Osmanlı Devleti’nde 1910 Yılında Yapılan Maarif Müfettişi Atamaları Üzerine Bir Değerlendirme

Yıl 2021, Cilt: 18 Sayı: 1, 17 - 45, 29.04.2021

Sadık Çetin Ayhan Doğan

https://doi.org/10.33437/ksusbd.802711

Öz

II. Meşrutiyet’in ilanı sonrasında Osmanlı maarif ve fikriyatında mühim gelişmeler vücuda getirilmiş, sorunların aşılması amacıyla ciddi teşebbüslere girişilmiştir. Devletin başlıca sorununun bu dönemde uzun süreden beri beklenen terakkinin gerçekleştirilmesi olduğu rahatlıkla söylenebilir. Nitekim gerek resmi yazışmalarda gerekse matbuat hayatında bu konunun öncelikli meselelerden olduğu anlaşılmaktadır. Hedeflenen gelişmenin sağlanması maarifte yapılacak düzenlemeye bağlıdır. Maarifte yapılacak düzenlemelerde ilk adım iptidai mekteplerde ıslahın sağlanmasıdır. Bu amaç doğrultusunda 1910 yılında Osmanlı Devleti’nin değişik bölgelerine birçok iptidai müfettişi tayin edilmiştir. Osmanlı Arşivi Maarif Fonunda bulunan belgelerde söz konusu atamalarla ilgili önemli bilgiler bulunmaktadır. Osmanlı arşiv evrakı temelinde hazırlanan bu çalışma 1910 yılında ülkenin değişik bölgelerine atanan maarif müfettişlerinin tayin süreci, talepler ve yaşanan zorlukları tespit etmeyi hedeflemektedir.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı DEvleti, Maarif, Müfettiş, Atama

An Evaluation About the Appointmens of Inspectors of Education in 1910 in the State of Ottoman

Öz

İmportant developments occured in the life of idea and education of Ottoman after the declaration of second constitutional monarchy serious studies were done for overcoming the problems. That the most imprtant problem of the state was being realized of the development which had been waited for a very long time in this era, can be said in a comfortable way. As a matter of fact, that this subject is from important matters both in offical correspondences and in the life of press is understood. Being provided of the development which is aimed is dependent on the arrangement which will be done in the education. The firs step which will be done in the arrangements in the education, is being provided of the reforms in primary schools. A lot of inspectors of primary schools were appointed to various regions of Ottoman state in 1910 for this aim. There is a lot of important information related to the appointments, mentioned in the documents which were found in the Fund of Education of Ottoman Archive. This study which was prepared on the base of the documant of Ottoman Archive, aims to determine the difficulties which were lived, demands, the process of appointment of education inspectors, who were apponted to the various regions of the country in 1910.

Anahtar Kelimeler

Ottoman State, Education, İnspector, Assignment

Kaynakça

• Türkiye Cumhuriyeti Devlet Arşivleri Başkanlığı (BOA) Maarif Nezareti Mektubi Kalemi (MF. MKT.) 1154.44
• Türkiye Cumhuriyeti Devlet Arşivleri Başkanlığı (BOA) Maarif Nezareti Mektubi Kalemi (MF. MKT.) 73.24
• Türkiye Cumhuriyeti Devlet Arşivleri Başkanlığı (BOA) İrade Maarif (İ.MF.) 5.44
• Türkiye Cumhuriyeti Devlet Arşivleri Başkanlığı (BOA) Maarif Nezareti Mektubi Kalemi (MF. MKT.) 184.43
• Ulvi, Ali (15 Kanunuevvel 1326), “Terakki”, Tedrisat-ı İbtidaiye Mecmuası, no:10.
• Salname-i Maarif-i Umumiye (1321), Asır Matbaası, İstanbul.
• Hülasatü’l-Efkar (29 Nisan 1290), “İhtiyacat-ı Milliyemiz”, no: 87.
• Hadika (11 Teşrinisani 1289), “Maarife Dair Bir Makale”, no:2.
• Hafta (22 Ramazan 1298), “Terakki ve Maarif”, no: 1 ; Feyz (7 Nisan 1325), “Maarifimiz Ne Halde”, no 66. ; Bahçe (1 Mayıs 1289), “Terakki”, no: 30. ; Çolpan (25 Kanunuevvel 1325), “Maarif”, no: 2. ; Gülzar (16 Mart 1325), “Islah-ı Maarif”, no 1.
• Beyanü’l-Hak (4 Teşrinievvel 1326), “Mülkümüzde Muhtaç Olduğumuz Şeyler”, no: 81.
• Akyıldız, Ali (2012), Osmanlı Bürokrasisi ve Modernleşme, İletişim Yayınları, İstanbul.
• Su, Kamil (1974), Türk Eğitiminde Teftişin Yeri ve Önemi, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul.
• Cevat, Mahmut (1338), Maarif-i Umumiye Nezareti Tarihçe-i Teşkilatı ve İcraatı, Matbaa-i Amire, İstanbul.
• Şakiroğlu, Mahmut H. (1993), “Cezâyir-i Bahr-i Sefîd”, DİA, Cilt 7, İstanbul, ss. 500-501.
• Somel, Akşin Sinan. (2015), Osmanlı’da Eğitimin Modernleşmesi (1839-1908) İslâmlaşma, Otokrasi ve Disiplin, Çev. Osman Yener, İletişim Yayınları, İstanbul.
• Sami, Şemseddin (1308), Kâmusü’l-Alâm, Mihran Matbaası, İstanbul.
• Öztürk, Nazif (1995), Türk Yenileşme Tarihi Çerçevesinde Vakıf Müessesesi, Ankara, TDV.
• Akyüz, Yahya (2010), Türk Eğitim Tarihi, Pegem Akademi, Ankara.
• Erdem, Yasemin Tümer (2009), “Osmanlı Eğitim Sisteminde Teftiş” OTAM, 26, ss.55-91.