Dâryûş-i Mehrcûyî Filmlerinde Tahran’ın Temsili

Yıl 2024, Cilt: 21 Sayı: 2, 1021 - 1029, 31.08.2024

Aysel Yıldız

https://doi.org/10.33437/ksusbd.1362799

Öz

Sinema ve kent ilişkisi sinemanın doğuşundan bu yana görülmektedir. Sinemada gösterilen bir kent ile burada yer alan simge mekânlar, kentlerin gündelik hâlleri, bireylerin yaşadıkları çevrede meydana gelen toplumsal, ekonomik ve kültürel olaylar hakkında bilgi edinilebilmektedir. Başlarda stüdyolarda çekilen filmler yavaş yavaş sokaklara doğal mekânlara yönelmiş ve bu sayede kent, sinemanın merkezi konumunda olmuştur. Bu çalışmada öncelikle sinema ve kent ilişkisine yer verilmiştir. Bu ilişki temellendirildikten sonra İran sinemasının merkezi hâlinde olup ve birçok filme mekân olarak seçilen başkent Tahran’ın kentsel gelişim süreci ve İran sinemasına açıklık getirilmiştir. Örneklem olarak son bölümde Tahran’ın temsili için ülkemizde de oldukça ünlü olan yönetmen Dâryûş-i Mehrcûyî’ye ait farklı tarihlerde Tahran’da çekilmiş Kiracılar (1986), Annenin Misafiri (2003), Santurcu (2006) ve Tahran, Tahran (2009) adlı dört film incelenmiştir. Bu filmlerde kentin gelişimi ile birlikte, başkente dönüş süreci filmlerde yer alan karşıtlıklar üzerinden değerlendirilmiştir. Yöntem olarak, Tahran imgesinin belirlenen yönetmenin filmlerinde temsiline dair kesitsel karşılaştırmalı betimsel bir analiz yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sinema-kent ilişkisi, İran sineması, Tahran, Dâryûş-i Mehrcûyî

Kaynakça

• Altınsay, İ. (1996). Sinemanın orta yeri İstanbul’du. İstanbul Dergisi, (18), 73- 75.
• Bahârlû, ‘A. (2010). Târiḫçe-yi İḳtibâsî-yi Edebî der Sînemâ-yi Îrân, Fârâbî, (64).
• Bazin, A. 2011. What is Cinema? (Sinema Nedir?) (Çev. İbrahim Şener), Doruk Yayınları.
• Cülük, A. (2018). “İran İslam Devrimi ve Ulemanın Zaferi”, Güvenlik Çalışmaları Dergisi, 20(1), 87-103.
• Dabaşi, D. (2013). İran Sineması: Geçmişi, Bugünü ve Geleceği (Çev. Barış Aladağ, Begüm Kovulmaz), Agora Kitaplığı.
• İclâlî, P. (2015). Taṣvirha-yi Şehr der Filmha-yi Sînemâ-yi İrânî: 1309-1390, Ûlum-î İctimâ’i, (68), 229-276. Kaẓımî, A. & Maḥmudî, B. (2009). Problemâtikî Modernîte-yi Şehrî: Tâhran der Sînemâ-yi Gabl ez İnḳilâbî İslâmî, Faṣlnâme-yi Encumenî İranî Muṭâalâtî Ferhengî ve İrtbâṭât, 4(12), 89-114.
• Marie, M. (2004). Filmlerde Kentsel Tema. İçinde Türkoğlu N. vd. (Haz.) Kentte Sinema Sinemada Kent, Yenihayat Yayıncılık.
• Nafisi, H. (2008). İran Sineması (Çev. Ahmet Fethi), Kabalcı Yayınevi.
• Naskali, E. & Özgüdenli, O. G. (2020). “Tahran”, DİA, (39), 416-419.
• Nastaran Ḥekîmî-zâde, N. (2010). Diraḫt-i Golâbî, Kitâb-i Mâh-i Honer, (134), 68-72.
• Omîd, C. (1995). Târîḫ-i Sînemâ-yi Îrân 1279-1357 (hş.). Rûzene.
• Pekdemir, Ş. (2019). Türk Sinemasında Kent Simgelerinin Gösterimi “İstanbul Üzerinden Bir Değerlendirme”, [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Maltepe Üniversitesi.
• Pour, M. P. (2007). Tarihsel Gelişimin Işığında İran Sineması, Es Yayınları.
• Teksoy, R. (2009). Sinema Tarihi, Cilt 1, Oğlak Yayıncılık.
• Yıldız Erol, A. (2023). Göstergelerarası Çeviri Bağlamında İran Uyarlama Sineması, Pegem Akademi Yayınları.