Ortaokul Türkçe Ders Kitaplarında Yer Alan Öyküleyici Metinlerdeki Empati Durumlarının Değerlendirilmesi

Yıl 2021, Cilt: 18 Sayı: 1, 89 - 105, 29.04.2021

Mustafa Kaya , Sedat Erol

https://doi.org/10.33437/ksusbd.821126

Cited By: 3

Öz

Bu araştırmanın amacı Türkçe ders kitaplarında yer alan öyküleyici metinlerdeki empati durumlarını tespit etmektir. Nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesinin kullanıldığı araştırmada, çalışma materyali olarak Millî Eğitim Bakanlığı tarafından 2020-2021 eğitim-öğretim yılında okutulan Türkçe ders kitaplarından her sınıf düzeyinde bir ders kitabı seçilmiştir. Bu kitaplarda yer alan öyküleyici metinler, içerik analizi çeşitlerinden duygusal yön analizine göre incelenmiştir. 5. sınıf Türkçe ders kitabındaki öyküleyici metinlerde 33, 6. sınıf Türkçe ders kitabındaki öyküleyici metinlerde 23, 7. sınıf Türkçe ders kitabındaki öyküleyici metinlerde 19, 8. sınıf Türkçe ders kitabındaki öyküleyici metinlerde 15 empati durumu tespit edilmiştir. Bu bağlamda incelenen öyküleyici metinlerde önemli derecede empati durumuna yer verildiği ve bu empati durumlarının genel olarak metinlere serpiştirildiği sonucuna ulaşılmıştır. Bu sonuçlardan hareketle okul öncesi ve ilkokul gibi farklı düzeylerde, farklı ders kitaplarında ve edebi eserlerde empati durumları üzerine çalışmalar yapılması ve nitelikli eserlerin okuyucularla buluşturulması önerilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Türkçe Ders Kitabı, Öyküleyici Metinler, Empati, Değer

Evaluation of Empathy Situations in Narrative Texts in Middle School Turkish Textbooks

Öz

The aim of this research is to determine the empathy states in the narrative texts in Turkish course books. In the study, in which document analysis, one of the qualitative research methods, was used, a textbook at each grade level was chosen from the Turkish textbooks used in the 2020-2021 academic year by the Ministry of National Education as the study material. The narrative texts in this books were analyzed according to emotional aspect analysis, one of the content analysis types. There were 33 cases of empathy in the narrative texts in the 5th grade Turkish textbook, 23 in the 6th grade Turkish textbook, 19 in the 7th grade Turkish textbook, 15 in the 8th grade Turkish textbook. In this context, it was concluded that the narrative texts examined included a significant level of empathy and that these empathy states were generally scattered in the texts. Based on these results, it has been suggested to work on empathy situations at different levels such as preschool and primary school, in different textbooks and literary works, and to introduce qualified works to readers.

Anahtar Kelimeler

Turkish Textbook, Narrative Texts, Empathy, Value

Kaynakça

• Acun Kapıkıran, Necla (2016), “Kişilerarası İlişkiler ve İletişimde Empati”, Kişilerarası İlişkiler ve Etkili İletişim, (Ed. Alim Kaya), Pegem Akademi, ss. 110-130.
• Akyol, Şebnem (2010), İlköğretim 6. Sınıf Türkçe Ders Kitaplarında Yer Alan Sevgi Temasının Değerler Eğitimi Açısından İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Çanakkale.
• Atlı, Abdullah (2008), Çocuk Yuvaları ve Yetiştirme Yurtlarında Çalışan Personelin Empatik Eğilim Düzeylerinin İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, İnönü Üniversitesi, Malatya.
• Batur, Zekerya ve Yücel, Zeliha (2012), “Ahmet Efe’nin Çocuk Hikayelerinde Değer Eğitimi ve Hikayelerin Türkçe Eğitimine Katkısı”, Turkish Studies, 7 (4), ss. 1031-1049.
• Cartledge, Gwendolyn and Kiarie, Mary (2001), “Learning Social Skills Through Literature for Children and Adolescents”, Teaching Exceptional Children, 34 (2), ss. 40-47.
• Cengiz, Şerife ve Duran, Erol (2017), “Okul Öncesi Dönemine Ait Hikâye ve Masallardaki Değerlerin İ̇ncelenmesi”, Eğitim ve Bilim, 42 (191), ss. 205-233.
• Covey, Stephen R (2001), Etkili İnsanların 7 Alışkanlığı (Çev. G. Suveren ve O. Deniztekin), Varlık Yayınları, İstanbul.
• Cüceloglu, Doğan (2001), Yeniden İnsan İnsana, Remzi Kitabevi, İstanbul.
• Çelikpazu Ekinci, Esra ve Aktaş, Elif (2011), “MEB 6, 7 ve 8. Sınıf Türkçe Ders Kitaplarında Yer Alan Metinlerin Değer İ̇letimi Açısından İ̇ncelenmesi”, Turkish Studies, 6 (2), ss. 413-424. Deveci, Handan - Belet, Dilek - Türe Hatice (2013). “Dede Korkut Hikayelerinde Yer Alan Değerler”, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 12 (46), ss. 294-321.
• Dirican, Rabia (2013), 3-6 Yaş Grubu Çocuklarına Yönelik Yayımlanan Resimli Hikâye Kitaplarının Bazı Temel Değerler Açısından İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Doğan, Bahar ve Gülüşen, Ayşe (2011), “Türkçe Ders Kitaplarındaki (6–8) Metinlerin Değerler Bakımından İ̇ncelenmesi”, Kilis 7 Aralık Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1 (2), ss. 75-102.
• Dökmen, Üstün (2000), İletişim Çatışmaları ve Empati, Sistem, İstanbul.
• Dökmen, Üstün (2008), İletişim Çatışmaları ve Empati, Remzi Kitapevi, İstanbul.
• Fırat, Hatice (2014), “Ömer Seyfettin’in Fıkra Kaynaklı Hikâyelerinde Din ve Ahlakî Değerler”, Cumhuriyet International Journal of Education, 3 (3), ss. 12-24.
• Fırat, Hatice ve Mocan, Ahmet (2014), “Türkçe Ders Kitaplarındaki Hikâyelerde Yer Alan Değerler”, Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 18 (3), ss. 25-49.
• Karasar, Niyazi (2017), Bilimsel Araştırma Yöntemi, Nobel Yayıncılık, Ankara.
• Kardaş, M. Nuri ve Cemal, Seda (2017), “Değerler Eğitimi ve Türkçe Öğretiminde Değer Eğitimi Üzerine Yapılan Araştırmalara İlişkin Kaynakça Denemesi”, Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 9 (16), ss. 383-412.
• Kaya, Alim (2016), “İletişime Giriş: Temel Kavramlar ve Süreçler”, Kişilerarası İlişkiler ve Etkili İletişim, (Ed. Alim Kaya), Pegem Akademi, Ankara, ss. 2-31.
• Küçükaslan, Nazife (2014), Etkili İletişim Teknikleri, Ekin Yayınevi, Bursa.
• Lüle Mert, Esra (2013), “İlköğretim 6, 7 ve 8. Sınıf Türkçe Ders Kitaplarında Yer Alan Öykü Metinlerindeki Değerlerin Eşdizimli Sözcükler Bağlamında İ̇ncelenmesi”, İlköğretim Online, 12 (3), ss. 808-821.
• Miles, Matthew B. and Huberman, A. Michael (2016), Nitel Veri Analizi (Çev. Akbaba Altun, Sadegül ve Ersoy, Ali), Pegem Akademi, Ankara.
• Milson, Andrew J., &Mehlig, Lisa M. (2002), “Elementary School Teachers' Sense of Efficacy for Character Education”, The Journal of Educational Research, 96 (1), ss. 47-53.
• Nedim Bal, Pervin (2015), “Examining the Permanence of the Effect of An Empathy Program for the Acquisition of Empathy Skills on Gifted Adolescents”, Academic Journals, 10 (16), ss. 2314-2323.
• Neuendorf, Kimberly A. (2002), The Content Analysis, Guidebook, Sage Publications, California.
• Özbay Murat ve Karakuş Tayşi, Esra (2011), “Dede Korkut Hikâyelerinin Türkçe Öğretimi ve Değer Aktarımı Açısından Önemi”, Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi,1 (1), ss. 21-31.
• Özden, M. Yaşar ve Durdu, Levent (2016), Nitel Araştırma Yöntemleri, Anı Yayıncılık, Ankara.
• Padem, Serkan ve Aktan, Osman (2014), “İlköğretim 5. Sınıf Türkçe Ders Kitabında Yer Alan Değerlerin İ̇ncelenmesi”, Düzce Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4 (2), ss. 5-24.
• Rogers, Carl R. (1983), “Empatik Olmak, Değeri Anlaşılmamış Bir Varoluş Şeklidir” (Çev. Füsun Akkoyun), Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 16 (1), ss. 103-124.
• Sallabaş, M. Eyüp (2012), “Ömer Seyfettin Hikâyelerinin Türkçe Öğretiminde Değer Aktarımı Bakımından İncelenmesi”, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9 (18), ss. 59-68.
• Sever, Sedat (2008), Çocuk ve Edebiyat, Tudem Yayıncılık, İzmir.
• Şahin, Mustafa ve Akbaba, Sırrı (2017), Okulda ve Sanal Ortamda Zorbalık ve Empati, Nobel Yayınları, Ankara.
• Şen, Ülker (2008), “Altıncı Sınıf Türkçe Ders Kitaplarındaki Metinlerin İ̇lettiği Değerler Açısından İ̇ncelenmesi”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1(5), ss. 763-779.
• Tavşancıl, Ezel ve Aslan, A. Esra (2001), Sözel, Yazılı ve Diğer Materyaller İçin İçerik Analizi ve Uygulama Örnekleri, Epsilon Yayınları, İstanbul.
• Uluğ, Mücella (2014), “Empati Nedir? Tanımı ve Benzer Kavramlardan Farkı”, Empati: Kuramdan Uygulamaya (Ed. Aysın Turpoğlu Çelik), İstanbul Kültür Üniversitesi, İstanbul, ss. 1-17.
• Yaman, Havva - Taflan, Selma - Çolak, Sanem (2009), “İlköğretim İ̇kinci Kademe Türkçe Ders Kitaplarında Yer Alan Değerler”, Değerler Eğitimi Dergisi, 7(18), ss. 197-120.
• Yılar, Rabia (2016), “İlettiği Değerler Açısından İ̇lkokul Türkçe Ders Kitaplarındaki Metinler Üzerinde İ̇ncelemeler”, Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(2), ss. 490-506.
• Yıldırım, Ali ve Şimşek, Hasan (2016), Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Seçkin Yayıncılık, Ankara.