Arno Gruen’in Analizlerine Göre İhmal Edilmiş Çocukluk ve Aile: Tölögön Kasımbekov’un Yetim Hikâyesi Örneğinde

Yıl 2025, Cilt: 22 Sayı: 2, 737 - 747, 31.08.2025

Samet Azap

https://doi.org/10.33437/ksusbd.1605547

Öz

Edebiyat metinleri disiplinlerarası olarak sosyolojik ve psikolojik okumalara ihtiyaç duyar. Roman, hikâye gibi edebiyat metinlerinin analizinde farklı bakış açıları okura da zenginlik katacaktır. Alman Psikolog ve Psikanalist Arno Gruen’in analizleri de edebî metinlere farklı şekilde bakış için yol göstericidir. İnsan psikolojisinin çocukluktan itibaren takip edilmesi gerektiğini eserlerinden çıkarmak mümkündür. Özellikle Gruen’in altını çizdiği nokta, çocukluk travmaları ve sevgisiz geçirilen çocukluğun insanın varoluşsal sürecine etki etmesi gerçeğidir. Savını birçok tezle destekleyen Gruen, insandaki yıkıcılığın köklerine inerek temel sorunun ailede ve mutsuz geçirilen çocuklukta olduğunu belirtir. Gruen çalışmalarını bu temel doktrin üzerine kurar. Kırgız yazar Tölögön Kasımbekov’un “Yetim” hikâyesinin başkişisi Kökö de çocukluğunda geçirdiği travmatik olaylar çerçevesinde kendilik değerlerini yitirmekle karşı karşıya kalır. Yetim Kökö, teyzesi Şeki ve onun dostu Çora tarafından duygusal istismara maruz kalır. Etrafına saldırganca yaklaşan Kökö’de davranış bozuklukları oluşur. Gruen, kendi analizlerinde Hitler örneğini verir. Mutsuz bir çocukluk geçiren Hitler’i mercek altına alan yazar, onun dünyaya meydan okuyan bir diktatöre evrilmesinde çocukluk travmalarının etkin olduğunu söyler. Kökö de ailesiyle bağını yitirerek köksüz kalmış ve teyzesinin kayıtsızlığı karşısında ontik bir kopuşa sürüklenmiştir. Ancak arkadaşı Rasul ve ailesi ona kucak açarak -belki de ileride çok büyük bir tehdite dönüşecek- Kökö’ye sahip çıkmışlardır. Hikâyeye Arno Gruen’in görüşleri ışığında bakılarak psikolojik görüşlerin edebî metinler üzerindeki etkisi de gösterilecektir.

Anahtar Kelimeler

Arno Gruen , Psikoloji , Yetim Kökö , Travma , Aile.

Kaynakça

• Azap, S. (2016). İnsan ve eser. Bengü Yayınları.
• Fromm, E. (1997). Yaşama sanatı. (A. Arıtan, Çev.). Arıtan Yayınevi.
• Gasset, O. (1995). Sevgi üstüne. (Y. Salman, Çev.). YKY.
• Gruen, A. (2005). İçimizdeki yabancı. (İ. İgan, Çev.). Çitlembik Yayınları.
• Gruen, A. (2007). İhanete uğrayan sevgi-sahte tanrılar. (İ. İgan, Çev.). Çitlembik Yayınları.
• Gruen, A. (2008). Kendine ihanet- kadın erkekte özerklik korkusu. (Ü. Hastürk, Çev.). Çitlembik Yayınları.
• Gruen, A. (2010). Demokrasi Mücadelesi-Radikalizm, Şiddet ve Terör (Ü. Hastürk, Çev.). Çitlembik Yayınları.
• Gruen, A. (2020). Empatinin yitimi. (İ. İgan, Çev.). Çitlembik Yayınları.
• Gruen, A. (2020). Normalliğin deliliği. (İ. İgan, Çev.). Çitlembik Yayınları.
• İnayet, A. (2015). Basat’ın Tepegöz’ü öldürdüğü destan’ın yeni bir yorumu üzerine, Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, 15(2).
• Kasımbekov, T. (2019). İnsan olmak istiyorum (Bütün hikâyeleri). (S. Azap, Çev.). Bengü Yayınları.
• Leader, D; Groves, J. (2019). Lacan-Yeni Başlayanlar için, Milliyet Yayınları.
• Meşe, İ. (2013). Arno Gruen’in analizlerinde insandaki yıkıcılığın sosyo-patolojik bir kaynağı olarak aile, Fe Dergi, 2, 75-85.
• Özşahin, S. (2019). Bir Freud masalı: çocuk masumluğu”, Yaşam Becerileri Psikoloji Dergisi, 3(6), 129-137.
• Söylemez, O. (2011). Hakikatı yeterince savunmak: Sultan Rayev, Turkish Studies, 6(3), 93-99.