Yunus Emre Şiirlerinde Felsefi Sağaltımın İmkanı

Yıl 2023, Cilt: 20 Sayı: 2, 664 - 682, 31.08.2023

Şahin Filiz , Mustafa Köseoğlu

https://doi.org/10.33437/ksusbd.1266567

Öz

Felsefi sağaltım, bir hastalık aşamasına gelmemiş kişi veya kişilerin, geniş manada toplumun, yaşadığı varoluşsal ve ahlaki problemleri, felsefenin tüm teknik ve yöntemlerini kullanarak insan sağlığı üzerinde iyileşmeyi amaçlayan bir danışmanlık sürecidir. Felsefe, insan ve toplumun eunoia’ya yani, “güzel düşünme”ye, “iyi dengelenmiş bir zihne sahip olma”ya ve sonunda “iyi niyet”e ve “nezaket”e ulaşmanın yol ve yöntemlerini araştırmaktır; bu kapsamda da felsefi sağaltım harekete geçmektedir. Yunus Emre’nin üretmiş olduğu şiirlerinden hareketle, felsefi sağaltımın icra edilebileceği düşünülmektedir. Yunus Emre Şiirlerinde Felsefi Sağaltımın İmkanının Araştırılması, daha önce çalışılmayan konudur. Yunus Emre’nin şiirleri, düşünce bütünlüğünün ve hümanizmin tüm alanlarını ilgilendirerek, insanın ruhen ve bedenen iyileşmesini sağlar. “Gelün tanşuk idelüm işi kolay tutalum, sevelüm sevilelüm dünyâ kimseye kalmaz” diyen Yunus Emre, herkese uygun üslubu, döneminin tüm bilimlerini ve temelinde insanın sevilme ile sağaltımını içeren kapsayıcı üslubu ve yaşadığı dönemdeki ruhsal ve toplumsal rahatsızlıkları insanların zihnini uyandırarak sağaltmıştır. Bu çalışmada, şiirlerinde “insan”, “insanlık” ve “insan değerleri” üzerinde önemle duran Yunus Emre’nin, yukarıdaki örnekteki gibi, şiirleri aracılığıyla, yaşadığı dönemin sıkıntı ve buhranlarından insanları kurtarmaya ve insanlara iç huzur yükleyerek, ruhen ve bedenen felsefi sağaltımlarını sağlamaya ve iyileştirmeye çalıştığı ve şiirleri ile insanda iyileşmenin nasıl olduğu ortaya konulmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Yunus Emre, İnsan, Felsefi Sağaltım, Toplumsal Değerler, İyileşme

Kaynakça

• Abiha, B. Ç. (2018). Mitolojiden insana dört unsur üzerine bir inceleme. BENGİ Dünya Yörük-Türkmen Araştırmaları Dergisi 2018 (1): 38-56.
• Aktok, Ö. (2021). İlkçağ doğa felsefesinde özdeşlik ve değişim problemi: Thales, Anaximandros, Anaximenes ve Herakleitos. Kaygı 20 (1): 368-383.
• Albayrak, N. (2014). Gönül Çalab’ın Tahtı Açıklamalı Yunus Emre Sözlüğü. İstanbul: Dergah Yayınları.
• Aristoteles. (2007). Nikomakhos’a Etik. Çeviren Saffet Babür. BilgeSu Yayınevi.
• Aydın, M. (2007). XIII. yüzyılda Yunus’un anadolu’da birliği sağlama çabası. Türk İslâm Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi IV: 7-14.
• Aydoğan, H. A. (2022). Yunus Emre’nin şiirlerinde Vahdet-i Vücûd İnancı bağlamında evren, yeryüzü ve insan ilişkisi. İstanbul Aydın Üniversitesi Aydın Türklük Bilgisi Dergisi 8: 35-52.
• Başgöz, İ. (1999). Yunus Emre-inceleme. İstanbul: Çağdas Matbaacılık Yayıncılık Ltd. Sti.
• Benli, Y. (2017). Sanatsal iletişim ve politika-artistic communication and politics. Müzik ve Politika-Music and Politics içinde, yazan Özlem Doğuş Varlı-Editör, 155-156. Bursa: Etnomüzikoloji Derneği-Association of Ethnomusicology.
• Bilgin, A. (2013). Yunus Emre hayatı ve sanatı. Bilge Kültür Sanat Yayınları.
• Bon, T, & T (Ed.) Curnow. (1999). Philosophical counselling: An introduction. Thinking Through Dialogue: Essays on Philosophy in Practice .
• Burger, J. M. (2006). Kişilik. Kaknüs Yayınları.
• Büke, H. (2021). Yunus Emre Divanı'nın vatikan nüshası. Vefatının 700. Sene-yi Devriyesinde Uluslarası Yunus Emre ve Dünya Dili Türkçe (Yu-Dil) Bilgi Şöleni içinde, yazan Kamil Sarıtaş, Duygu Tanıdı, Esra Türkmen, Saniye Aybüke Berk-Editörler Nedim Ünal, 485-492. Eskişehir: ŞenYıldız Yayıncılık Hediyelik Eşya ve Tekstil San ve Tic.Ltd.Şti.
• Cevizci, A. (2011). Felsefe sözlüğü. Say Yayınları.
• Coşgun K. & Ahmet T. (2006). Sağlığın tanımı: Başaçıkma. Journal of İstanbul Kültür University 47-49.
• Çelik, M. (2010). Bizim Yunus. Bizim Yunus içinde, yazan Murat Küçük-Ed., 10. Ankara.
• Çubukçu, İ. A. (1971). Yunus Emre ve din felsefesi. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 19: 1-23.
• Dede, B. (1990). Yunus Emre’nin eserlerinin tahlili. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Uludağ Üniversitesi.
• Demirci, M. (2013). Yunus'ta hak ve halk sevgisi. Sistem Ofset, İvedik Organize Sanayi Ağaç İşleri Yapı Kooperatifi.
• Doğan, A. (2013). Yunus Emre Divanı'nda ideal insan. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic 8 (13): 829-839.
• Dönmez, S. (2021). Yunus'u okumak, Yunusla okumak, gönülden dile. Vefatının 700. Sene-yi Devriyesinde Uluslarası Yunus Emre ve Dümya Dili Türkçe (Yu-Dil) Bilgi Şöleni içinde, yazan Kamil Sarıtaş, Duygu Tanıdı, Esra Türkmen, Saniye Aybüke Berk-Editörler Nedim Ünal, 15-26. Eskişehir: ŞenYıldız Yayıncılık Hediyelik Eşya ve Tekstil San ve Tic.Ltd.Şti.
• Esin, F. (2018). Yunus Emre güftelerine dair ilahi formundaki ilk beste örnekleri. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 11 (58): 352-362.
• Eyüboğlu, İ. Z. (1991). Yunus Emre-Biz ozanın içevreninde gezintiler. İstanbul: Geçit Kitabevi.
• Filiz, Ş. (2018). Felsefi sağaltım. Pales Yayınları.
• —. 2018. Felsefi Sağaltım. Pales Yayınları.
• Filiz, Ş. (2020). Felsefi sağaltım doktrini. Antalya.
• Filiz, Ş. (2021). Türk hümanizminin öğretmeni Yunus Emre. Yunusca (Eskişehir-Mihalıççık Belediyesi Kültür Yayınları) (2): 29-45.
• Filiz, Ş. (1995). Yunus Emre ve tasavvuf felsefesi. Diyanet İlmi Dergi 31: 53-70.
• Filiz, Ş. (2021). Yunusca felsefe. Yunusca (Eskişehir-Mihalıççık Belediyesi Kültür Yayınları) (2): 71-74.
• Fuat, M. (1995). Yunus Emre'de hoşgörü. Yunus Emre Nasrettin Hoca ve Hacı Bektaş Veli Düşüncesinde Hoşgörü içinde, yazan Şevket Özdemir, 85-90. Ankara: Bilimsel ve Kültürel Araştırmalar Vakfı.
• Gölpınarlı, A. (2008). Yunus Emre ve tasavvuf. İnkılâp Yayınları.
• Guthrie, William K. C. (1999). İlkçağ felsefesi tarihi. Çeviren Ahmet Cevizci. Gündoğan Yayınları.
• Günay, O. H. & Umay. (1993). Yunus Emre’nin Risaletü’n-Nushiyye mesnevisi. Türk Kültürü Araştırmaları Dergisi 170-181.
• Günşen, A. (2003). Çağlar üstü kimliği ve türkçesiyle Yunus Emre. Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi (28-Kış): 165.
• Güvenç, R. O. (2022). Müziğin tedavi gücü / Rahmi Oruç Güvenç. Gönül Kültür ve Medeniyet Dergisi. 1 11. Erişildi: 11 1, 2022. https://www.gonuldergisi.com/muzigin-tedavi-gucu-rahmi-oruc-guvenc.html.
• Güvenç, R. O. (1985). Türklerde ve dünyada müzikle ruhi tedavinin tarihçesi ve günümüzdeki durumu. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
• Hadot, P. (1995). Philosophy as a Way of Life. Malden, Massachusetts: Blackwell.
• Horata, U. G. & Osman. (1994). Yunus Emre Risâletü’n-Nushiye. Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Hökelekli, H. (2013). Psikoloji, din ve eğitim yönüyle insani değerler. 2013: DEM Yayınları.
• Kaplan, M. (1972). Yunus Emre'ye göre zaman, hayat ve varoluşun manası. İstanbul Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi 20: 11-26.
• Kara, M. (2012). Yunus Emre'nin tasavvufi kavramlar dünyası. YUnus Emre içinde, yazan Ahmet Yaşar Ocak (Ed.), 274-277. Ankara: T.C. Kültür Ve Turizm Bakanlıgı Kütüphaneler Ve Yayımlar Genel Müdürlügü. Karakoç, S. (2009). Mevlâna,. İstanbul: Diriliş Yayınları.
• Koç, A. (2010). Yunus’un göç’ü. X. Uluslar Arası Yunus Emre Sevgi Bilgi Şöleni 6-8 Mayıs 2010. Eskişehir: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Yayınları. 607-620.
• Köprülü, M. F. (1993). Türk edebiyatında ilk mutasavvıflar. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
• Kurumu, Türk Dil. (2022). Türk dil kurumu sözlükleri. 27 12. https://sozluk.gov.tr/.
• Mehmet E., & Bülent A. (2016). Alevi geleneğinde yaşayan Yunus Emre. Manisa Yunus Emre Belediyesi, Uluslararası Yunus Emre Sempozyumu Bildirileri içinde, yazan Ünal Şenel-Editör, 163-199. İzmir: FSTasarım Reklam Ajansı.
• Mehuron, K. (2009). The epathologization of Everyday Life: Implications for Philosophical Counseling. International Journal of Philosophical Practice 2.
• Nneji, B. U. (2013). Philosophical counselling/therapy: Praxis and. Working Papers on Culture, Education and Human Development, 9 (3) 1-9.
• Nusbaum, M. C. (1994) The therapy of desire. Princeton University Press. 1994. The Therapy of Desire. Princeton: Princeton University Press.
• Ocak, A. Y. (2012). Yunus Emre. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı.
• Orçan, S. (2022). Yunus Emre’nin şiirlerinin geleneksel edebiyat teorisine göre çözümlenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara: T.C. Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi.
• Özçelik, M. (2013). Yunus Emre. Eskişehir: Eskişehir Valiliği.
• Öztelli, C. (1997). Yunus Emre-yaşamı ve bütün şiirleri. Özgür Yayınları.
• Öztokmak, Ç. A. (2020). Eş benlik perspektifinden Yunus Emre’yi okumak: Bir Ben vardır bende benden içeri. Erdem (Aralık-2020 Sayı:79): 21-40.
• Raabe, P. B. (1999). Philosophy of phılosophical councelling. Doktora Tezi. Vancouver: The University of British Columbia.
• Taşdelen, V. (2012). Transcendental terapi: Yunus Emre’de kaygı ve umut. Bizim Külliye (Yunus Emre Özel Sayısı) (52): 31-37.
• Tatcı, M. (2015). Yunus Emre yorumları işitin Ey Yârenler. H Yayınları.
• Tatçı, M. (2014). Yunus Emre Divan-ı ilahiyat. H Yayınları.
• —. (1990). Yunus Emre Divanı 1-inceleme. Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Timurtaş, F.K. (1972). Yunus Emre divanı. Kervan Kitapçılık Yayınları.
• Torun, Y. (2018). Felsefe. Felsefeye Giriş içinde, yazan Yıldırım Torun, 3-14. Orion Kitabevi.
• Tuna, S. T. (2016). Dinî-Tasavvufî Türk edebiyatında “İnsan”-XIII. yüzyıl Anadolu’sunun Başlıca Mutasavvıfları Üzerine Bir Deneme. Çizgi Yayınları, 44.
• Uyanık, M. (2022). Yûnus Emre: Şiiri ve felsefesi –varlığın birliği öğretisi bağlamında bir okumaya giriş. Yunus’durur Benim Adım, Yunus Emre: Şiiri Ve Felsefesi içinde, yazan Özkan Gözel, 192-193. Ankara: Yunus Emre Enstitüsü.
• Uzunçarşılı, İ. H. (1988). Osmanlı tarihi. Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Vakkasoğlu, V. (2007). Yunus Emre. Nesil Yayınları.
• Walsh, R. D. (2005). Philosophical counseling practice. Janus Head, (Trivium Publications) 497-508.
• Yıldırım, M. (2021). Müzikle tedavi: Tarihi, gelişimi, bağımlılıklarda uygulanışı VeTürkiye’deki müzik terapi uygulamaları. Türk Akademik Araştırmaları Dergisi 6 (2): 476-497.