahim, H. Mansor and Law, S. Hook (2016), “Institutional Quality and CO2 Emission–Trade Relations: Evidence from Sub‐Saharan Africa”, South African Journal of Economics, 84(2), ss.323-340.
• Kanberoğlu, Zafer- ARVAS, M. Akif- Türkmenoğlu, Mustafa (2017), “Ekonomik Büyüme, Enerji Tüketimi, Ticari Açıklık Ve Karbondioksitemisyon Etkileşimi: Türkiye Örneği”, The Journal of Social Sciences Institute, 38, ss.273-286.
• Karış, Çiğdem (2017), “Türkiye’de Enerji Tüketimi, CO2 Emisyonu ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki: 1960-2013 Dönemi”, KOSBED, 34, ss.169-197.
• Katircioglu, S. Turan (2014), “International Tourism, Energy Consumption, and Environmental Pollution: The Case Of Turkey”, Renewable and Sustainable Energy Reviews, 36, ss.180-187.
• Katircioglu, Salih Turan - Feridun, Mete - Kılınç, Ceyhun (2014), “Estimating Tourism-İnduced Energy Consumption and CO2 Emissions: The Case of Cyprus”, Renewable and Sustainable Energy Reviews, 29, ss.634-640.
• Koçak, Emrah (2017), “Finansal Gelişme Çevresel Kaliteyi Etkiler Mi? Yükselen Piyasa Ekonomileri İçin Ampirik Kanıtlar”, Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 13(3), ss.535-552.
• Konyalılar, Nil (2018), "Sürdürülebilir Otel Paradigmasının, Turizm İşletmelerinde Uygulanabilirliği Üzerine Bir Araştırma.", İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(2), ss.91-107.
• Kukla-Gryz, Anna (2009), “Economic Growth, International Trade and Air Pollution: A Decomposition Analysis”, Ecological Economics, 68(5), ss.1329-1339.
• Lee, Chien-Chiang and Chang, Chun-Ping (2008), “Tourism Development and Economic Growth: A Closer Look at Panels”, Tourism Management, 29(1), ss.180-192.
• León, J. Carmelo- Arana, E. Jorge- Hernández Alemán, Anastasia (2014), “CO2 Emissions and Tourism in Developed and Less Developed Countries”, Applied Economics Letters, 21(16), ss.1169-1173.
• Ng, Tuan Hock- LYE, Chun Teck- LIM, Ying San (2016), “A Decomposition Analysis of Co2 Emissions: Evidence From Malaysia’s Tourism Industry”, International Journal of Sustainable Development & World Ecology, 23(3), ss.266-277.
• Okutan Şadiye ve Rahmi Yamak (2018), “Türkiye’nin Çevresel Kuznets Eğrisi: ARDL Sınır Testi Yaklaşımı”, İktisat Seçme Yazılar, ss.157-182.
• Ozturk, Ilhan - Al-Mulalı, Usama - Saboorı, Behnaz (2016), “Investigating The Environmental Kuznets Curve Hypothesis: The Role of Tourism and Ecological Footprint”, Environmental Science and Pollution Research, 23(2), ss.1916-1928.
• Paramatı, Sudharshan Reddy - Alam, Md Samsul - Chen, Ching-Fu (2017), “The Effects of Tourism on Economic Growth and CO2 Emissions: A Comparison Between Developed And Developing Economies”, Journal of Travel Research, 56(6), ss.712-724.
• Perrottet, John and Benli, Berıl (2016), “The impact of tourism: How can we all do this better”, The World Bank Blog, https://blogs.worldbank.org/psd/impact-tourism-how-can-we-all-do-better (18.09.2019).
• Peters, G. P., & Hertwich, E. G. (2008), “CO2 Embodied in International Trade with Implications for Global Climate Policy”, Environmental Science and Technology, 42(5), ss.1401-1407.
• Shahbaz, Muhammed- Loganathan, Nanthakumar - Muzaffar, A. Taneem - Ahmed, Khalid - Jabran, M. Ali (2016), “How Urbanization Affects CO2 Emissions in Malaysia? The Application of STIRPAT Model”, Renewable and Sustainable Energy Reviews, 57, ss. 83-93.
• Solarin, S. Adebola (2014), “Tourist Arrivals and Macroeconomic Determinants of CO2 Emissions in Malaysia”,Anatolia, 25(2), ss. 228-241.
• Tandoğan, Dilek ve Genç, Murat Can (2016), “Turizm ve CO2 Emisyonu Arasındaki İlişki: Türkiye Örneği”, International Multidisciplinary Conference, Antalya, Türkiye, 21-22 Nisan, ss. 795-803.
• Tümbek, A. Nurdan (2010), “Bütünleşik Pazarlama Faaliyetleri ile Turizmin ve Yabancı Yatırımın İlişkilendirilmesi”, Öneri Dergisi, 9(34), ss.173-194.
• Zeren, Feyyaz (2015), “Doğrudan Yabancı Yatırımların CO2 Emisyonuna Etkisi: Kirlilik Hale Hipotezi Mi Kirlilik Cenneti Hipotezi Mi?”, Journal of Yasar University, 10(37), 6381-6477.
• http:www.csb.gov.tr (05.10.2019).Bitlis, Melis (2017), “İklim Değişikliği ve Karbon Yönetimi”, http://www.escarus.com/tr/iklim-degisikligi-ve-karbon-yonetimi (06.18.2019).