Öz Denetim Değerinin İnsan Hakları Yurttaşlık ve Demokrasi Ders Kitabı Metinlerinde Bulunma Durumunun İncelenmesi

Yıl 2022, Cilt: 19 Sayı: 2, 590 - 599, 31.08.2022

Ahu Taneri

Öz

Öz denetim değeri, ilkokul öğretim programlarında yer alan bir kök değerdir. İnsan hakları, yurttaşlık ve demokrasi dersi, ilkokul dördüncü sınıflarda 2015- 2016 eğitim öğretim yılından itibaren okutulmaya başlanan ve birey- toplum- devlet ekseninde ilişkilerin düzenlenmesi, güçlendirilmesi için değer eğitimi yapılan bir derstir. Bu araştırmada öz denetim değerinin, İnsan Hakları, Yurttaşlık ve Demokrasi (İHYD) dersinde 2021-2022 eğitim öğretim yılında okutulan ders kitabında bulunma durumu incelenmiştir. Araştırmada nitel araştırma yöntemi kullanılmış olup veriler doküman analizi tekniğine göre analiz edilmiştir. Araştırmadan elde edilen sonuçlara göre öz denetim değeri, daha önceki yıllarda yapılan çalışmalara göre ders kitabında daha fazla ele alınmıştır. Ancak öz denetim değerine kitapta doğrudan ifadelerde rastlanmamış, dolaylı olarak bu değerin verildiği tespit edilmiştir. Bununla birlikte öz denetim değeri diğer değerle birlikte öğrenciye kazandırılmaya çalışılmıştır. Öz denetim değerinin doğrudan ve daha bilgilendirici ifadeler ile ders kitabında yer alması gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Öz denetim, Kök değerler, İlkokul ders kitabı

Kaynakça

• Akbaş, O. (2008). Değer eğitimi akımlarına genel bir bakış. Değerler Eğitimi Dergisi, 6(16), 9-27.
• Aktepe, V., Hocaoğulları, B., & Pınarbaşı, B. (2020). Sınıf Öğretmenlerinin ve Sınıf Öğretmeni Adaylarının Sosyal Değerlerinin İncelenmesi ve Karşılaştırılması. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(3), 209-226.
• Aslan, S., & Aybek, B. (2018). Sınıf öğretmenlerinin ilkokul 4. sınıf insan hakları, yurttaşlık ve demokrasi dersi öğretim programına yönelik görüşlerinin incelenmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 38(1), 233-262.
• Baumeister, R. F. (2002). Ego depletion and self-control failure: An energy model of the self's executive function. Self and identity, 1(2), 129-136. https://doi.org/10.1080/152988602317319302
• Baumeister, R. F., & Alghamdi, N. G. (2015). Role of self-control failure in immoral and unethical actions. Current Opinion in Psychology, 6, 66-69. https://doi.org/10.1016/j.copsyc.2015.04.001
• Baumeister, R. F., & Alquist, J. L. (2009). Is there a downside to good self-control?. Self and Identity, 8(2-3), 115-130. https://doi.org/10.1080/15298860802501474
• Baumeister, R. F., Vohs, K. D., & Tice, D. M. (2007). The strength model of self-control. Current directions in psychological science, 16(6), 351-355. https://doi.org/10.1111/j.1467-8721.2007.00534.x
• De Ridder, D. T., Lensvelt-Mulders, G., Finkenauer, C., Stok, F. M., & Baumeister, R. F. (2012). Taking stock of self-control: A meta-analysis of how trait self-control relates to a wide range of behaviors. Personality and Social Psychology Review, 16(1), 76-99. https://doi.org/10.1177/1088868311418749
• Duckworth, A. L. (2011). The significance of self-control. Proceedings of the National Academy of Sciences, 108(7), 2639-2640. https://doi.org/10.1073/pnas.1019725108
• Duckworth, A. L., Tsukayama, E., & Geier, A. B. (2010). Self-controlled children stay leaner in the transition to adolescence. Appetite, 54(2), 304-308. https://doi.org/10.1016/j.appet.2009.11.016
• Ersoy, A. F., Balbağ, N. L., & Gündoğan Bayır, Ö. (2017). İnsan Hakları, Yurttaşlık ve Demokrasi Dersini Öğretmenler ve Öğrenciler Nasıl Algılıyor?. Sakarya University Journal of Education, 7(1), 223-241. https://doi.org/10.19126/suje.292757
• Finkenauer, C., Engels, R., & Baumeister, R. (2005). Parenting behaviour and adolescent behavioural and emotional problems: The role of self-control. International journal of behavioral development, 29(1), 58-69. https://doi.org/10.1080/01650250444000333
• Gürel, D. (2016). Sınıf ve sosyal bilgiler öğretmenlerinin ilkokul 4. sınıf insan hakları, yurttaşlık ve demokrasi dersine yönelik görüşlerinin karşılıklı olarak incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(3), 641-660.
• Haçat, S. O., & Demir, F. B. (2017). İlkokul Dördüncü Sınıf Öğrencilerinin İnsan Haklari, Yurttaşlik ve Demokrasi Dersine İlişkin Görüşleri. Türkiye Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 2(1), 1-17.
• Kan, Ç. (2010). Sosyal bilgiler dersi ve değerler eğitimi. Milli Eğitim Dergisi, 40(187), 138-145.
• Karaca, D., & Uzunkol, E. (2019). İlkokul matematik ders kitaplarının içerdiği değerler bakımından incelenmesi. Uluslararası Alan Eğitimi Dergisi, 5(2), 55-71. https://doi.org/10.32570/ijofe.637981https://doi.org/10.32570/ijofe.637981
• Milli Eğitim Bakanlığı [MEB] (2018). İnsan hakları, yurttaşlık ve demokrasi dersi öğretim programı (İlkokul 4. sınıf). Devlet Kitapları Müdürlüğü Basımevi.
• Moffitt, T. E., Arseneault, L., Belsky, D., Dickson, N., Hancox, R. J., Harrington, H., ... & Caspi, A. (2011). A gradient of childhood self-control predicts health, wealth, and public safety. Proceedings of the national Academy of Sciences, 108(7), 2693-2698. https://doi.org/10.1073/pnas.1010076108
• Mutlu, H. H., & Dinç, S. (2019). 6. sınıf Türkçe ders kitabı’nda yer alan temalardaki metinlerin kök değerlerle ilişkisi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 7(4), 1048-1062.
• Sağlam, H. İ., & Hayal, M. A. (2015). Sınıf öğretmenlerinin “insan hakları, yurttaşlık ve demokrasi” dersinin ilkokul 4. sınıfta yer almasına ilişkin görüşleri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi.
• Tangney, J. P., Baumeister, R. F., & Boone, A. L. (2004). High self‐control predicts good adjustment, less pathology, better grades, and interpersonal success. Journal of personality, 72(2), 271-324. https://doi.org/10.1111/j.0022-3506.2004.00263.x
• Topal, Y. (2019). Değerler eğitimi ve on kök değer. Mavi Atlas, 7(1), 245-254.
• Ulusoy, K., & Erkuş, B. (2016). İlkokul 4. Sınıfta “insan hakları, yurttaşlık ve demokrasi” dersinin okutulmasına ilişkin sınıf ve sosyal bilgiler öğretmenlerinin görüşlerinin incelenmesi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (24), 1143-1172.
• Yaşaroğlu, C. & Biçer, R. (2020). İlkokul öğrencilerinin kök değerlere ilişkin metaforik algılarının incelenmesi. Journal of Social and Humanities Sciences Research, 7(52), 996-1005. http://dx.doi.org/10.26450/jshsr.1850