Sosyal Bilgiler Öğretiminde Üstbiliş Stratejileri Kullanımının Öğrencilerin Farkındalıklarına ve Üstbiliş Stratejileri Kullanma Yeterliliklerine Etkisi

Yıl 2022, Cilt: 19 Sayı: 2, 521 - 531, 31.08.2022

Esma Kuru

https://doi.org/10.33437/ksusbd.1098219

Öz

Abstract: In this study, it was aimed at making teaching more entertaining in social studies lessons, which can be boring for some students due to being verbal lessonswith a high probability of being forgotten later on; making it possible for students to be responsible from their own learning and helping them make inferences about seeing whattheir deficiencies are and how they can learn better. In line with this aim, teaching applications which involve metacognition strategies in social studies lessons were used. In this study, which is based on using metacognition strategies, experimental design with pretest-posttest control groupmethod, which is one of the quantitative research methods, was used. The study group of the study consists of 6th grade students who received education in two different classes of a state middle-school in the spring semester of 2013-2014 academic year. In the selection of the study group, the convenience sampling method was preferred. There are 37 students in the experiment group and 35 students in the control groupof the study. As for the collection of data in the study, “Metacognition Awareness Scale for Children,” whose adaptation to Turkish was done by Karakelle and Saraç (2007) and the “Evaluation Questionnaire for the Use of Metacognition Strategies” developed by Aktürk (2010) were used. The data of the study were evaluated using the SPSS statistics program. As a result of the analyses, it was concluded in the view of the findings that teaching applications which make use of metacognition strategies increase students’ awareness and their efficiency in using these strategies.

Anahtar Kelimeler

Metacognition, Metacognition Strategies, Social Studies

The Effect of Use of Metacognition Strategies in Social Studies Education on the Awareness of Students and their Efficiency in Using Metacognition Strategies

Öz

Bu araştırmada sözel bir ders olması sebebiyle bazı öğrenciler için sıkıcı gelebilen, unutulma olasılığı yüksek olan sosyal bilgiler dersinde öğretimi renkli bir hale getirip, bireylerin kendi öğrenmelerinden sorumlu olmalarını sağlayarak, eksikliklerini görmelerine ve nasıl daha iyi öğrenebilecekleri ile ilgili çıkarımlarda bulunabilmelerine yardımcı olmak amaçlanmıştır. Bu amaçla sosyal bilgiler dersinde üstbilişsel stratejilerden yararlanılarak yapılan öğretim uygulamalarından faydalanılmıştır. Üstbilişsel stratejileri kullanmayı temele alan bu araştırmada nicel araştırma yöntemlerinden ön test son test deney kontrol gruplu deneysel desen tercih edilmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu 2013-2014 eğitim öğretim bahar yarıyılında bir devlet ortaokulunun iki farklı şubesinde öğrenim gören 6. sınıf öğrencileri oluşturmaktadır. Çalışma grubu belirlenirken uygun örnekleme yöntemi tercih edilmiştir. Araştırmanın deney grubunda 37, kontrol grubunda ise 35 öğrenci bulunmaktadır. Araştırmada veri toplamak amacıyla Türkçe’ye uyarlaması Karakelle ve Saraç (2007) tarafından yapılan “Çocuklar İçin Üstbilişsel Farkındalık Ölçeği” ayrıca Aktürk (2010) tarafından geliştirilen “Üstbiliş Stratejileri Kullanımını Değerlendirme Anketi” kullanılmıştır. Araştırmanın verileri SPSS istatistik programından yararlanılarak çözümlenmiştir. Yapılan analizler neticesinde elde edilen bulgulardan, üstbilişsel stratejilerden yararlanılarak yapılan öğretim uygulamasının öğrencilerin farkındalıklıklarını, üstbilişsel stratejileri kullanma yeterliliklerini artırdığı sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

: Üstbiliş, Üstbiliş Stratejileri, Sosyal Bilgiler

Kaynakça

• Akın, A., Abacı, R., & Çetin, B. (2007). Thevalidityandreliabilitystudy of theturkishversion of themetacognitiveawarenessınventory. EducationalScience: Theory&Practice, 7(2), 655-680.
• Aktürk, A.O. (2010). Bilgisayar dersinde üstbiliş öğretim stratejilerinin etkisi. Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Aydemir, H. ve Kubanç, Y. (2014). Problem çözme sürecinde üstbilişsel davranışların incelenmesi. TurkishStudies, 9(2), 203-219.
• Başbay, M. (2013). Epistemolojik inancın eleştirel düşünme ve üstbiliş ile ilişkisinin yapısal eşitlik modeli ile incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 38(169), 249-262
• Brown, A. (1987). Metacognition, executivecontrol, self-regulation, and other more mysterious mechanisms.
• F. Weinert ve R. Kluwe (Eds.), Metacognition, motivation and understanding (pp.65-116). Hillsdale: Erlbaum.
• Brown, A. L. (1980). Metaconitğivedevelopentandreading. İn R. J. Spiro, B. C. Bruce ve W. F. Brewer (Eds.), Theoreticalisues in readingcomprehension: perspetivesfromcognitivepscholgy, linguistics, artifical intelligence and education (pp.453-481). Hilsdale: Erlbaum.
• Büyüköztürk, S. (2007). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Cross,D.R.&Paris, S. G. (1988). Developmentalandinstructionalanalyses of children’smetacognitionandreadingcomprehension. Journal of EducationalPsychology, 80 (2), 131-142. Çakıroğlu, A. (2007). Üstbilişsel strateji kullanımının okuduğunu anlama düzeyi düşük öğrencilerde erişi artırımına etkisi. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Çakıroğlu, A. ve Ataman, A. (2008). Üstbilişsel strateji öğretiminin okuduğunu anlama başarı düzeyi düşük öğrencilerde erişi artırımına etkisi. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16, 1-13.
• Demir, Ö. (2009). Bilişsel koçluk yöntemiyle öğretilen bilişsel farkındalık stratejilerinin altıncı sınıf sosyal bilgiler dersinde öğrencilerin epistemolojik inançlarına, bilişsel farkındalık becerilerine, akademik başarılarına ve bunların kalıcılıklarına etkisi. Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Adana.
• Duman, M. ve Arsal, Z. (2015). Türkçe dersinde bilişsel farkındalık okuma stratejileri öğretiminin etkililiği. Milli Eğitim Dergisi, 44(206), 5-15. Erdoğan, F. ve Şengül, S. (2014). İlköğretim öğrencilerinin matematik dersine yönelik öz-düzenleyici öğrenme stratejileri üzerine bir inceleme. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 3(3), 108-118. Flavell, J. H. (1979). Metacognitionandcognitivemonitoring. AmericanPsychologist, 34(10), 906-911.
• Garofalo J. &Lester, F. (1985). Metacognition, cognitive monitoring and mathematical performance.Journal for Research in Mathematics Education,16,163–175.
• Gelen, İ. (2003). Bilişsel Farkındalık Stratejilerinin Türkçe Dersine İlişkin Tutum, Okuduğunu Anlama ve Kalıcılığa Etkisi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yayınlanmamış Doktora Tezi: Adana.
• Gelen, İ. (2003). Bilişsel farkındalık stratejilerinin türkçe dersine ilişkin tutum, okuduğunu anlama ve kalıcılığa etkisi. Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Gümüş, N. (1997). Öğrenmeyi öğretmenin öğrenci erişisi, kalıcılığı ve akademik benliğine etkisi. Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Hıdıroğlu, Ç. N. (2018). Üstbiliş Kavramına Ve Problem Çözme Sürecinde Üstbilişin Rolüne Eleştirel Bir Bakış, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2, 87-103. Kaçar, M. ve Sarıçam, H. (2015). Sınıf öğretmen adaylarının üstbiliş farkındalıkları ile matematik kaygı düzeyleri üzerine bir çalışma. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(2), 137-152
• Kaplan, A. ve Duran, M. (2015). Ortaokul öğrencilerinin matematik dersine çalışma sürecinde üstbilişsel farkındalık düzeylerinin karşılaştırılması. Bayburt Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(2), 417-445
• Karakelle, S.,& Saraç, S. (2007).Çocuklar için üst bilişsel farkındalık ölçeği (übfö-ç) a ve b formları: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Türk Psikoloji Yazıları,10(20), 87-103.
• Kuhn, D. (2000). Metacognitivedevelopment.CurrentDirections in Psychological Science,9(5), 178-181.
• Martinez, M. E. (2006). What is metacognition?Phi Delta Kappan,87(9), 696-699.
• Mcgregor, D.(2007). Developingthinking; devolopinglearning: a guidetothinkingskills in education. Berkshire: Open University.
• Melanlıoğlu, D. (2011). Üstbiliş stratejileri eğitiminin ilköğretim ikinci kademe öğrencilerinin dinleme becerilerine etkisi. Doktora Tezi,Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Metcalfe, J. (2000). Metamemory: Theoryand data. E. Tulvingand F. I. Craik (Eds.), The Oxford handbook of memory (pp.197–211) New York: Oxford UniversityPress.
• Özbay, M., ve Bahar, M. A. (2012). İleri Okur Ve Üstbiliş Eğitimi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi Sayı: 1(1 ), 2012 s. 158-177. Özsoy, G. (2008). Üstbiliş. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(4),713-740.
• Selçioğlu Demirsöz, E. (2014). Bilişüstü Farkındalık ve Geliştirilmesi. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4 (2), 112-123.
• Tüysüz, C. (2013). Üstün yetenekli öğrencilerin problem çözme becerisine yönelik üstbiliş düzeylerinin belirlenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(21), 157- 166.
• Yeşilyurt, E. (2013). Program geliştirme dersinin öğretmen adaylarının program geliştirmeye ilişkin bilişsel farkındalık düzeyine etkisi. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 6(3), 316-342.
• Yıldız, H. (2012). Üstbiliş stratejilerinin öğretmen adaylarının üst bilişsel farkındalıklarına ve öz yeterliklerine etkisi. Doktora Tezi, İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Malatya.